Bezpieczeństwo zakupów online

Zanim wrzucisz coś do koszyka

W przypadku zakupów w internecie sama wiedza na temat tego, co chcemy kupić to tylko połowa sukcesu. Większość z nas chce kupić korzystnie i w tym celu szuka sklepu, który oferuje upatrzony produkt po najniższej cenie.

Niestety, sklep internetowy założyć może każdy i w internecie roi się od nierzetelnych sprzedawców. Aby ich uniknąć, korzystaj tylko ze sprawdzonych sklepów.

• dokonaj weryfikacji sklepu. Sprawdź, czy na jego stronach znajduje się pełny adres siedziby, numery NIP lub REGON oraz numer telefonu kontaktowego. Sprzedawcy mają obowiązek podawania takich danych. Ich prawdziwość możesz zweryfikować między innymi za pomocą wyszukiwarki Głównego Urzędu Statystycznego. Jeśli nie jesteś w stanie zlokalizować danych teleadresowych na stronach sklepu, odstąp od zakupów w tym miejscu.
  Nieźle sprawdza się też wpisanie w wyszukiwarce Google nazwy sklepu ze słowem "opinie", np. "Wonga opinie"
  
  
• koniecznie zapoznaj się z regulaminem sklepu i jego polityką prywatności. Jeśli któreś z postanowień budzą Twój niepokój, zrezygnuj z zakupów

W trakcie zakupów

Kiedy zdecydujesz się już na zakup w danym sklepie, dokładnie przeczytaj opis i obejrzyj zdjęcia produktu, który chcesz nabyć. Znane są przypadki, kiedy przez nieuwagę ktoś zakupił samo pudełko telefonu komórkowego w cenie kilkuset złotych...

Zakupy przeprowadzaj tylko ze swojego łącza internetowego. Kupowanie przez otwarte Wi-Fi naraża cię na szereg ataków – lepiej nie ryzykować i zakupić towar dopiero po powrocie do domu. Ponieważ w trakcie zakupów podajesz swoje dane osobowe, transakcji dokonuj wyłącznie na swoim komputerze. Komputer kolegi albo ten w kawiarence internetowej może być zainfekowany szpiegowskim oprogramowaniem, które wykradnie Twoje dane. Pamiętaj także o tym, aby Twój komputer był wyposażony w zaktualizowaną przeglądarkę i program antywirusowy. Aktualne oprogramowanie i "antywirus" pomagają chronić proces zakupowy i w przypadku wykrycia jakichkolwiek anomalii ostrzegą Cię przed sfinalizowaniem transakcji.

Jeśli nie ufasz swojemu komputerowi, rozważ zakupy na tablecie. Jeśli Twoje urządzenie mobilne ma oryginalne oprogramowanie (nie jest po tzw. jailbreaku), mobilny system operacyjny może zapewnić większą ochronę Twoich danych przed kradzieżą przez złośliwe oprogramowanie.

Przed rozpoczęciem wypełniania formularza zamówienia swoimi danymi, sprawdź czy sklep korzysta z szyfrowania (tzw. protokołu HTTPS, którego oznaką jest symbol kłódki znajdujący się w pasku adresowym przeglądarki). W przeciwnym razie Twoje dane osobowe zostaną przesłane przez internet jawnym tekstem, co naraża je na przechwycenie i kradzież.

Odstąp od transakcji, jeśli formularz zamówienia prosi Cię o podanie podejrzanie wielu informacji – to może być próba wyłudzenia danych. Ani PESEL, ani nazwisko panieńskie Twojej matki nie jest potrzebne sprzedawcy do wysłania Ci produktu, który nabyłeś. Z reguły nikt nie powinien od Ciebie wymagać danych innych niż adres wysyłki i numer telefonu kontaktowego czy adres e-mail, na który wysłane zostanie potwierdzenie zakupu.

