Renta rodzinna dla wdowy - podstawowe informacje

Pokaż więcej

Zgodnie z art. 65 ustawy o rentę rodzinną mogą starać się członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do:

• emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń,
• emerytury pomostowej (gwarantuje to art. 18 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych; Dz.U. z 2018 r., poz. 1924 t.j.).

Natomiast na podstawie art. 66 ustawy świadczenie to przysługuje także członkom rodziny tego, kto w chwili zgonu pobierał:

• zasiłek przedemerytalny,
• świadczenie przedemerytalne,
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Kto może się starać o rentę rodziną?

Artykuł 67 ustawy wskazuje osoby, które mogą ubiegać się o rentę rodzinną. Są to:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:

- do ukończenia 16 lat,
- jeśli się uczą – do ukończenia 25 lat (jeżeli dziecko ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów),
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub gdy kontynuowały naukę w szkole przed ukończeniem 25 lat,

• wnuki i rodzeństwo – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności oraz nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdyby żyli, to rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania,
• inne dzieci – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności oraz nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdyby żyli, to rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania, z wyjątkiem dzieci, które były wychowywane i utrzymywane w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
• małżonek (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej i spełnia kilka dodatkowych warunków,
• rodzice zmarłego – dotyczy to także ojczyma i macochy oraz osób przysposabiających (i tu też z kilkoma warunkami).

Renta rodzinna dla wdowy/wdowca

Aby małżonek (wdowa lub wdowiec) mógł się starać o rentę rodzinną po zmarłym, musi przede wszystkim do dnia śmierci pozostawać z nim we wspólności małżeńskiej. A ponadto – zgodnie z art. 70 ustawy – ma spełniać jeden z tych warunków:

• w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy, albo
• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole – 18 lat,
• sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
• ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Nawet wdowa lub wdowiec, którzy nie wykażą tych okoliczności i nie mają źródła utrzymania, mogą wystąpić o okresową rentę rodzinną. Artykuł 70 ust. 4 ustawy gwarantuje im to przez:

• rok od śmierci współmałżonka,
• okres, gdy uczestniczą w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej, ale nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.

Także wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie byli z nim we wspólności małżeńskiej, mogą liczyć na rentę rodzinną. Muszą jednak - oprócz czynników związanych m.in. z wiekiem czy wychowywaniem dzieci – wykazać, że w dniu śmierci współmałżonka mieli prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Podział renty rodzinnej

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna. Tak stanowi art. 74 ustawy. Gdy jest taka potrzeba, ZUS dzieli ją po równo między uprawnionych. Zgodnie jednak z art. 74 § 3 ustawy jeśli pojawią się okoliczności, żeby rentę rodzinną podzielić po raz pierwszy lub zmienią się warunki dotychczasowej klasyfikacji, bo jest inna liczba uprawnionych, oddział ZUS podzieli to świadczenie.

Nastąpi to od miesiąca, kiedy pojawiły się nowe fakty, które uzasadniają np. inny podział, bo zmieniła się liczba uprawnionych (art. 131 § 3 ustawy).

Bez świadczenia

Uprawniony może sam zrezygnować z renty rodzinnej. Składa wówczas do ZUS wniosek o to, aby wyłączyć go z kręgu uprawnionych do tego świadczenia. Od tego miesiąca ZUS ponownie przeliczy wysokość renty, aby uwzględnić pozostałych uprawnionych.

Gdyby jednak zainteresowany zmienił zdanie, to ma prawo złożyć kolejny wniosek o rentę rodzinną. Wtedy oddział ZUS go rozpatrzy i sprawdzi, czy nadal spełnia warunki do tego, aby ją uzyskać.

Renta rodzinna a emerytura

Jeśli wdowa lub wdowiec mają własną emeryturę, to nie mogą pobierać jednocześnie renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Wynika to z zasady, że ubezpieczony ma prawo tylko do jednego świadczenia. Musi więc się zdecydować – albo zatrzymuje własną emeryturę, albo wybiera rentę po zmarłym mężu/żonie. Gdy tego nie określi, decyzję za niego podejmie ZUS. Z tych dwóch świadczeń jednak wybierze to, które będzie wyższe, korzystniejsze dla uprawnionego.

Ile wynosi renta rodzinna?

Renta rodzinna to odsetek świadczenia, które miał zmarły. Jej wysokość zależy od tego, ile osób jest uprawnionych do tej renty. Zgodnie z art. 73 ustawy będzie to świadczenie zmarłego na poziomie:

• 85 proc. – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,
• 90 proc. – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,
• 95 proc. – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.

ZUS bada uprawnienia zmarłego do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych, do jakich mógł mieć prawo w chwili śmierci i ustala rentę rodzinną w najkorzystniejszej wysokości.

Renty rodzinne wypłaca się z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 marca 2020 r. najniższa renta rodzinna wynosi 1200 zł brutto i jest co roku waloryzowana.

Renta zawieszona lub zmniejszona

ZUS może zawiesić lub zmniejszyć rentę rodzinną. Stanie się tak, jeśli uprawniony do niej osiągnie określony przychód z zatrudnienia albo innej działalności, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Do zawieszenia dojdzie, gdy przychód ubezpieczonego przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Jeśli natomiast przychód będzie wyższy niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie przekroczy 130 proc. tego poziomu, ZUS zmniejszy rentę rodzinną o kwotę przekroczenia. Nie będzie to jednak więcej niż wynosi maksymalne zmniejszenie.

Od 1 czerwca 2020 r. miesięczna graniczna kwota maksymalnego zmniejszenia renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, to 527,35 zł. Natomiast przychód, który wpływa na zawieszalność świadczeń od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 r., liczy:

• 3 732,10 zł, gdy chodzi o 70 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego oraz
• 6 931 zł dla 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Wniosek o rentę rodzinną

Aby otrzymać rentę rodzinną, zainteresowany składa odpowiedni wniosek do ZUS (ERR). Można go pobrać ze strony internetowej ZUS.

Jeśli petent złożył wniosek w:

• miesiącu, w którym zmarła osoba, po której przysługuje mu renta rodzinna,
• następnym miesiącu,

to rentę otrzyma od dnia śmierci tej osoby, jeśli już wtedy spełniał warunki do przyznania tego świadczenia.

Jak ZUS wypłaca rentę rodzinną?

ZUS wypłaca rentę:

• za pośrednictwem poczty,
• na rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Jeśli uprawniony do renty rodzinnej mieszka za granicą, to na jego wniosek ZUS wypłaci ją:

• osobie zamieszkałej w Polsce, którą upoważnia do odbioru tego świadczenia,
• na rachunek bankowy uprawnionego w Polsce.