Co może zrobić ofiara cyberprzestępstwa? Gdzie złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa cyfrowego?
Mój kolega padł ofiarą cyberprzestępstwa. Została zhackowana sieć hotelu w którym przebywał, został nagrywany przez kamerkę w laptopie. Mają jego prywatne rzeczy oraz wstydliwe nagrania, które chcą rozesłać wszystkim osobom na facebooku, do jego rodziny, pocztą itd. Grożą pozbawieniem życia, nakazują zapłatę 1000 euro. Policja holenderska zlekceważyła sprawę. Co ma robić kolega?
Pytanie od: Łukasz
Niezależnie od tego, czy sprawca jest obywatelem polskim, czy też cudzoziemcem, jak również niezależnie od tego, czy przestępstwo miało miejsce w Polsce, czy za granicą, możemy zastosować polską ustawę karną (art. 109 i 110 k.k.). Wychodząc z założenia, że cała sprawa miała miejsce za granicą oraz że sprawca był cudzoziemcem, można wskazać na przepis art. 110 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym przepisy polskiego prawa karnego stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom obywatela polskiego. W związku z powyższym, Pana kolega może zgłosić polskiej Policji popełnienie tego przestępstwa, przekazując wszystkie niezbędne informacje, które pozwolą ustalić tożsamość sprawcy.
Podstawą prawną ścigania cyberprzestępcy mogą być różne przepisy Kodeksu karnego. I tak na przykład w grę może wchodzić przepis art. 191 k.k., który stanowi, że kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Zgodnie z przepisem art. 115 § 12 k.k. groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190 k.k. (tj. kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2), jak i groźba spowodowania rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej.
Co więcej, szczególne okoliczności mogą z kolei sprawić, że możliwe będzie również zastosowanie:
- przepisu art. 190a § 1 k.k., zgodnie z którym kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przy czym, ten przepis mógłby znaleźć zastosowanie, gdyby w stosunkowo krótkim okresie sprawca ponawiał szantaż czy wysyłanie gróźb, na co wskazuje użycie w przepisie słowa „uporczywe”;
- przepisu art. 191a § 1 k.k., który przewiduje karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 względem tego, kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia.
Należy jednak wskazać, że zawiadamiając Policję o możliwości popełnienia przestępstwa, nie jest konieczne podawanie w tym zawiadomieniu podstawy prawnej ścigania. Wystarczy jedynie opisanie stanu faktycznego.
Po ustaleniu tożsamości sprawcy i niezależnie od drogi karnej, istnieje również możliwość dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, takich jak cześć czy prywatność.
Opracowanie porady: dr Katarzyna Pfeifer-Chomiczewska