W większości sklepów do sfinalizowania zamówienia nie jest wymagane założenie konta. Jeśli jednak musisz takie konto założyć, pamiętaj o tym, aby podać hasło stworzone tylko i wyłącznie na potrzeby tej transakcji.

Takie podejście gwarantuje, że jeśli w przyszłości ktoś wykradnie bazę danych sklepu, to nie będzie w stanie wykorzystać podanego przez Ciebie hasła do zalogowania się na Twoje pozostałe konta w innych serwisach. Rozważ też podanie unikatowego adresu e-mail – dzięki temu, jeśli kiedyś otrzymasz "spam", będziesz wiedział który ze sklepów udostępnił Twoje dane innym podmiotom.

Jeśli posiadasz konto na GMailu, możesz bardzo łatwo tworzyć powiązane z Twoim kontem unikatowe adresy e-mail, tzw. "aliasy", pozwalające sprawdzić skąd osoba, która wysyła Ci wiadomość, pozyskała Twój adres. Wystarczy, że do swojego loginu dodasz etykietę w postaci "+nazwaEtykiety". Przykładowo, jeśli Twój adres to jacek@gmail.com, to w sklepie RTV możesz podać e-mail jako "jacek+sklepRTV@gmail.com", a w sklepie z grami "jacek+sklepGry@gmail.com". E-maile wysłane na te adresy oraz inne, tworzone w analogiczny sposób, automatycznie trafią do Twojej skrzynki jacek@gmail.com.

Płatność za zakupy

Część sklepów oferuje płatność przy odbiorze (tzw. "przesyłkę pobraniową"). Jest to niewątpliwie najbezpieczniejsza metoda płatności za zakupy online, ponieważ nikomu nie musimy udostępniać naszych danych płatniczych, a kurierowi można zapłacić gotówką – po uprzednim sprawdzeniu, czy w paczce rzeczywiście znajduje się to co zamawialiśmy.

Niestety, przesyłki pobraniowe są droższe od innych form płatności. Jeśli więc niska cena produktu jest dla Ciebie priorytetem, z reguły możesz też kupić produkt poprzez standardowy przelew na konto sprzedawcy albo korzystając z tzw. "szybkich przelewów", czyli firm takich jak Przelewy24, PayU, Transferuj.pl. Niezależnie od sposobu wykonywania przelewu, upewnij się, że w momencie logowania do swojego konta bankowego rzeczywiście znajdujesz się na stronie Twojego banku. Sprawdź dokładnie nazwę domeny banku i upewnij się, że certyfikat SSL jest poprawny – adres strony powinien zaczynać się od "https://", a na lewo od niego powinien być widoczny zielony symbol kłódki.

Ponieważ w większości banków wykonanie przelewu internetowego musi być potwierdzone dodatkowym kodem (np. wysyłanym SMS-em), przed wpisaniem tego kodu jeszcze raz dokładnie sprawdź, czy potwierdzana transakcja zawiera poprawne dane (odpowiedni numer rachunku bankowego sklepu i odpowiednią kwotę) oraz porównaj te dane z tymi, które pojawiają się w treści SMS-a z banku. 

Płatność kartą w internecie

W niektórych sklepach możesz też płacić kartą płatniczą i, co ciekawe, może to być najbezpieczniejszy sposób nabycia produktu, zwłaszcza jeśli do końca nie ufamy sprzedawcy albo nie jesteśmy pewni, czy dany podmiot (np. biuro podróży) będzie dalej istniał w dniu realizacji zakupionej usługi.

Kiedy decydujesz się na płatność kartą w sieci, najlepiej gdybyś dysponował specjalną kartą, dedykowaną tylko do płatności internetowych (tzw. kartą "wirtualną" lub "prepaid"). Takie karty można załadować potrzebną kwotą tuż przed transakcją i tylko na jej czas. Dzięki temu, nawet jeśli numer karty wpadnie w niepowołane ręce, złodziej nie będzie w stanie wyczyścić rachunku powiązanego z kartą, ponieważ na co dzień nic na nim nie ma.

