Płatności bezgotówkowe w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej

Pokaż więcej

Płatności bezgotówkowe - co jest badane? 

Zestawienie przygotowane przez NBP opiera się na danych wewnętrznych (krajowych) oraz udostępnianych przez Europejski Bank Centralny (EBC). Porównano poszczególne parametry z kilkunastu najważniejszych obszarów systemu płatniczego, w szczególności w przeliczeniu na liczbę mieszkańców, w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Badacze wzięli pod lupę liczby placówek instytucji, które udostępniają usługi płatnicze, liczbę terminali płatniczych w przeliczeniu na milion mieszkańców czy wreszcie liczbę transakcji bezgotówkowych realizowanych pojedynczą kartą płatniczą. Jak Polska plasuje się na tle pozostałych państw członkowskich? Spójrzmy na konkretne liczby.   

Płatności bezgotówkowe a liczba dostępnych placówek usług płatniczych 

Czy w Polsce można zapłacić kartą częściej niż w UE? Jeśli spojrzymy na dane za rok 2021 Polska zajmuje pierwsze miejsce w całej unii (1423 na 474 instytucje usług płatniczych w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców). Dane te należy jednak skorygować o definicję usługi płatniczej. Jak wyjaśniają twórcy zestawienia, na czołowe miejsce Polski wpłynęło uwzględnienie dużej liczby placówek oferujących usługę wpłaty gotówki na rachunek (m.in. Poczta Polska) oraz podmiotów przyjmujących wpłaty gotówkowe na rachunki bankowe (np. opłacanie rachunków za media). Placówki tej drugiej grupy podmiotów nie umożliwiają realizacji transakcji bezgotówkowych. Bez uwzględnienia tych podmiotów (w Polsce i w pozostałej części UE) wskaźnik placówek oferujących usługi płatnicze kształtowałby się na poziomie 472 placówek na 1 mln mieszkańców. Byłoby to powyżej średniej unijnej, która wówczas wynosiłaby 393. W takim ujęciu Polska zajmowałaby 11. miejsce na 24 państwa wspólnoty, których dane zostały opublikowane w raporcie za rok 2021. 

Płatności bezgotówkowe a ilość terminali 

Sprawdźmy dane odnoszące się bardziej wprost do płatności bezgotówkowych. Liczba terminali płatniczych (lub innych urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze) w Polsce to ponad 1.123 miliona sztuk na koniec roku 2021. To o ponad 9 procent więcej niż w roku wcześniejszym. Gdy spojrzymy na dane w przeliczeniu na milion mieszkańców: 

• liczba terminali w Polsce to 39.284 sztuki 
• liczba terminali w UE to 36.081 sztuk 
• liczba terminali w krajach strefy euro to 29.429 sztuk  

Z takimi wynikami zajmujemy 8. miejsce na tle krajów wspólnoty. Dla porównania najwięcej - prawie 360 tys. sztuk na 1 mln mieszkańców - deklaruje Luksemburg. Zajmująca drugie miejsce Grecja – ponad 78 tys. sztuk, trzecia Irlandia – blisko 74 tys. urządzeń. Wyraźnie niższe wartości deklarują Czechy (25.6 tys. sztuk i 13 miejsce), Niemcy (18.4 tys. sztuk i 18 miejsce), Słowacja (14.5 tys. sztuk i 21 miejsce). 

W kontekście lidera tego zestawienia warto przytoczyć, że jeszcze w 2013 roku Luksemburg zajmował 12. pozycję z liczbą 21.287 sztuk terminali na 1 mln mieszkańców. Tak wysoka obecna liczba terminali jest wynikiem zmiany od 2014 roku zakresu przekazywanych do EBC danych. Obecnie, oprócz informacji o terminalach POS, znajdujących się na terytorium kraju, przekazywane są również informacje o terminalach ulokowanych poza granicami kraju, które należą do podmiotów prowadzących działalność w danym kraju. Z danych jednostkowych prezentowanych przez Luksemburg w 2021 r. wynika, że blisko 93,6 proc. terminali ulokowanych jest poza granicami kraju. Tak duża liczba terminali spowodowana jest m.in. prowadzeniem działalności w Luksemburgu przez jednego z większych agentów rozliczeniowych o międzynarodowym zasięgu. 

Płatności bezgotówkowe realizowane pojedynczą kartą płatniczą 

Polska zajmuje 3. miejsce w zakresie liczby transakcji i bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą. Nasz wskaźnik to 159.2 transakcje do 72.1 średniej unijnej. Podium dzielimy z Danią (173.9) i Estonią (169.2). Jeśli chodzi o polskich sąsiadów: Słowacja na miejscu 10. (89.8), Czechy na miejscu 11. (81.6), zaś Niemcy na miejscu 20. (29.6). Lider opisanego wyżej zestawienia – Luksemburg, w temacie liczby transakcji nie zadeklarował żadnych danych. Patrząc na te wartości trzeba jednak pamiętać, że niskie wskaźniki mogą wynikać z tego, że osoba dokonująca płatności bezgotówkowych może robić je często z więcej niż jednej karty płatniczej.  

Widać to wyraźnie, gdy powyższe dane zestawimy z liczbą płatności bezgotówkowych na jednego mieszkańca danego kraju wspólnoty.  

Opracowanie NBP na podstawie ECB Statistical Data Warehouse 

Płatności bezgotówkowe - podsumowanie 

Bazując na fragmencie raportu przygotowanego przez Narodowy Bank Polski i opublikowanego w grudniu 2022 roku możemy stwierdzić, że Polska zasadniczo nie odstaje od średniej unijnej w kontekście rozwoju płatności bezgotówkowych. Zainteresowanych szerszą statystyką odsyłamy do pełnej wersji raportu dostępnej na stronach NBP.