Najniższa krajowa 2023 – aktualne dane i zestawienie na przestrzeni lat

Pokaż więcej

Najniższa krajowa – co to takiego 

Najniższa krajowa wynika z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. To wskaźnik ustalany corocznie na poziomie ministerialnym w drodze konsultacji z Radą Dialogu Społecznego, czyli w gronie przedstawicieli pracowników, pracodawców i rządu. Założenia najniższej krajowej reguluje ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Z kolei Rada Dialogu Społecznego to forum powołane do życia ustawą z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego.    

Najniższa krajowa 2023 

Minimalne wynagrodzenie brutto za pracę, czyli tzw. najniższa krajowa w roku 2023 wynosi 3490 zł. Wynika tak z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. 

Taka stawka obowiązuje w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 roku. Od 1 lipca br., po planowanej podwyżce, najniższa krajowa wyniesie 3600 zł brutto i będzie obowiązywać do 31 grudnia 2023. W dalszej części artykułu wyjaśniamy z czego wynika dwukrotna zmiana najniższej krajowej w jednym roku. 

Najniższa krajowa - jak jest wyliczana 

Do 15 czerwca danego roku Rada Ministrów przedstawia Radzie Dialogu Społecznego komplet informacji, na które składają się zwłaszcza  

• propozycja stawki najniższej krajowej na rok następny,  
• informacja o poziomie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem za rok ubiegły,  
• prognozy najniższej krajowej i wskaźnika cen na rok następny,  
• wysokość przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w roku, w którym odbywa się planowanie najniższej krajowej na rok następny. 

Analizowane są także m.in. jakie są przeciętne wynagrodzenia wg typów działalności gospodarczych, na jakim poziomie żyją różne grupy społeczne, jakie są prognozy PKB i w jakiej kondycji znajduje się aktualnie polska gospodarka.   

Oznacza to, że do 15 czerwca 2023 roku rząd przedstawi RDS propozycje najniższej krajowej na rok 2024. 

W terminie 30 dni od otrzymania powyższych informacji RDS uzgadnia, jakie będzie minimalne wynagrodzenie brutto za pracę w następnym roku. Uzgodnienie rady musi zostać upublicznione w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski jako obwieszczenie Premiera. Dzieje się to do 15 września roku, w którym odbywa się planowanie. O ile rada nie uzgodni wspólnego stanowiska wysokość najniżej krajowej wchodzi w życie w formie rozporządzenia Rady Ministrów. 

Najniższa krajowa 2023 – dlaczego dwie zmiany w jednym roku 

W ustawie o minimalnym wynagrodzeniu zostało wskazane, że w przypadku, gdy minimalny średnioroczny wskaźnik cen wynosi przynajmniej 105 procent, stosuje się dwie zmiany stawki: odpowiednio 1 stycznia i 1 lipca danego roku. Wskaźnik ten w ustawie budżetowej na rok 2023 został ustanowiony na poziomie 109,8 procent.    

Najniższa krajowa 2023 netto – jak liczyć 

Żeby poznać wysokość najniższej krajowej na rękę od kwoty brutto trzeba odjąć składki społeczne, zdrowotną oraz zaliczkę na podatek PIT. Dokładna kwota wynagrodzenia netto będzie inna, gdy weźmie się pod uwagę m.in. czy pracownik złożył oświadczenie PIT-2 w swoim miejscu pracy, czy uczestniczy w PPK, czy pracuje poza miejscem zamieszkania lub dotyczą go autorskie koszty uzyskania przychodów. 

Wskazujemy kwoty netto na przykładzie osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, mającej więcej niż 26 lat, która nie zgłasza prawa do ulg podatkowych, nie korzysta z PPK oraz korzysta z podstawowych kosztów uzyskania przychodu. 

Najniższa krajowa 2023 a poprzednie lata - tabela 

Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę obowiązuje od 1 stycznia 2003 roku. Została w niej określona bazowa najniższa krajowa, która wyniosła 800 zł brutto i stała się punktem wyjścia dla wyliczania stawek na kolejne lata. Warto zauważyć, że od początku obowiązywania ustawy o najniższej krajowej mamy do czynienia z sytuacją, gdy w jednym roku będą obowiązywać dwie stawki.  

Najniższa krajowa a dodatek stażowy 

Z początkiem 2021 roku weszły w życie zmiany korzystne dla pracowników z wysługą lat. Nowelizacja ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przyjęta w 2020 roku wprowadziła zapis mówiący, że dodatek stażowy zostanie wyłączony z podstawy wymiaru wynagrodzenia. 

Najniższa krajowa a inne wyłączenia 

Dodatek stażowy to niejedyny składnik wynagrodzenia, który nie może być składową najniższej krajowej. Przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia nie uwzględnia się również nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej związanej z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Zabezpieczone w ten sposób są także części wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej. 

