Przeczytasz w 4 min.
Termin crowdfunding powstał z połączenia dwóch angielskich wyrazów „crowd” – tłum i „funding” – finansowanie. W praktyce ma on zastosowanie do wszystkich zbiórek internetowych, których twórca prosi o wsparcie społeczność internautów. Darczyńcy, którzy przekażą datki na wsparcie określonego projektu otrzymują od pomysłodawcy unikalne bonusy. Mogą to być gadżety, zniżki, bilety, a nawet udziały w danym przedsięwzięciu, które standardowo są niedostępne dla pozostałych osób.
Geneza crowdfundingu
Crowdfunding stał się popularny w ostatnich latach dzięki rozpowszechnieniu dostępu do internetu. Jego początki są jednak znacznie starsze. Pierwsze zrzutki pojawiły się już w XVIII i XIX wieku w formie subskrypcji na przygotowanie przez artystę określonego dzieła. Za początek nowoczesnego crowdfundingu uznaje się najczęściej rok 1997 kiedy to muzycy amerykańskiej grupy rockowej Marillion pozyskali od 60 tysięcy fundatorów środki na zorganizowanie trasy koncertowej. Później zespół wykorzystał tę metodę finansowania przy nagrywaniu płyt. W 2000 roku powstał serwis ArtistShare.net. Była to pierwsza platforma crowdfundingowa, dzięki której muzycy zbierali środki od fanów.
Platformy crowdfundingowe w Polsce
Dziś pomysłodawcy mają do dyspozycji kilkadziesiąt portali crowdfundingowych ułatwiających pozyskiwanie środków od darczyńców. W Polsce popularne są między innymi: SiePomaga.pl, Wspieram.to, PolakPotfafi.pl, Zrzutka.pl, Wspólnicy.pl, Bessfund.pl czy WspieramKulture.pl. Jedną z najpopularniejszych platform crowdfundingowych na świecie jest Kickstarter. Jego członkowie wsparli do tej pory wszystkie projekty na łączną kwotę 3 mld dolarów. Platformy crowdfundingowe w zamian za organizację zbiórek i ich obsługę pobierają od pomysłodawcy prowizję, która zazwyczaj waha się od 7 do 10 proc.
Z crowdfundingu może skorzystać każdy i bez ograniczeń. Nie ma regulacji prawnych, które nadawałyby przywilej określonym podmiotom czy osobom fizycznym. Zbiórki wiążą się ze społecznością, którą pomysłodawca przekona do inwestycji w swój projekt. Nie ma też regulacji prawnych, które definiowałyby rynek crowdfundingu – przy zbiórkach internetowych wykorzystuje się ogólne przepisy prawa dotyczące m.in. sprzedaży, darowizn czy rynku kapitałowego (crowdinvesting).
Crowdfunding i podatki
Z punktu widzenia przepisów i rozliczeń, istotna jest forma finansowania i wynagradzania inwestorów. Jeżeli w zamian za wsparcie określonego projektu twórca przekazuje donatorowi określone produkty, to zastosowanie mają tu przepisy dotyczące umów kupna i sprzedaży. Jeżeli jest to natomiast zbiórka charytatywna (darczyńca nie otrzymuje niczego w zamian), to należy rozliczyć się z darowizny (podatek w wysokości 12 proc.). Jeżeli twórcą zbiórki jest osoba prawna czy spółka kapitałowa, musi zapłacić 19 proc. podatku. Osoby fizyczne oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą rozliczają się z pozyskanego kapitału według przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jak podaje serwis Zrzutka.pl, jego użytkownicy zebrali już łącznie 100 mln złotych na finansowanie różnych projektów. Aby znaleźć finansowanie dla celu zbiórki na poziomie kilku tysięcy złotych, wystarczy zachęcić kilkudziesięciu darczyńców. Wpłacają oni średnio po kilkadziesiąt złotych. Serwis podał też przykłady najoryginalniejszych zrzutek społecznościowych. Wśród nich znalazły się m.in. takie projekty jak finansowanie rekonstrukcji czaszki gigantycznego gada z Lisowic sprzed 205 milionów lat, elektroniczna ręka dla koleżanki ze szkoły czy maraton na Antarktydzie.
