Czas pracy kierowcy - ile wynosi?

Pokaż więcej

Czas pracy kierowców a prawo

Najpierw kwestie formalne. Obecnie czas pracy kierowców regulują następujące akty prawne:

• ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1412),
• rozporządzenie nr 561/2006 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (dalej: rozporządzenie 561/2006) oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 albo
• umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzona w Genewie 1 lipca 1970 r. (Dz.U. z 2014 r., poz. 409: dalej: umowa AETR),
• tzw. pakiet mobilności, który zmienił kilka aktów prawnych:

- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012 w celu dostosowania ich do zmian w transporcie drogowym,

- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 w odniesieniu do minimalnych wymogów dotyczących maksymalnego dziennego i tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu, minimalnych przerw oraz dziennego i tygodniowego czasu odpoczynku oraz rozporządzenie (UE) nr 165/2014 w odniesieniu do określania położenia za pomocą tachografów,

- dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającą dyrektywę 2006/22/WE co do wymogów w zakresie egzekwowania prawa oraz ustanawiającą szczegółowe zasady w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczących delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego.

Ustawa o czasie pracy kierowców

Ustawa o czasie pracy kierowców odnosi się do osób wykonujących przewóz drogowy, których firma zatrudnia na podstawie stosunku pracy, czyli na etacie. Najczęściej odnosi się do angażowanych w transporcie krajowym.

Obejmuje także kierowców samozatrudnionych, czyli przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe oraz osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujące przewozy drogowe na jego rzecz w rozumieniu art. 4 pkt 6a ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 180).

Czas pracy kierowcy tira, czyli przewozy międzynarodowe

Z kolei czas pracy kierowcy tira, a więc wykonującego przewozy międzynarodowe do końca stycznia 2022 roku regulowało rozporządzenie 561/2006. 2 lutego 2022 r. zostało zastąpione przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006.

Zaktualizowane przepisy szczegółowo określają minimalne okresy odpoczynku oraz maksymalny czas prowadzenia pojazdu. Są one zbieżne z tym, co obowiązuje kierowców polskich autokarów i ciężarówek na etacie na podstawie ustawy o czasie pracy kierowców. Szczegółowo opisaliśmy te zasady w dalszej części artykułu.

Czas pracy kierowcy - tabela

Rozbudowane zasady dotyczące czasu jazdy kierowcy - opisane w dalszej części tego artykułu - wygodnie jest obejrzeć w formie tabeli. Dzięki temu wyraźnie widać, kiedy kierowca ma zaplanowane jazdy, kiedy odpoczywa w nocy, a kiedy ma przerwy w jeździe.

Poniżej podajemy graficzny przykład dziennych limitów prowadzenia pojazdu przez kierowców np. krajowych ciężarówek z rozpisanymi 45-minutowymi przerwami w jeździe. Oto praktyczna ściąga.

źródło: ibrk.pl/czas-pracy-kierowcow-rozp-5612006we

Szczegółowo czas pracy kierowców rozpisują na swoich stronach internetowych specjalistyczne firmy, z których wskazówek mogą skorzystać pracodawcy i prowadzący pojazdy.

Przykładowo jest to Biuro Rozliczeń Kierowców. Pomaga ono polskim przewoźnikom i doradza przedsiębiorstwom transportowym w takim zorganizowaniu czasu pracy kierowców, aby uniknęli złamania przepisów. Firmy te zazwyczaj uwzględniają w swoich programach komputerowych i poradach także nowości wynikające z pakietu mobilności.

Ile wynosi tygodniowy czas pracy kierowcy w roku 2022?

Co do zasady, tygodniowy czas jazdy kierowcy nie może przekroczyć 56 godzin, a łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin. Tydzień zaczyna się o godzinie 00.00 w poniedziałek, a kończy się o 23.59 w niedzielę.

Jeżeli kierowca w ciągu jednego tygodnia przejedzie 56 godzin, to w następnym tygodniu może spędzić za kółkiem tylko 34 godziny. Te limity dotyczą zawsze dwóch następujących po sobie tygodni. Jak to wygląda w praktyce? Oto prosta ściąga.

