Okres ochronny przed emeryturą - ile wynosi i od kiedy przysługuje?

Pokaż więcej

 Ochrona przedemerytalna - na czym polega?

Każdemu pracownikowi, który osiąga wiek przedemerytalny przysługuje okres ochronny przed emeryturą. Stanowią tak przepisy ustawy Kodeks cywilny, zwłaszcza art. 39, gdzie wskazano, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Innymi słowy, okres ochronny pracownika przed emeryturą to czas, jaki upływa bezpośrednio przed zakończeniem świadczenia pracy i rozpoczęciem poboru emerytury. Przepisy gwarantujące czas ochronny przed emeryturą mają na celu m. in. zapewnienie równego traktowania pracowników w różnym wieku.

Komu przysługuje tzw. ochrona przed emeryturą?

Ochrona przedemerytalna to przywilej dla osób, które pomału zbliżają się do zakończenia swojej kariery zawodowej. Łączy się on z osiągnięciem wieku przedemerytalnego, który będzie różny ze względu na płeć oraz rodzaj świadczonej pracy. Wyjaśniamy to w dalszej części tego artykułu.

Ile wynosi okres ochronny przed emeryturą?

Wiek ochronny przed emeryturą rozpoczyna się na 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. W Polsce, w myśl aktualnych przepisów, jest on różny pod względem płci: wiek emerytalny dla kobiet to 60 lat, dla mężczyzn – 65 lat. Oznacza to, że tzw. ochrona przedemerytalna dla pracownicy rozpocznie się, gdy ukończy ona 56 lat. Analogicznie dla pracownika okres ochronny przedemerytalny biegnie od momentu, gdy ukończy on 61 lat.

Okres ochronny do emerytury a obniżony wiek emerytalny

Obok powszechnie obowiązującego progu wyznaczającego wiek emerytalny na poziomie 60 oraz 65 lat przepisy dopuszczają tzw. obniżony wiek emerytalny. Ma on zastosowanie względem konkretnie wskazanych grup osób zatrudnionych w szczególnych warunkach albo w szczególnym charakterze, i został szczegółowo opisany w ustawie emerytalnej. Za obniżony wiek emerytalny należy więc uznać – obok powszechnie obowiązującego - wiek niższy niż wskazany w art. 33 ustawy emerytalnej, a więc przewidziany dla ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej, niższy niż wskazany w art. 39 ustawy emerytalnej, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna (podlegający obniżeniu z tytułu co najmniej 5 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust.1 i ust. 1 pkt 4 i 5), niższy niż wskazany w art. 40 ustawy emerytalnej, a więc przewidziany dla pracowników kolejowych, wynoszący dla kobiet 55 lat i dla mężczyzn 60 lat.

Pracownikom, względem których stosuje się obniżony wiek emerytalny również przysługuje okres ochronny przed emeryturą.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wobec nich również stosuje się wiek ochronny przed emeryturą.

Z kolei za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze uważa się:

• pracowników organów kontroli państwowej;
• pracowników organów administracji celnej;
• pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną;
• dziennikarzy zatrudnionych w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu,
• telewizji oraz w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo
• fotograficznych, objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy,
• nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela;
• żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej,
• pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a–5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 961 i 1610).

Powyższe wynika z art. 32 ustawy emerytalnej.

Kiedy okres ochronny przedemerytalny nie obowiązuje?

Ochrona przedemerytalna to ustawowy przywilej mający na celu zabezpieczenie interesu pracowników zbliżających się do osiągnięcia wieku emerytalnego, którzy mogliby doświadczyć trudności w znalezieniu nowego zatrudnienia. Są jednak sytuacje, gdy taka ochrona nie zadziała. Zaliczymy do nich ogłoszenie upadłości zakładu pracy, otwarcie postępowania sanacyjnego likwidację zakładu.

Wiek ochronny przed emeryturą nie może być również zastosowany, gdy zaistnieją podstawy do zwolnienia dyscyplinarnego pracownika. Przykładowo, jeśli zatrudniona, mająca 58 lat w sposób ciężki naruszy podstawowe obowiązki pracownicze, popełnieni w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem albo w sposób zawiniony utraci uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku -  ochrona przedemerytalna nie ma dalszego zastosowania. Wchodzą bowiem w życie zapisy art. 52 Kodeksu pracy o wypowiedzeniu umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Ponadto okres ochronny przed emeryturą nie będzie działać, jeżeli zaistnieje niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby i trwa ona dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy albo dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową. Podobnie dzieje się w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc. Wówczas pracodawca może skorzystać z zapisów art. 53 Kodeksu pracy.

Okres ochronny przed emeryturą p podstawa prawna

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141) – link

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r.o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 Nr 162 poz. 1118) – link