Do obliczenia całkowitego kosztu pożyczki ponoszonego przez konsumenta służy wskaźnik RRSO, czyli Roczna Rzeczywista Stopa Oprocentowania, wyrażona jako wartość procentowa. Bez RRSO trudno porównać oferty, wybrać najtańszą i najbardziej opłacalną.
Na jakie parametry należy zwracać uwagę przy wyborze pożyczki lub kredytu?
1. Oprocentowanie pożyczki
Oprocentowanie stanowi podstawowy element każdej pożyczki. Składa się z dwóch elementów: stopy bazowej i marży.
Stopa bazowa, nazywana inaczej WIBOR, to referencyjna wysokość oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym, czyli mówiąc wprost tym, za ile banki gotowe są pożyczać pieniądze innym bankom na rynku. WIBOR jest wartością uśrednioną podawaną dla różnych okresów czasowych, od jednego dnia do roku (WIBOR 1M oznacza okres jednego miesiąca, natomiast WIBOR 6M, oznacza okres 6 miesięcy) i stanowi ważną częścią składową oprocentowania.
Drugim składnikiem oprocentowania jest marża. Jest to kwota, której wysokość ustala dana instytucja udzielająca pożyczki. Jeżeli stopa bazowa, czyli WIBOR wynosi 1,67%, a marża wynosi 2%, to nominalne oprocentowanie pożyczki wyniesie 3,67%. Należy pamiętać, że Kodeks Cywilny Art. 359 reguluje maksymalną wysokość odsetek, jakie mogą być zastosowane w przypadku zaciągania pożyczki lub kredytu. Zgodnie z tym zapisem maksymalna wysokość odsetek nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego oraz 3,5 punktu procentowego.
2. Pozaodsetkowy koszt kredytu lub pożyczki
Drugim ważnym elementem jest tzw. pozaodsetkowy koszt kredytu lub pożyczki, na który składają się najczęściej prowizje lub opłaty. Prowizja jest to forma wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za świadczone przez niego usługi na rzecz klienta, takie jak np. czynności związane z przyjęciem wniosku czy monit windykacyjny. Prowizje są także uwzględniane w wartości wskaźnika RRSO. W przypadku banków kwestię opłat i prowizji reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - prawo bankowe. W związku ze zmianą ustawy o kredycie konsumenckim od marca 2016 roku pozaodsetkowe koszty pożyczek, takie jak prowizje i opłaty są limitowane i nie mogą w całym okresie kredytowania być wyższe niż cała kwota kredytu. Zgodnie z tą ustawą firma pożyczkowa lub bank może pobrać maksymalnie 25% kwoty pożyczki i 30% pożyczki za każdy rok umowy. W Art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim znajduje się dokładny wzór na obliczenie maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu.
3. Ubezpieczenie
Przy zaciąganiu pożyczki lub kredytu prawdopodobnie zostaną Ci zaproponowane produkty dodatkowe, takie jak np. ubezpieczenie. Do decyzji firmy udzielającej pożyczki lub kredytu należy czy jest to ubezpieczenie dobrowolne czy obowiązkowe. Może to być ubezpieczenie spłaty pożyczki czy ubezpieczenie konkretnego przedmiotu, na który brana jest pożyczka - czasami jest to ubezpieczenie od zdarzeń losowych. Zwykle Klient ma możliwość wyboru odpowiadającego mu wariantu ubezpieczenia i jego kosztu. Zdarza się oczywiście, że oferowane ubezpieczenie jest darmowe, jednak w większości przypadków podnosi ono koszt pożyczki. Instytucja pożyczkowa oferuje najczęściej korzystniejsze warunki kredytowania w zamian za skorzystanie z ubezpieczenia.
RRSO, czyli ile mnie to wszystko kosztuje?
