Przeczytasz w 10 min.
O jakiej skali działalności mówimy? Według najnowszych dostępnych danych GUS, w drugim kwartale 2023 roku w Polsce odnotowano blisko 89 tysięcy rejestracji przedsiębiorstw - w tym aż 84 procent stanowiły osoby fizyczne zakładające działalność gospodarczą. To o pięć procent mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Jednocześnie warto zaznaczyć, że w całym roku 2022 zarejestrowano 366 803 firm, a więc o 4,7 procent więcej niż w roku 2021 - było ich wówczas 350 471.
Emerytura a działalność gospodarcza 2023 r – wysokość stawek
Zacznijmy od tego, że emerytura to świadczenie, kóre przysługuje każdej osobie ubezpieczonej w formie pieniężnej. Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Co do zasady reguluje się je od zadeklarowanej podstawy, która nie może być niższa niż 60 procent średniego wynagrodzenia brutto. Jednak przy spełnieniu określonych warunków koszty samozatrudnienia przez pierwsze dwa lata mogą być zdecydowanie niższe. Od 1 lipca do 31 grudnia 2023 roku stanowią 341,72 zł, z czego
- 210,82 zł jest przeznaczane na ubezpieczenie emerytalne,
- 26,46 zł na (dobrowolne) ubezpieczenie chorobowe,
- 86,40 zł na ubezpieczenia rentowe,
- 18,04 składki na ubezpieczenie wypadkowe
- oraz opłacanie składki zdrowotnej wynoszące: 4.9 procent dochodu z działalności gospodarczej (przy podatku liniowym)
- 9 procent dochodu z działalności gospodarczej (przy podatku na zasadach ogólnych)
- 9 procent zryczałtowanej podstawy przy rozliczeniu podatku dochodowego na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego i zależnie od wysokości przychodów
○ 376,16 zł przy dochodzie do 60 tys. zł
○ 626,93 zł przy dochodzie od 60 tys. zł do 300 tys. zł
○ 1128,48 zł przy dochodzie powyżej 300 tys. zł
- 314, 10 zł przy karcie podatkowej
Uwaga! Jeśli emeryt prowadzący działalność gospodarczą rozlicza się na zasadach ogólnych lub liniowo, a jego dochód w danym miesiącu jest niższy niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku, to wysokość składki zdrowotnej za ten miesiąc wynosi 9 procent minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że minimalna składka zdrowotna w 2023 roku to koszt 314,10 zł. Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą przez dwa lata omija całkowicie składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
Zgodnie z ustawą, z obniżonych składek ZUS mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej. Jest też dodatkowy warunek dla świeżo upieczonych przedsiębiorców - nie mogą oni wykonywać działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywali czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Innymi słowy, przejście z umowy o pracę na samozatrudnienie u tego samego pracodawcy eliminuje z możliwości płacenia niższych składek.
Po dwóch latach ulgi sytuacja się zmienia. Pełny zestaw składek to 1418,48 zł miesięcznie, z czego:
- 812,23 zł stanowi składka na ubezpieczenie emerytalne,
- 101,94 zł na ubezpieczenie chorobowe,
- 332,88 zł na ubezpieczenie rentowe,
- 69,49 zł na ubezpieczenie wypadkowe,
- 101,94 zł na Fundusz Pracy oraz
- składka na ubezpieczenie zdrowotne – zgodnie z zasadami opisanymi powyżej.
Wysokość składek za działalność gospodarczą rośnie z roku na rok o kilka procent. Jednak co ważne, składki samozatrudnionych nie zależą od tego, ile uda im się zarobić w danym miesiącu. Według przepisów przedsiębiorcy opłacają składki od zadeklarowanej kwoty, która nie może być jednak niższa od 60 proc. przeciętnego średniego wynagrodzenia brutto. To właśnie dlatego rośnie co roku wysokość składek – ponieważ rośnie wysokość prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Warto pamiętać, że emerytura z działalności gospodarczej może być wyższa niż zazwyczaj ma to miejsce. Samozatrudnieni w każdym momencie mogą płacić wyższe składki, jednak większość deklaruje kwotę minimalną, żeby jak najbardziej zminimalizować bieżące obciążenia. Między innymi dlatego średnia emerytura osoby prowadzącej firmę jest niższa niż osoby zatrudnionej przez lata na etacie.
Emerytura a działalność gospodarcza 2023 - co zrobić, żeby ją zwiększyć?
Większość prowadzących własną działalność gospodarczą zakłada, że opłaca się płacić jak najniższe składki, żeby zmniejszyć koszty, a gdy biznes okaże się sukcesem, wtedy brak środków na emeryturę przestanie być problemem. Ta zależność sprawia, że maksimum środków przeznacza się na firmę, a minimum na osobę, która taką biznes prowadzi. Jak zatem sprawić, aby wypłata emerytury emeryta prowadzącego firmę była wyższa?
Własna działalność a emerytura – rozdziel finanse zawczasu
Żeby zabrać się za odkładanie na przyszłą emeryturę z działalności gospodarczej, każdy przedsiębiorca powinien dokonać najważniejszego podziału swoich finansów: na firmowe i osobiste. Niestety bardzo często brakuje tego podziału i w rzeczywistości wszystkie środki są lokowane na jednym rachunku.
