Emerytura przedsiębiorców to często pomijany temat. Zakładamy, że właściciel firmy dba tak samo o swoje zabezpieczenie, co o zabezpieczenie swojej firmy. Niestety jak pokazują dane, to bardzo mylne wrażenie, które w przyszłości może skończyć się niską emeryturą, jeśli prywatne oszczędności nie będą wystarczające. Jak tego uniknąć? Sprawdzamy, jaka jest zależność między emeryturą a działalnością gospodarczą w 2021 roku.
Pokaż więcej

Według danych z sierpnia 2020 roku w Polsce było blisko 2,47 mln aktywnych działalności gospodarczych. Średnia emerytura z ZUS to niecałe 2200 zł brutto, natomiast średnia emerytura przedsiębiorcy jest mniejsza i wynosi ok. 1800 zł brutto. Jak ją zwiększyć? Czy można prowadzić działalność gospodarcza na emeryturze?

Działalność gospodarcza a emerytura - wysokość składek

Każdy przedsiębiorca musi płacić składki. Przez pierwsze 2 lata prowadzenia działalności przedsiębiorca może płacić dużo niższe składki, które obecnie wynoszą 647,59 zł, z czego:

  • 163,97 zł jest przeznaczane na ubezpieczenie emerytalne,
  • 20,58 zł na ubezpieczenie chorobowe,
  • 67,20 zł na ubezpieczenia rentowe,
  • 14,03 składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz
  • 381,81 składki na ubezpieczenie zdrowotne

Początkujący przedsiębiorca przez 2 lata omija całkowicie składki na Fundusz Pracy.  

Zgodnie z ustawą, z obniżonych składek ZUS mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej. Jest też dodatkowy warunek dla świeżo upieczonych przedsiębiorców - nie mogą oni wykonywać działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywali czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Innymi słowy, przejście z umowy o pracę na samozatrudnienie u tego samego pracodawcy eliminuje z możliwości płacenia niższych składek.

Po dwóch latach ulgi na start sytuacja się zmienia. Pełny zestaw składek to 1457,49 zł miesięcznie, z czego:

  • 615,93 zł stanowi składka na ubezpieczenie emerytalne, 
  • 77,31 zł na ubezpieczenie chorobowe,
  • 252,43 zł na ubezpieczenie rentowe,
  • 52,70 zł na ubezpieczenie wypadkowe,
  • 77,31 zł na Fundusz Pracy oraz
  • 381,81 zł na ubezpieczenie zdrowotne.

Wysokość składek rośnie z roku na rok o kilka procent. Jednak co ważne, składki przedsiębiorców nie zależą od tego, ile uda im się zarobić w danym miesiącu. Według przepisów, przedsiębiorcy opłacają składki od zadeklarowanej kwoty, która nie może być jednak niższa od 60 proc. przeciętnego średniego wynagrodzenia brutto, które w 2021 roku wynosi 5259 zł. To właśnie dlatego rośnie co roku wysokość składek – ponieważ rośnie wysokość prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Warto pamiętać, że przedsiębiorcy w każdym momencie mogą płacić wyższe składki, ale większość deklaruje kwotę minimalną, żeby jak najbardziej zminimalizować bieżące obciążenia. W praktyce wyższe składki płaci zaledwie 2 proc. przedsiębiorców. Między innymi dlatego średnia emerytura przedsiębiorcy jest niższa niż osoby zatrudnionej przez lata na etacie.

Emerytura a działalność gospodarcza 2021 - co zrobić żeby ją zwiększyć?

Większość właścicieli firm zakłada, że opłaca się płacić jak najniższe składki, żeby zmniejszyć koszty, a gdy biznes okaże się sukcesem, wtedy brak środków na emeryturę przestanie być problemem. Ta zależność sprawia, że maksimum środków przeznacza się na firmę, a minimum na osobę, która taką działalność prowadzi. Jak zatem sprawić, aby emerytura dla przedsiębiorcy była wyższa?

Finanse firmowe i osobiste

Żeby zabrać się za odkładanie na emeryturę, każdy przedsiębiorca powinien dokonać najważniejszego podziału swoich finansów: na firmowe i osobiste. Niestety bardzo często brakuje tego podziału i w rzeczywistości wszystkie środki są lokowane na jednym rachunku.

Osoba prowadząca małą działalność gospodarczą nie musi zakładać rachunku firmowego w banku, może wszystkie płatności realizować z konta osobistego. Takie rozwiązanie z pewnością jest wygodne, ale tak naprawdę utrudnia zarządzanie finansami. Wyraźne oddzielenie finansów firmowych od osobistych pozwala na lepszą kontrolę finansów w firmie oraz gospodarowanie pieniędzmi prywatnymi, z których powinniśmy wydzielić odrębne oszczędności emerytalne.

Jak to zrobić? Najłatwiejszym sposobem jest płacenie „pensji” sobie samemu, czyli przelew raz w miesiącu z konta firmowego na konto prywatne i prowadzenie całkowicie odrębnego budżetu domowego oraz firmowego.