Najniższa krajowa a zadłużenie 

W tym kontekście warto zaznajomić się z pojęciem kwoty wolnej od potrąceń. Jest to wartość, jaka musi zostać w portfelu osoby zadłużonej z powodu nałożonej na nią kary pieniężnej, niespłaconej zaliczki czy świadczeń niealimentacyjnych.  Jej wysokość regulują zapisy art. 87(1) kodeksu pracy.  

Zasadniczo kwotę wolną stanowi minimalne wynagrodzenie netto, a więc po odliczeniu obowiązkowych składek ubezpieczeniowych, zaliczki na podatek oraz składek PPK (chyba że pracownik wcześniej zrezygnował z uczestnictwa w programie). Skoro rośnie najniższa krajowa brutto - rośnie także wysokość kwoty wolnej. W 2023 roku wynosi ona 2709 zł netto – od 1 stycznia do 30 czerwca oraz 2784 zł netto – od 1 lipca do 31 grudnia. 

Wysokość kwoty wolnej od potrąceń można być jednak różna. Przykładowo przy karach pieniężnych nakładanych przez pracodawcę na osobę zatrudnioną w pełnym wymiarze czasu pracy kwota wolna musi stanowić 90 proc. najniższej krajowej netto.   

Zgodnie z kodeksem pracy pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy może skorzystać z kwoty wolnej obliczonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. 

Wyższa odprawa i odszkodowania 

Od stycznia 2021 roku uległa zmianie maksymalna odprawa za zwolnienie z pracy z przyczyn niedotyczących pracownika wypłacana na mocy tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych. Aktualnie to 15-krotność minimalnego wynagrodzenia z dnia rozwiązania angażu. W roku 2023 wynosi ona 52.350 zł brutto (bo 15 razy 3490 zł brutto). Mówi o tym pkt. 4, art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. 

Najniższa krajowa a minimalna stawka godzinowa 

Integralną częścią najniższej krajowej jest minimalna stawka godzinowa. Stosuje się ją w celu transparentnego wynagradzania osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia (art. 734 Kodeksu cywilnego) lub umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 Kodeksu cywilnego). Wartość minimalnej stawki godzinowej jest określana w procesie ustalania wysokości najniższej krajowej – jest regulowana ustawą i gwarantowana rozporządzeniem ministerialnym. Najniższa stawka godzinowa w roku 2023 wynosi odpowiednio od 1 stycznia – 22.80 zł brutto, a od 1 lipca – 23.50 zł brutto. W porównaniu z rokiem 2022 minimalna stawka godzinowa wzrosła o 3.10 zł brutto. 

Najniższa krajowa i jej wpływ na inne dodatki 

Zmiana stawki najniższej krajowej wpływa na wartość innych świadczeń przysługujących pracownikom w określonych przypadkach. Są to m. in. minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, wymiar odszkodowania za mobbing, kwota dodatku za pracę w godzinach nocnych, wysokość pensji za gotowość do pracy i przestój. 

Najniższa krajowa 2023 a koszty pracodawcy 

Każdy pracodawca jest zobowiązany do regulowania stawek ubezpieczeniowych za osoby pracujące na jego rzecz. Najniższa krajowa 2023 reguluje te zobowiązania na poziomie 714,75 zł w pierwszej oraz na poziomie 737,28 zł w drugiej połowie 2023 roku. Oznacza to odpowiednio całkowity koszt pracodawcy w wysokości 4 204,75 zł a później 4 337,28 zł. 

Refundacja kosztów zatrudnienia a minimalna krajowa 

Podniesienie minimalnego wynagrodzenia brutto oznacza, że pracodawcom wzrastają kwoty refundacji za zatrudnianie bezrobotnych. Dotyczy to m. in. składek na ubezpieczenia społeczne bezrobotnego zatrudnionego na pełnym etacie, pracującego nadal po 12 miesiącach od skierowania przez urząd pracy. Stawka tej refundacji to nawet 300 procent najniższej krajowej. Z kolei u bezrobotnych powyżej 50. roku życia, przyjętych do prac interwencyjnych do 24 miesięcy pracodawca może liczyć na refundację ich wynagrodzeń i składek społecznych, która wynosi w zależności od okresu zaangażowania, 50 lub 80 procent najniższej krajowej.  

Najniższa krajowa a inflacja – o ile więcej zarabiamy 

Przyglądając się najniższej krajowej na rok 2023 warto rozszerzyć wiedzę zestawiając ją z aktualnym poziomem inflacji. Podwyżka minimalnego wynagrodzenia brutto obowiązującego w pierwszym półroczu 2023 wyniosła 16 procent (względem najniższej krajowej ubiegłorocznej). W zasadzie całą podwyżkę “zjada” inflacja. Jej poziom ogłoszony przez GUS za luty 2023 był równy 18.4 procent. 

Podstawa prawna 

• Ustawa z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę 
• Ustawa z 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników 
• Kodeks pracy