Osoba prowadząca małą lub jednoosobową działalność gospodarczą nie musi zakładać rachunku firmowego w banku, może wszystkie płatności realizować z konta osobistego. Takie rozwiązanie z pewnością jest wygodne, ale jednocześnie utrudnia zarządzanie finansami. Wyraźne oddzielenie finansów firmowych od osobistych pozwala na lepszą kontrolę przepływu środków w firmie oraz gospodarowanie pieniędzmi prywatnymi, z których powinniśmy wydzielić odrębne oszczędności emerytalne.
Jak to zrobić? Najłatwiejszym sposobem jest płacenie „pensji” sobie samemu, czyli przelew raz w miesiącu z konta firmowego na konto prywatne i prowadzenie całkowicie odrębnego budżetu domowego oraz firmowego.
Sprawdź kalkulator budżetu domowego
Działalność gospodarcza na emeryturze z wykorzystaniem IKE lub IKZE
IKE oraz IKZE to specjalne formy oszczędzania na emeryturę, wchodzące w skład tzw. trzeciego filaru emerytalnego. IKE (Indywidualne Konta Emerytalne) oraz IKZE (Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego) to nic innego jak standardowe produkty finansowe służące do oszczędzania bądź inwestowania, „ubrane” w mechanizm podatkowy i limity ustawowe obydwu rozwiązań. Dostępne są „emerytalne” modyfikacje kont oszczędnościowych, polis z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym, rachunków maklerskich czy też funduszy inwestycyjnych TFI. Nie ma specjalnych wersji produktów dla przedsiębiorców – wszystkie IKE i IKZE są dla klientów indywidualnych.
Z perspektywy przedsiębiorców, przekonująca może być ulga podatkowa. Każdy właściciel firmy wie, że optymalizacja podatkowa to istotny czynnik w zarządzaniu firmą na emeryturze, więc być może docenią również korzyści płynące z oszczędzania w trzecim filarze.
W przypadku IKE przedsiębiorca może być całkowicie zwolniony z 19 procent podatku od zysków kapitałowych, o ile nie wypłaci pieniędzy z konta aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. Z kolei pieniądze wpłacane na IKZE są zwolnione z opodatkowania podatkiem od dochodów osób fizycznych, co daje przedsiębiorcy możliwość odliczenia środków wpłaconych w danym roku na konto IKZE w rocznym zeznaniu podatkowym.
Emerytura z działalności gospodarczej z wykorzystaniem PPK
Reforma emerytalna związana z wprowadzeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych, tak naprawdę ominęła przedsiębiorców. Ustawodawca podszedł do rozwiązania z perspektywy potrzeb pracodawców i pracowników, nie przewidując dedykowanego rozwiązania dla samozatrudnionych.
Działalność gospodarcza emeryta – systematyczność ma znaczenie
Wbrew pozorom, produkt oszczędnościowy, jakiego użyje prowadzący działalność gospodarczą do gromadzenia środków, ma mniejsze znaczenie niż dyscyplina i systematyczność przedsiębiorcy w odkładaniu pieniędzy. Większość właścicieli firm odkłada myślenie o emeryturze na później, bo najważniejsze są interesy przedsiębiorstwa tu i teraz. Bardzo często wykorzystują również wszystkie środki na zachowanie płynności w firmie.
Dobrą metodą na początek wydaje się ustalenie konkretnej procentowej wartości dochodów, jaka będzie regularnie odkładana. W ten sposób potencjalna emerytura przedsiębiorcy urośnie wprost proporcjonalnie do wzrostu jego firmy. Gdy firma zarabia więcej, jej właściciel odkłada również więcej. W momencie, gdy w firmie są przejściowe trudności, proporcjonalnie spada też kwota, która przesyłana jest na rachunek z oszczędnościami emerytalnymi.
Działalność gospodarcza a emerytura - jak na nią przejść?
Samozatrudniony przechodzący na emeryturę jest w doskonałej sytuacji – po złożeniu odpowiednich dokumentów w ZUS zacznie otrzymywać przysługujące mu świadczenie emerytalne, jednak nie musi zaprzestać prowadzenia własnej firmy. Obowiązek przerwania aktywności zawodowej w trakcie pobierania emerytury dotyczy tylko pracowników zatrudnionych na umowy o pracę. Nie ma również żadnych limitów przychodów, jakie można osiągać, aby emerytura nie była pomniejszona czy też zawieszona.
Przedsiębiorca, żeby przejść na emeryturę po osiągnięciu ustawowego powszechnego wieku emerytalnego ( 65 lat dla mężczyzn i 60 dla kobiet), musi jedynie złożyć wniosek o wypłacanie emerytury. Później, gdy emerytura jest już przyznana, zmienia się kwestia składek emeryta prowadzącego firmę. Emeryt z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej będzie opłacał jedynie obowiązkową składkę zdrowotną. W przypadku niskich zarobków można skorzystać ze zwolnienia ze składki zdrowotnej. Jeśli wysokość emerytury nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, w przypadku, gdy emerytowany przedsiębiorca opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej lub gdy uzyskuje on dodatkowe przychody z tytułu działalności w wysokości, która nie przekracza miesięcznie 50 procent kwoty najniższej emerytury.