Najłatwiejsze IKE lub IKZE

IKE oraz IKZE to specjalne formy oszczędzania na emeryturę, wchodzące w skład tzw. trzeciego filaru emerytalnego. IKE (Indywidualne Konta Emerytalne) oraz IKZE (Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego) to nic innego jak standardowe produkty finansowe służące do oszczędzania bądź inwestowania „ubrane” w mechanizm podatkowy i limity ustawowe obydwu rozwiązań. Dostępne są „emerytalne” modyfikacje kont oszczędnościowych, polis z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym, rachunków maklerskich czy też funduszy inwestycyjnych TFI. Nie ma specjalnych wersji produktów dla przedsiębiorców – wszystkie IKE i IKZE są dla klientów indywidualnych.

Z perspektywy przedsiębiorców, przekonująca może być ulga podatkowa. Każdy właściciel firmy wie, że optymalizacja podatkowa to istotny czynnik w zarządzaniu firmą, więc być może docenią również korzyści płynące z oszczędzania w trzecim filarze.

W przypadku IKE przedsiębiorca może być całkowicie zwolniony z 19% podatku od zysków kapitałowych, o ile nie wypłaci pieniędzy z konta aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. Z kolei pieniądze wpłacane na IKZE są zwolnione z opodatkowania podatkiem od dochodów osób fizycznych, co daje przedsiębiorcy możliwość odliczenia środków wpłaconych w danym roku na konto IKZE w rocznym zeznaniu podatkowym.

PPK nie dla przedsiębiorców

Reforma emerytalna związana z wprowadzeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych, tak naprawdę omija przedsiębiorców. Ustawodawca podszedł do rozwiązania z perspektywy potrzeb pracodawców i pracowników, nie przewidując dedykowanego rozwiązania dla samozatrudnionych.

Ustawa ma jednak zwiększać limit wpłat na IKZE, co jest bardzo istotnym „prezentem” dla każdego, kto z tego rozwiązania korzysta. W 2021 roku roczny limit wpłat na IKZE wynosi 6310,80 zł. Jednak zgodnie ze zmianami, limit wpłat jest podniesiony z 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego do 1,8 dla przedsiębiorców. W praktyce oznacza to podniesienie limitu IKZE do 9 466,20 zł rocznie. 

Emerytura z działalności gospodarczej 2021

Wbrew pozorom, produkt oszczędnościowy, jakiego użyje prowadzący firmę do gromadzenia środków, ma mniejsze znaczenie niż dyscyplina i systematyczność przedsiębiorcy w odkładaniu pieniędzy. Większość właścicieli firm odkłada myślenie o emeryturze na później, bo najważniejsze są interesy przedsiębiorstwa tu i teraz. Bardzo często wykorzystują również wszystkie środki na zachowanie płynności w firmie.

Dobrą metodą na początek wydaje się ustalenie konkretnej procentowej wartości dochodów, jaka będzie regularnie odkładana. W ten sposób potencjalna emerytura przedsiębiorcy urośnie wprost proporcjonalnie do wzrostu jego firmy. Gdy firma zarabia więcej, jej właściciel odkłada również więcej. W momencie, gdy w firmie są przejściowe trudności, proporcjonalnie spada też kwota, która przesyłana jest na rachunek z oszczędnościami emerytalnymi.

Działalność gospodarcza a emerytura - jak na nią przejść?

Przedsiębiorca przechodzący na emeryturę jest w doskonałej sytuacji – po złożeniu odpowiednich dokumentów w ZUS zacznie otrzymywać przysługującą mu emeryturę, jednak nie musi zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej. Obowiązek przerwania aktywności zawodowej w trakcie pobierania tego świadczenia dotyczy tylko pracowników zatrudnionych na umowy o pracę. Nie ma również żadnych limitów przychodów, jakie można osiągać, aby emerytura nie była pomniejszona czy też zawieszona.

Przedsiębiorca, żeby przejść na emeryturę z działalności gospodarczej po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego musi jedynie złożyć wniosek o przyznanie emerytury. Później, gdy emerytura jest już przyznana, zmienia się kwestia składek przedsiębiorcy. Emeryt prowadzący działalność gospodarczą, z tego tytułu będzie opłacał jedynie składkę zdrowotną. W przypadku niskich zarobków wspomniana składka zdrowotna może nie być opłacana. Jeśli wysokość emerytury nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, w przypadku, gdy emerytowany przedsiębiorca opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej lub gdy uzyskuje on dodatkowe przychody z tytułu działalności w wysokości, która nie przekracza miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury.

Autor:

Tomasz Jaroszek

ekspert Kapitalni.org
Autor bloga Doradca.tv i podcastu Nic Za Darmo, były dziennikarz ekonomiczny. Z rynkiem finansowym związany od ponad 13 lat, zajmuje się edukacją finansową. Był redaktorem działu finanse w Comperia.pl, redaktorem naczelnym Przeglądu Finansowego Bankier.pl, prowadził studio telewizyjne Bankier.pl. Autor książki "Śladami Warrena Buffetta", współautor "Ryzykować trzeba umieć", wyróżniony nagrodami bloga roku Men's Health oraz laureat finansowej kampanii edukacyjnej Invest Cuffs.
Dowiedz się więcej

Nasi Partnerzy

logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo
logo