Tygodniowy czas pracy w ujęciu dwutygodniowym - przykład

Jeżeli w pierwszym tygodniu kierowca prowadził ciężarówkę przez 56 godzin, w drugim 34 godziny, to w trzecim tygodniu może przejechać 40 godzin, zaś w czwartym tygodniu 50 godzin (40h + 50h = 90h), bo dopuszczalny limit za kółkiem z kolejnych dwóch tygodni także stanowi sumę 90 godzin.

Dzienny czas pracy kierowcy w roku 2022

Planując czas pracy kierowcy w trybie tygodni nie można zapomnieć o wymiarze dobowym. Zgodnie z rozporządzeniem unijnym dzienny czas pracy kierowcy w 2022 r. nie może przekraczać 9 godzin. Co do zasady, jest to maksymalny czas pracy kierowcy. Ale okres prowadzenia pojazdu można przedłużyć do nie więcej niż 10 godzin oraz nie częściej niż dwa razy w tygodniu.

Czas pracy kierowcy w nocy

Zacznijmy od wyjaśnienia, jak należy rozumieć pracę w nocy w przypadku kierowców. Zgodnie z art. 2, pkt.6a ustawy o czasie pracy kierowców, tzw. pora nocna obejmuje dowolne 4 godziny wypadające między północą a 07:00. Definicję z tego przepisu stosuje się wyłącznie po to, by ustalić czas pracy. Które konkretnie godziny w nocy to będą, uzgadniają między sobą kierowca i pracodawca.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że zgodnie z art. 21 ustawy gdy kierowca wykonuje pracę w nocy, to nie może pracować dłużej niż 10 godzin między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku albo dziennego i tygodniowego okresu odpoczynku. To zmiana, która obowiązuje od 2 lutego 2022 r. Poprzednio limit czasu pracy w porze nocnej dla kierowców ustalano w dobie 24-godzinnej.

Czas pracy kierowcy 15 godzin

Piętnaście godzin to dzienny czas całej aktywności kierowcy. Obejmuje zarówno jazdę, inną pracę, np. wyładunek towaru, jak i czas dyspozycji. Z czego to wynika?

Regularny odpoczynek dobowy wynosi 11 godzin. Można go skrócić do co najmniej 9 godzin, maksymalnie 3 razy między dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku. Jeśli więc w 24-godzinnym cyklu kierowca ma 9 godzin odpoczynku dobowego, to pozostały czas na jazdę, inną pracę i dyspozycję stanowi właśnie 15 godzin, tzw. piętnastkę (24h minus 9h = 15h). 15 godzin to czas pracy kierowcy między zakończeniem jednego odpoczynku dobowego a rozpoczęciem następnego odpoczynku dobowego. Takie wydłużenie czasu pracy dopuszcza art. 8 rozporządzenia nr 561/2006, ale ściśle wiąże się to ze skróconym dziennym odpoczynkiem prowadzącego tir.

Czas pracy a czas jazdy

Kierowca może przekroczyć 9 lub 10 godzin jazdy dziennej czy również 56 godzin jazdy tygodniowej o jedną godzinę, kiedy musi dotrzeć do centrum operacyjnego pracodawcy lub miejsca swojego zamieszkania. To jednak wyjątek, który nie może oznaczać przekroczenia 90 godzin czasu jazdy w okresie dwutygodniowym.

Godzinne przekroczenie kierowca zanotuje wtedy, gdy ma tygodniowy skrócony lub regularny odpoczynek tygodniowy. Odstępstwo musi udokumentować wydrukiem z tachografu i wskazać jego przyczynę.

Ponadto art. 12 rozporządzenia 561/2006 dopuszcza wydłużenie dziennego czasu jazdy o dwie godziny, ale po tym kierowca musi odbyć tygodniowy regularny odpoczynek (minimum 45 godzin).

Zarówno przy wydłużeniu czasu jazdy o jedną, jak i o dwie godziny kierujący tirem powinien zrekompensować to równoważnym czasem odpoczynku. Wykorzystuje go jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu.

