Przerwa w pracy - ile czasu wolnego przysługuje pracownikowi?

Pokaż więcej

Przerwa w pracy - co mówi kodeks pracy?

Przerwy w czasie pracy są jednym z fundamentalnych, obok choćby prawa do odpoczynku, praw pracowniczych i są uregulowane odpowiednimi przepisami zebranymi w Kodeksie pracy. Ustawa wskazuje, że przerwa w czasie pracy musi wynosić minimum 15 minut, jeśli dobowy czas zatrudnienia wynosi nie mniej niż 6 godzin. Im dłuższy wymiar czasu pracy, tym przerwa minimalna będzie dłuższa. Wszystkie są wliczane do czasu pracy. Pokażmy to na przykładzie.

Pani Kapitalna jest zatrudniona na pół etatu, a jej dzień w firmie trwa zawsze 4 godziny. Przy takim angażu nie przysługuje jej czas przerwy w pracy. Z kolei Pan Kapitalny jest zatrudniony na 7/8 etatu, co oznacza, że dziennie spędza w biurze 7 godzin. Ma prawo do jednego kwadransa ustawowej przerwy od pracy. 

Ile przysługuje przerwy na 8h pracy?

Przywołany powyżej zapis z artykułu 134 Kodeksu pracy wskazuje, że przy zatrudnieniu na pełen etat, przy którym zwyczajowo dzień w firmie liczony jest jako 8h pracy – przerwa pracownicza to 15 minut. Niezależnie od znajomości zapisów kodeksu, potwierdzenie o czasie trwania takiej pauzy każdy pracownik powinien otrzymać bezpośrednio od przełożonego. Ma on obowiązek zrobić to w czasie do 7 dni od momentu rozpoczęcia zatrudnienia.

Ile przysługuje przerwy na 10 godzin pracy?

Wraz z wydłużeniem dobowego wymiaru zatrudnienia zwiększa się obowiązkowa przerwa w pracy. Jeśli spędzasz w miejscu pracy więcej niż 9 godzin dziennie (czyli na przykład 10 godzin dziennie) masz prawo do odpoczynku przez łącznie 30 minut.

Ile przysługuje przerwy na 12 godzin w pracy?

Podobna zasada, czyli 2 razy po piętnaście minut przerwy, obowiązuje, gdy pracujesz przez 12 do nawet 18 godzin na dobę. Kolejną pauzę, również trwającą kwadrans ustawodawca zezwala wprowadzić dopiero, gdy dobowym wymiar zatrudnienia jest nie krótszy niż 19 godzin.

Przerwa w pracy przy komputerze

Chociaż zasadniczo kwestie przerw dla zatrudnionych są opisane w Kodeksie pracy, w przypadku pracy przy monitorze obowiązuje stosowne rozporządzenie z 1998 roku (patrz w sekcji: podstawa prawna). Jest w nim wskazane (w paragrafie 7), że pracownik, którego zadania opierają się na korzystaniu z ekranu komputerowego i zajmuje to przynajmniej połowę dobowego wymiaru zatrudnienia – o ile szef nie zapewnia mu zadań w trybie zmiennym, z oraz bez wykorzystywania komputera – ma prawo do 5 minut przerwy po każdej przepracowanej godzinie. Przerwy te nie mają być kumulowane, ich rola sprowadza się do odciążenia narządu wzroku po intensywnym wysiłku. Rozporządzenie ma zastosowanie zarówno względem pracowników, jak też praktykantów oraz stażystów.

Przerwa w pracy dla matek karmiących piersią

Zatrudniona na przynajmniej 6 godzin dziennie kobieta karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy i są one wliczane do całkowitego dobowego wymiaru zatrudnienia. Karmiące więcej niż jedno dziecko wydłużają te pauzy – każdą do 45 minut. W miarę potrzeb i na wniosek zainteresowanej przerwy te mogą być połączone. Jednak tutaj uwaga. Jeśli dobowy czas pracy jest krótszy niż 4 godziny przerwy na karmienie nie przysługują, jeśli jest krótszy niż 6 godzin – obowiązuje jedna półgodzinna przerwa na karmienie.

