Świadczenia rodzinne 2021 - komu przysługują i w jakiej wysokości?

Pokaż więcej

Rodzaje świadczeń rodzinnych w 2021 roku

Do świadczeń rodzinnych w 2021 roku zalicza się w szczególności:

• zasiłek rodzinny z dodatkami,
• świadczenia opiekuńcze (zasiłek i świadczenie pielęgnacyjne),
• jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe) oraz
• świadczenie rodzicielskie (tzw. kosiniakowe).

Warunki nabywania prawa do tych świadczeń oraz zasady ich ustalania, przyznawania i wypłacania określa ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 2220 ze zm.). Ich wysokość może jednak ulegać zmianie z każdym rokiem, dlatego warto śledzić zmiany ich dotyczące na bieżąco.

Kto może się ubiegać o świadczenia rodzinne w 2021 r.?

O świadczenia rodzinne mogą występować zarówno obywatele polscy, jak i cudzoziemcy. O ile Polacy mają wykazać się tylko odpowiednim kryterium dochodowym, to obcokrajowcy muszą też spełnić rygorystyczne warunki formalne, m.in.:

• stosuje się do nich przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, jeżeli wynika to z wiążących Polskę umów dwustronnych,
• mają zezwolenie na pobyt stały w Polsce lub jako rezydent długoterminowy Unii Europejskiej, na pobyt czasowy w związku z uzyskaniem u nas statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,
• posiadają kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, poza obywatelami państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium UE na nie dłużej niż sześć miesięcy.

Świadczenia rodzinne 2021 - kryterium dochodowe

O taką pomoc zainteresowani ubiegają się w urzędzie gminy lub miasta. W praktyce przyznawaniem świadczeń rodzinnych najczęściej zajmują się ośrodki pomocy społecznej lub miejskie centra świadczeń.

Tu ważne jest kryterium dochodowe, które decyduje o tym, czy i jakie wsparcie będzie się należało osobie ubiegającej się o świadczenie.

Kto otrzyma zasiłek rodzinny w 2021 roku?

Warunkiem przyznania zasiłku jest dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się, który nie może przekraczać 674 zł. Gdy członkiem rodziny jest dziecko z orzeczoną niepełnosprawnością umiarkowaną albo ze znacznym stopniem niepełnosprawności, zasiłek rodzinny należy się, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie jest wyższy niż 764 zł.

Zasiłek rodzinny i dodatki do niego przyznaje się na tzw. okres zasiłkowy, który trwa od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego.

Kto może wystąpić o wsparcie?

Wniosek o świadczenie składa jeden z rodziców lub opiekunów (prawnych albo faktycznych) dziecka. Zasiłek rodzinny przysługuje na każde dziecko, jeżeli nie ukończyło 18 lat lub uczy się i nie ukończyło 21 lat. Jednak starsi studenci też uzyskają takie wsparcie - chodzi o osoby niepełnosprawne, które nie ukończyły 24 lat.

Wniosek może złożyć także pełnoletnia osoba ucząca się, która nie jest na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub wyrokiem sądu. Wtedy zasiłek przysługuje do ukończenia 24. roku życia.

Kiedy zasiłek rodzinny się nie należy?

Zasiłek rodzinny nie przysługuje m.in., gdy:

• dziecko lub osoba ucząca się pozostaje w związku małżeńskim,
• dziecko umieszczono w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej,
• osoba ucząca się przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
• pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko.

Wnioskujący o zasiłek nie otrzyma go też, jeżeli członkowi rodziny przysługują na to dziecko świadczenia za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Zasiłek rodzinny 2021 - dodatki

Zasiłek rodzinny zależy od wieku dziecka. Od 1 listopada 2018 r. nie zmieniły się poprzednie kwoty świadczeń, co oznacza, że dodatku do zasiłku rodzinnego w 2020 roku miesięcznie wynoszą:

• 95 zł na dziecko do ukończenia 5. roku życia,
• 124 zł na dziecko powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia,
• 135 zł na dziecko powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Ten, kto ma prawo do zasiłku rodzinnego, może ubiegać się jeszcze o dodatki od państwa z tytułu:

• urodzenia się dziecka (1000 zł jednorazowo),
• opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (400 zł/miesięcznie),
• samotnego wychowywania dziecka (193 zł, ale nie więcej niż 386 zł na wszystkie dzieci/miesięcznie),
• wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej (95 zł na trzecie i następne dzieci uprawnione do zasiłku/miesięcznie),
• kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (do 5. roku życia – 90 zł, – powyżej 5. roku życia do ukończenia 24. roku życia – 110 zł/miesięcznie),
• podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania (na mieszkanie w pobliżu szkoły - 113 zł, na dojazdy do szkoły - 69 zł/miesięcznie),
• rozpoczęcia roku szkolnego (100 zł, od 2018 r. wprowadzono program szkolnej wyprawki 300+ na wniosek rodziców uczniów do 20 lub 24 lat, jeżeli są niepełnosprawni).

Świadczenia opiekuńcze 2021

Do świadczeń opiekuńczych należą świadczenie i zasiłek pielęgnacyjny.

Zasiłek pielęgnacyjny 2021

Zasiłek pielęgnacyjny w 2021 r. pozostał na takim samym poziomie, co w roku ubiegłym, kiedy to miała miejsca jego podwyżka do 215,84 zł miesięcznie. Ta wysokość będzie obowiązywała do października 2021 r. Na ten termin przewidziano weryfikację świadczeń rodzinnych. Wtedy też zasiłek pielęgnacyjny może wzrosnąć lub w zostać zamrożony na kolejny okres. 

Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się na częściowe pokrycie wydatków wynikających z zapewnienia opieki i pomocy innej osoby, gdy podopieczny jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on:

• niepełnosprawnemu dziecku,
• osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku życia, jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osobie, która ukończyła 75 lat.

Prawo do tego świadczenia ustala się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności wydano na czas określony. Wtedy prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia.

Świadczenie pielęgnacyjne 2021

Natomiast o świadczenie pielęgnacyjne mogą ubiegać się osoby, które nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, aby opiekować się poważnie niepełnosprawnym członkiem rodziny, w szczególności dzieckiem. Przysługuje ono matce lub ojcu, osobie będącej faktycznym opiekunem dziecka, osobie stanowiącej rodzinę zastępczą lub innym osobom, które mają obowiązek alimentacyjny, ale nie mogą to być osoby o wysokiej niepełnosprawności.

Świadczenie takie należy się, jeżeli ułomność członka rodziny powstała:

• nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
• w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, ale nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Sądy dopuszczają jednak także pobieranie tych świadczeń, gdy niepełnosprawność powstała w późniejszym wieku. Nie można bowiem różnicować sytuacji opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych ze względu na czas powstania choroby podopiecznego. Wynika to z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r. (K 38/13), który orzekł, że jest to wbrew zasadzie równości wobec prawa.

Od kilku lat trwa regularne podnoszenie stawki świadczenia pielęgnacyjnego. Od 1 stycznia 2021 r. świadczenie to będzie wynosić 1971 zł miesięcznie, czyli o 141 zł więcej niż w 2020 roku, wtedy wynosiło 1830 zł miesięcznie. Z kolei w 2019 roku wysokość świadczenia była na poziomie 1 538 zł miesięcznie, a w 2018 roku świadczenie pielęgnacyjne wynosiło 1 477 zł netto.

Zasiłek opiekuńczy 2021

Specjalny zasiłek opiekuńczy otrzymają osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkowie, jeżeli:

a) nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub

b) rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej po to, aby stale opiekować się osobą z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo z takim orzeczeniem ze wskazaniami:

• konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
• konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia i edukacji.

Specjalny zasiłek opiekuńczy w 2020 roku wynosi 620 zł miesięcznie. Kwota tego świadczenia obowiązuje od 1 listopada 2018 r. i zgodnie z przepisami podlega weryfikacji co 3 lata. Kolejna weryfikacja wysokości świadczenia jest przewidziana jest na 2021 rok.

Taka sama kwota zasiłku przysługuje opiekunowi osoby niepełnosprawnej i to niezależnie od dochodów (to świadczenie dla osób, które z 1 lipca 2013 r. na skutek zmiany przepisów utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, bo wygasła decyzja o jego przyznaniu).

Pamiętać należy o tym, że przy zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna przysługującego więcej niż jednej osobie sprawującej opiekę nad osobą lub osobami wymagającymi opieki, przyznaje się tylko jedno świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna osobie, która pierwsza złożyła wniosek.

Becikowe i kosiniakowe

Po urodzeniu się dziecka rodzice mają prawo do dwóch rodzajów pomocy: jednorazowej zapomogi (tzw. becikowe) i świadczenia rodzicielskiego wypłacanego co miesiąc (tzw. kosiniakowe).

Becikowe w wysokości 1 000 zł przysługuje na każde urodzone żywe dziecko. Aby je otrzymać, rodzic lub rodzice muszą spełnić kryterium dochodowe, które nie przekracza 1 922 zł na osobę w rodzinie. Ale te dochody bada się według dnia złożenia wniosku o to świadczenie. Jeżeli trafi do gminy do 31 października 2021 r., ta uwzględni dochody uzyskane w 2019 r. Przy późniejszym wniosku będzie brała pod uwagę dochody z 2020 r. Aktualnie nie ma zaplanowanych zmian w zakresie zasad przyznawania świadczenia.

Z kolei tzw. kosiniakowe to finansowe świadczenie dla osób, które z powodu swojego statusu zawodowego nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego. Chodzi o studentów, bezrobotnych, rolników czy osoby zatrudnione np. na umowach zlecenia. Wynosi ono 1 000 zł miesięcznie i wypłaca się je przez rok po urodzeniu dziecka (dłużej, gdy podczas jednego porodu urodzi się więcej dzieci). Kwota ta nie jest powiązana z kryterium dochodowym, nie podlega opodatkowaniu, ale uwzględnia się ją, gdy rodzic ubiega się o inne świadczenia, np. zasiłek rodzinny.

Wniosek o kosiniakowe składają matka lub ojciec dziecka w instytucjach gminnych w ciągu 3 miesięcy od jego narodzin.

Ojciec otrzyma je, gdy matka:

• skróci okres pobierania świadczenia rodzicielskiego na własny wniosek po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za co najmniej 14 tygodni od porodu,
• umrze lub porzuci dziecko.

Co rodzina jeszcze uzyska od gminy?

Uwzględniając lokalne potrzeby, także rada gminy może ustanowić dla osób zamieszkałych na jej terenie świadczenia na rzecz rodziny inne, niż określa ustawa o świadczeniach rodzinnych. Tak stanowi art. jej art. 22a i 22b. Będą to np. dodatkowe becikowe, nieoprocentowana pożyczka lub zasiłek przeznaczony na określony cel, np. zakup leków. Odpowiednia uchwała określa zasady przyznawania dodatkowych świadczeń, a gmina je wypłaca potrzebującym z własnych pieniędzy.