Takich przekroczeń czasu pracy nie może natomiast zanotować tzw. podwójna obsada (o której piszemy dalej w tym artykule).

Dzienne przerwy w czasie pracy kierowców

Rozporządzenie 561/2006 reguluje także szczegółowo czas przerw od prowadzenia pojazdu. Jak pod tym względem prezentuje się czas pracy kierowcy 2022?

Po okresie prowadzenia samochodu trwającym cztery i pół godziny kierowcy przysługuje ciągła przerwa co najmniej 45-minutowa, chyba że prowadzący rozpoczyna okres odpoczynku. Przerwę tę może zastąpić co najmniej 15-minutową przerwą, po której nastąpi co najmniej 30-minutowa pauza kierowcy.

Dzienne przerwy w czasie pracy kierowców - przykład

Kierowca prowadzi samochód przez 2,5 godziny, następnie zatrzymuje się na 15- minutową przerwę, jedzie kolejne 2 godziny, po czym przystaje na 30 minut.

Naruszenia przepisów o czasie jazdy kierowców

Przepisy o czasie pracy kierowców są skomplikowane. Kierowcy muszą jednak bezwzględnie ich przestrzegać. W przeciwnym wypadku narażają zatrudniające ich firmy lub swoją własną działalność gospodarczą na wysokie kary finansowe.

Zgodnie z rozporządzeniem unijnym regulacje o nakładaniu kar przy naruszeniach czasu pracy kierowców ustalają państwa członkowskie Unii Europejskiej. Kary te „muszą być skuteczne, proporcjonalne, odstraszające oraz niedyskryminujące”.

Przekroczenie czasu jazdy kierowcy

Na podstawie art. 12 rozporządzenia 561/2006 kierowca może odstąpić od:

• dziennego, tygodniowego i łącznego w kolejnych dwóch tygodniach czasu prowadzenia pojazdu,
• przerwy (45 minutowej) ciągłej i dzielonej,
• dziennego i tygodniowego odpoczynku.

Jeśli więc przekroczy czas prowadzenia pojazdu bez przerwy ponad 4,5 godziny lub przekroczy ponad 9 godzin dzienny czas prowadzenia pojazdu, powołuje się na art. 12 rozporządzenia 561/2006 w momencie, kiedy się to dzieje. Podobnie postąpi, jeśli musi skrócić lub przerwać swój dzienny lub tygodniowy odpoczynek.

Warunek - takie przekroczenie z art. 12 rozporządzenia 561/2006 nie zagraża bezpieczeństwu drogowemu. Ponadto musi je szczegółowo opisać w tzw. wykresówce. Wówczas kara za przekroczenie czasu jazdy go ominie.

Czas pracy kierowcy w podwójnej obsadzie

Niejednokrotnie przewoźnicy angażują na długiej trasie do obsługi przewozu drogowego więcej niż jednego kierowcę. Dzięki temu ciężarówkę prowadzi tzw. załoga, czyli podwójna obsada kierujących. Gdy w kabinie jadą dwie osoby i siedzą za kółkiem na zmianę, inaczej wygląda organizacja ich pracy i czasu spędzonego w drodze.

Dzienny okres rozliczeniowy załogi wynosi nie więcej niż 30 godzin, a gdy kierowca jest jeden - nie więcej niż 24 godziny. Z tego prowadzący pojazd 9 godzin musi poświęcić na odpoczynek, czyli zatrzymuje auto. Natomiast jeśli pojazd prowadzi załoga, to ma prawo jechać dużo dłużej w jednym odcinku.

Jazda na zmiany

Przykładowo jeśli kierowca A jechał 4,5 godziny, to kierowca B miał w tym czasie okres dyspozycyjności. Gdy potem to on przejmuje kierownicę ciężarówki, jego kolega ma czas dyspozycyjności, w tym 45 minut przerwy po przejechaniu 4,5 godziny. Taką zamianę mogą zrobić jeszcze dwukrotnie i zakończyć ją 9-godzinnym dziennym odpoczynkiem.