Dodatkowa przerwa w pracy dla osób niepełnosprawnych

Innym dokumentem regulującym zagadnienie przerw pracowniczych jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W art. 17 ustawy wskazano, że tego rodzaju pauza przysługuje na wypoczynek albo gimnastykę usprawniającą i jest wliczana do czasu pracy. Może skorzystać z niej każda osoba niepełnosprawna, bez względu na stopień dolegliwości.

Przykładowo, Pan Kapitalny jest zatrudniony na ¾ etatu i ma przyznany lekki stopień niepełnosprawności. Jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi 6 godzin. Kapitalny ma prawo do jednej piętnastominutowej przerwy od pracy, która wynika wprost z Kodeksu pracy oraz do jednej piętnastominutowej przerwy na gimnastykę wynikającą z ustawy o rehabilitacji zawodowej.

Przerwa w pracy dla osób młodocianych

Uprawnieni do pracy młodociani mogą pracować nie więcej niż 6 godzin na dobę, jeśli mają więcej niż 15 oraz mniej niż 16 lat oraz nie więcej niż 8 godzin na dobę, do momentu uzyskania pełnoletniości. Do czasu pracy wlicza się czas nauki i nie ma tu znaczenia, czy odbywa się ona w godzinach zatrudnienia. Niezależnie od wieku młodocianego przerwa pracownicza będąca integralną częścią dnia pracy będzie wynosić 30 minut, jeśli jego dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny. Mówi o tym art. 202 Kodeksu pracy.

Brak przerwy w pracy

Jak wynika z powyższych zasad przerwa pracownicza jest świadczeniem, które zatrudniony zyskuje przepracowawszy minimalną wymaganą liczbę godzin. Będzie to 4,5 godziny w przypadków młodocianych oraz 6 godzin – w pozostałych przypadkach. Nie uzyska więc prawa do przerwy zatrudniony na 3/5 etatu, będący w biurze 4,8 godzin dziennie. Przy czym mówimy to o przerwach, które są wliczane w dobowy wymiar zatrudnienia.

Czy w czasie przerwy można opuścić zakład pracy?

Odpowiedź na to pytanie przynosi lektura wyroku Sądu Najwyższego z marca 2017 roku gdzie wskazano, że „[…] prawo pracownika do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 kp) powinno być realizowane z poszanowaniem pracowniczego obowiązku przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku (art. 100 § 2 pkt 2 kp). Oznacza to, że organizowanie i wykorzystywanie zaliczanej do czasu pracy płatnej przerwy na odpoczynek od pracy lub spożycie posiłku nie zależy od swobodnego uznania uprawnionego pracownika, który nie może dowolnie ani samowolnie decydować o miejscu wykorzystania płatnej przerwy w pracy poza siedzibą pracodawcy lub poza innym wyznaczonym mu miejscem pozostawania do dyspozycji pracodawcy w czasie pracy (art. 128 kp), który obejmuje także okres co najmniej piętnastominutowej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy (art. 134 kp). Korzystanie z płatnej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy wymaga co do zasady przebywania w siedzibie pracodawcy lub w innym miejscu wyznaczonym lub akceptowanym przez pracodawcę do jej wykorzystania”.

Przerwa od pracy nie zawsze jest płatna

Zatrudniający ma prawo wprowadzić jedną maksymalnie godzinną przerwę pracowniczą niewliczaną do dobowego czasu pracy. To czas przeznaczony na spożycie posiłku albo na załatwienie spraw osobistych. Reguluje to art. 141 Kodeksu pracy.

Ile trwa przerwa w pracy? Podsumowanie

Jak wynika z niniejszego artykułu przerwa od pracy będzie zależeć od przynajmniej kilku czynników i wynosić od 15 do nawet 60 minut dziennie (przy czym ta ostatnia to świadczenie niepłatne, gdyż nie wlicza się do czasu pracy). Dla osób pracujących przy komputerach dodatkowym świadczeniem jest 5-minutowa pauza na regenerację wzroku.

Przerwa w pracy – podstawa prawna

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141) – link
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973) – link
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 1997 Nr 123 poz. 776) – link