RRSO, czyli Roczna Rzeczywista Stopa Oprocentowania jest pomocnym miernikiem służącym do porównania łącznych kosztów pożyczek lub kredytów oferowanych przez różne instytucje finansowe. RRSO wyrażony procentowo w stosunku rocznym jest liczony każdorazowo dla każdego kredytu. Przepisy dotyczące obliczania wskaźnika RRSO reguluje ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r., a dokładniej załącznik nr 4 tej ustawy. Obowiązkiem instytucji pożyczkowej jest podanie informacji o tym, ile wynosi wskaźnik RRSO dla danej oferty, a także jaka jest całkowita kwota kredytu. Całkowitym kosztem kredytu nie są koszty usług dodatkowych, jeśli ich poniesienie nie jest konieczne do uzyskania kredytu. Do tych kosztów nie wlicza się także cena ewentualnych usług notarialnych, ponoszonych przez konsumenta.
Jak liczyć RRSO?
Sposób obliczania RRSO reguluje ustawa o kredycie konsumenckim. Wzór do obliczania RRSO wygląda następująco:
gdzie :
x - oznacza rzeczywista roczną stopę oprocentowania
m - numer kolejnej ostatniej wypłaty raty kredytu
k – numer kolejny wypłaty, zatem 1≤ k ≤m
Ck – kwotę wypłaty k
tk – okres wyrażony w latach lub ułamkach lat między dniem pierwszej wypłaty, a dniem każdej kolejnej wypłaty, zatem t1 = 0
m’ – numer kolejnej ostatniej spłaty lub wnoszonych opłat
D1 – kwotę spłaty lub wnoszonych opłat
S1 – okres wyrażony w latach lub ułamkach lat między dniem pierwszej wypłaty, a dniem każdej spłaty lub wniesienia opłat
Oczywiście możesz samodzielnie obliczyć RRSO za pomocą powyższego wzoru, jednak ustawa o kredycie konsumenckim nakłada na kredytodawcę obowiązek przekazania konsumentowi na trwałym nośniku informacji o tym, ile wynosi jego rzeczywista roczna stopa oprocentowania. To znacznie ułatwia zadanie, ponieważ dzięki podaniu dokładnej liczby, możesz z łatwością porównać inne oferty na rynku, bez konieczności każdorazowego obliczania RRSO dla każdej pożyczki.
Z reguły wartość RRSO jest wyższa niż wartość nominalnego oprocentowania podawanego podczas przedstawiania oferty. Jest to zrozumiałe, ponieważ RSSO zawiera wszystkie dodatkowe opłaty i prowizje. Niektóre strony internetowe oferują darmowe kalkulatory do obliczania RRSO pozwalające wstępnie oszacować całkowity koszt pożyczki. Mają one jednak charakter orientacyjny i nie mogą zastąpić, rzeczywistej informacji, którą instytucja pożyczająca ma obowiązek Ci przedstawić prezentując swoją ofertę.
Pułapki RRSO
Może się zdarzyć, że wskaźnik RRSO przy założeniu podobnych parametrów podaje mocno rozbieżne wyniki. Jak należy to rozumieć? Mianowicie RRSO rośnie lub spada nie tylko pod wpływem wzrostu lub spadku kosztów, ale RRSO będzie także różne w zależności od okresu na jaki została zaciągnięta dana pożyczka. Może okazać się, że pożyczka o podobnej wysokości oprocentowania i wysokości prowizji będzie się znacząco różnić w wysokości RRSO ze względu na czas, na jaki zostały nam pożyczone pieniądze.
Załóżmy, że na okres roku bierzesz pożyczkę na kwotę 1000 zł, której oprocentowanie nominalne wynosi 10%, a dodatkowe koszty w postaci prowizji wynoszą 100 zł. RRSO w takim przypadku wyniesie 32,42% w skali roku, przy zachowaniu takich samych parametrów, ale przy okresie 2 lat RRSO wyniesie 21,61%, natomiast w przypadku bardzo krótkiego terminu spłaty danej pożyczki, ustalonego np. na 4 tygodnie RRSO może wynieść 281,37%!
Może się zdarzyć, że RRSO pożyczki niskooprocentowanej będzie wyższe od RRSO oferty z wyższym oprocentowaniem, ale spłacanej dłużej. Niestety nie zawsze niskie RRSO oznacza tańszą pożyczkę. Czasami mimo podobnych parametrów, takiej samej wysokości RRSO, całkowity koszt spłaty kredytu może się znacząco różnić. Wszystko zależy od harmonogramu spłaty.
