Inflacja w Polsce w latach - wykres i dane na przestrzeni czasu

Inflacja jest jednym z ważniejszych wskaźników makroekonomicznych. Pokazuje wzrost cen towarów i usług w gospodarce, a co za tym idzie - odzwierciedla spadek siły nabywczej pieniądza. Za utrzymanie inflacji w ryzach odpowiada Narodowy Bank Polski. Z naszego artykułu dowiesz się, jak inflacja zmieniała się na przestrzeni ostatnich lat.

Pokaż więcej

Inflacja jest procesem wzrostu cen usług i towarów w gospodarce. Wzrost ten musi mieć stały charakter, który utrzymuje się w określonym okresie czasu. Nie dotyczy to zatem zdarzeń jednorazowych, które na krótką chwilę podnoszą cenę danej usługi lub towaru. Zjawiskiem, które nieodłącznie towarzyszy inflacji jest spadek siły nabywczej pieniądza.

Wpływ inflacji na gospodarstwa domowe

Z punktu widzenia konsumentów rosnąca inflacja jest zjawiskiem niekorzystnym. Przede wszystkim dlatego, że oznacza wzrost cen w sklepach. Inflacja ma także wpływ na nasze oszczędności trzymane w bankach. Jeżeli założymy lokatę na rok w okresie rosnącej inflacji, to po roku za wypłacone z rachunku pieniądze będziemy mogli kupić mniej dóbr lub towarów. Dlatego tak ważne jest, by wybierać wysoko oprocentowane oferty lokat. Podstawowym zadaniem lokat terminowych jest bowiem ochrona naszych oszczędności przed inflacją w danym okresie czasu.

Hiperinflacja

Kiedy ceny rosną bardzo szybko – o kilkadziesiąt czy kilkaset procent – mówimy o hiperinflacji. Z taką sytuacją ma do czynienia obecnie na przykład Wenezuela. Ceny rosną tam w szybkim tempie, a rząd „dodrukowuje” dodatkowe pieniądze i wypuszcza je na rynek. W efekcie wartość waluty się osłabia i aby kupić określony towar trzeba przynosić do sklepu coraz więcej pieniędzy. Ze zjawiskiem hiperinflacji mieliśmy do czynienia także w Polsce w latach 90-tych XX w. W roku 1990 inflacja wynosiła aż 585 proc. Z kolei zjawiskiem odwrotnym do inflacji jest deflacja. Oznacza ona spadek cen, a co za tym idzie wzrost siły nabywczej danej waluty. Zjawisko deflacji obserwowaliśmy w Polsce na przykład w 2014 roku.

Inflacja w Polsce w latach 1950-2019

(źródło: Wikipedia, GUS)

Rok	Inflacja	Rok	Inflacja	Rok	Inflacja	Rok	Inflacja
1950	7,5%	1970	1,1%	1990	585,8%	2010	2,6%
1951	9,6%	1971	-0,1%	1991	70,3%	2011	4,3%
1952	14,4%	1972	0,0%	1992	43,0%	2012	3,7%
1953	41,9%	1973	2,8%	1993	35,3%	2013	0,9%
1954	-6,3%	1974	7,1%	1994	32,2%	2014	0,0%
1955	-2,4%	1975	3,0%	1995	27,8%	2015	-0,9%
1956	-1,0%	1976	4,4%	1996	19,9%	2016	-0,6%
1957	5,4%	1977	4,9%	1997	14,9%	2017	2,0%
1958	2,7%	1978	8,1%	1998	11,8%	2018	1,6%
1959	1,1%	1979	7,0%	1999	7,3%	2019	2,3%
1960	1,8%	1980	9,4%	2000	10,1%
1961	0,7%	1981	21,2%	2001	5,5%
1962	2,5%	1982	100,8%	2002	1,9%
1963	0,8%	1983	22,1%	2003	0,8%
1964	1,2%	1984	15,0%	2004	3,5%
1965	0,9%	1985	15,1%	2005	2,1%
1966	1,2%	1986	17,7%	2006	1,0%
1967	1,5%	1987	25,2%	2007	2,5%
1968	1,6%	1988	60,2%	2008	4,2%
1969	1,4%	1989	251,1%	2009	3,5%

Koszyk inflacyjny

Obliczaniem wzrostu lub spadku cen usług w gospodarce zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Do przedstawiania inflacji najczęściej wykorzystywany jest tzw. wskaźnik CPI (consumer price index). Jest on publikowany co miesiąc i uwzględnia w głównej mierze ceny dotyczące konsumpcji. Do jego obliczenia brane są pod uwagę ceny około 1400 towarów z różnych sklepów. W tzw. koszyku inflacyjnym znajdują się produkty takie jak m.in. żywność i napoje, ubrania, użytkowanie mieszkania, zdrowie, łączność czy transport. W tabeli poniżej znajduje się skład koszyka inflacyjnego wraz z udziałem procentowym poszczególnych kategorii produktów w roku 2019 r.

Koszyk inflacyjny CPI w 2019 r. – udział procentowy

Żywność i napoje bezalkoholowe	24,89%
Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe	6,37%
Odzież i obuwie	4,94%
Użytkowanie mieszkania i nośniki energii	19,17%
Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego	5,7%
Zdrowie	5,12%
Transport	10,34%
Łączność	4,18%
Rekreacja i kultura	6,44%
Edukacja	1,07%
Restauracje i hotele	6,2%
Inne towary i usługi	5,58%

Rola NBP w kształtowaniu polityki inflacyjnej

Za utrzymanie inflacji w ryzach odpowiadają banki centralne. W ustawie o Narodowym Banku Polskim, w art. 3 czytamy: „Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP”. Zgodnie ze „Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 r.”, celem polityki NBP jest ustabilizowanie stopy inflacji na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. W Strategii zapisano też, że ocena inflacji będzie się opierać o wspomniany wcześniej wskaźnik CPI.

Narodowy Bank Polski realizuje ten cel za pomocą Rady Polityki Pieniężnej, która może podnosić lub obniżać stopy procentowe NBP. Kiedy inflacja rośnie, stopy procentowe są podnoszone. Dzięki temu rośnie m.in. skłonność gospodarstw domowych do oszczędzania (wyższe odsetki z lokat) i spada skłonność przedsiębiorstw do inwestycji (wyższe koszty kredytów). Mówimy wówczas o zacieśnianiu polityki pieniężnej. W sytuacji odwrotnej, czyli gdy mamy do czynienia z deflacją, Rada może obniżać stopy procentowe. Luzowanie polityki pieniężnej służy pobudzeniu popytu w gospodarce (tańsze kredyty, gorsze oprocentowanie lokat).