Pamiętaj: każdą kartę płatniczą możesz dodatkowo ubezpieczyć na wypadek podejrzanej transakcji, ale wcale nie jest to konieczne. Niewiele osób jest świadomych tego, że organizacje płatnicze VISA i Mastercard dają każdemu posiadaczowi karty płatniczej przywilej tzw. "chargebacku", czyli między innymi możliwości cofnięcia KAŻDEJ transakcji kartowej (nie tylko internetowej), jeśli transakcja nie została jeszcze zrealizowana albo została wykonana niezgodnie z Twoją dyspozycją lub – co szczególnie istotne w przypadku zakupów internetowych – nabyty produkt jest uszkodzony lub inny niż wynikało to z jego opisu albo nabyta usługa nie doszła do skutku.

Aby skorzystać z mechanizmu "chargeback", skontaktuj się ze swoim bankiem. Wbrew temu, co niekiedy możesz usłyszeć na infolinii, każdy bank będący wystawcą karty, zgodnie z międzynarodowymi regulacjami ma obowiązek udostępnić Ci formularz reklamacyjny "chargeback", a następnie przyjąć go do rozpatrzenia.

Niezależnie od tego czy za zakupy płacisz przelewem, przez pośrednika, czy kartą płatniczą, regularnie kontroluj wyciągi ze swojego konta bankowego. Jeśli zauważysz transakcję, której nie wykonywałeś, natychmiast powiadom o tym swój bank.

Po zakupach

Jeśli paczkę dostarcza Ci do domu kurier, przed pokwitowaniem odbioru sprawdź przy nim czy zawartość przesyłki zgadza się z tym, co zamawiałeś oraz czy nabyty produkt nie posiada żadnych uszkodzeń. Jeśli zauważysz nieprawidłowości, możesz odmówić przyjęcia paczki – spisz wtedy wraz z kurierem protokół, a jego kopię prześlij do sklepu internetowego w celach reklamacji.

Jeśli trafiłeś na kuriera, który Twoją paczkę podrzucił sąsiadowi albo zostawił na recepcji, nie wszystko stracone. Zgodnie z ustawą o prawach konsumenta (por. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140000827), masz prawo odstąpić od umowy w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zakupionego towaru. Jeśli sprzedawca nie poinformował Cię o tym prawie, okres odstąpienia od umowy wydłuża się do 12 miesięcy od dnia upływu 14-dniowego ustawowego terminu na odstąpienie.

Aby odstąpić od umowy zakupu, wystarczy że odeślesz nieużywany produkt wraz z oświadczeniem, najlepiej w formie przesyłki poleconej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Nie musisz podawać powodu, dla którego zdecydowałeś się na zwrot produktu. Pamiętaj jednak, że niektórych produktów nie możesz w ten sposób zwrócić. Dotyczy to m.in. towarów nabytych od osób prywatnych.

Jeśli minęło już kilka dni od opłacenia zakupów, a zamówiony towar wciąż do Ciebie nie dotarł, możesz wezwać sprzedawcę do wykonania umowy, wyznaczając mu konkretny termin na dostawę (np. 7 dni). Na wezwaniu najlepiej od razu dopisać, że po tym terminie odstąpisz od umowy sprzedaży, żądając zwrotu wpłaconej kwoty w trybie art. 491 § 1 kodeksu cywilnego.

Nawet, jeśli w pierwszych dniach po zakupie otrzymany produkt działa poprawnie, to w przyszłości mogą się w nim ujawnić wady objęte gwarancją. Dlatego do specjalnej teczki odłóż nie tylko kartę gwarancyjną i dowód nabycia (paragon lub fakturę) ale również kopię wiadomości e-mail z potwierdzeniem sprzedaży (numerem transakcji) – kiedyś może się bardzo przydać!