Przykładowo jeśli kierowca A jechał 4,5 godziny, to kierowca B miał w tym czasie okres dyspozycyjności. Gdy potem to on przejmuje kierownicę ciężarówki, jego kolega ma czas dyspozycyjności, w tym 45 minut przerwy po przejechaniu 4,5 godziny. Taką zamianę mogą zrobić jeszcze dwukrotnie i zakończyć ją 9-godzinnym dziennym odpoczynkiem.

Wymiana kart i wpisu do tachografu

Dla takiej obsady ważne są także inne zasady, np. jedna osoba może przebywać poza kabiną nie dłużej niż przez godzinę. Ponadto drugi kierowca powinien rozpocząć pracę nie później niż godzinę po pierwszym prowadzącym pojazd.

Każda ich zmiana za kółkiem wymaga zamiany kart oraz wpisu do tachografu, czyli urządzenia, które mierzy prędkość jazdy, a także aktywność kierowcy w drodze - jego jazdę, inną pracę, przerwy, postój, odpoczynki.

Kiedy kierowca odpoczywa

Zgodnie z rozporządzeniem 561/2006 „odpoczynek” oznacza nieprzerwany okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.

Przepisy określają także dzienne i tygodniowe przerwy. Wiążą się z nimi dwie definicje: „regularny okres odpoczynku” i „skrócony okres odpoczynku”.

Regularny dzienny okres odpoczynku

Regularny okres odpoczynku, w odniesieniu do przerw dziennych, oznacza nieprzerwany odpoczynek, który trwa co najmniej 11 godzin. Alternatywnie, regularny dzienny okres odpoczynku można wykorzystać w dwóch częściach. Pierwsza z nich musi nieprzerwanie trwać co najmniej 3 godziny, a druga co najmniej 9 godzin.

Skrócony dzienny okres odpoczynku

Z kolei skrócony dzienny okres odpoczynku jest nieprzerwany i trwa co najmniej 9 godzin, ale krócej niż 11 godzin. Kierowca może mieć najwyżej trzy skrócone dzienne okresy odpoczynku pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku.

Odpoczynek tygodniowy kierowcy - regularny i skrócony

Regularny tygodniowy czas odpoczynku wynosi co najmniej 45 godzin. Skrócony tygodniowy odpoczynek oznacza natomiast taki, który trwa krócej niż 45 godzin, ale można go zmniejszyć do nie mniej niż 24 godzin.

Tygodniowy okres odpoczynku rozpoczyna się nie później niż po zakończeniu sześciu okresów 24-godzinnych, licząc od końca poprzedniego tygodniowego okresu odpoczynku.

Jeżeli kierowca tak wybierze, to okresy odpoczynku dzienne i skrócone tygodniowe poza bazą może spędzać w pojeździe. Warunek - ma w nim odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy i pojazd zatrzymał się na postoju.

Sprawdź pakiet mobilności!

Od 20 sierpnia 2020 r. sukcesywnie wchodzą w życie drobne modyfikacje, które dotyczą czasu pracy kierowców i zasad przewozu. Wiąże się to z tzw. pakietem mobilności, czyli zmianą unijnych aktów prawnych w różnych terminach. Mają one zapewnić kierowcom lepsze warunki pracy, płacy, odpoczynku, czyli zapobiegać nierównej konkurencji między firmami obsługującymi transport drogowy. Te modyfikacje zwiększają także bezpieczeństwo samych kierowców i innych uczestników ruchu.

Kierowca, a szczególnie ten, który prowadzi ciężarówkę lub tir jako samodzielny przedsiębiorca, powinien upewnić się, kiedy modyfikacje z pakietu mobilności wchodzą w życie i czy obejmą jego auto lub rodzaj wykonywanej działalności.

Przykładowo jedna z już wprowadzonych zmian dopuściła przekroczenie dziennego i tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu maksymalnie o dwie godziny. Stanie się tak, gdy kierowca jedzie do centrum operacyjnego pracodawcy lub swojego domu na tygodniowy okres odpoczynku. Takie przekroczenie dopuszcza się także w wyjątkowych okolicznościach, np. gdy na drodze doszło do wypadku, powstał korek na trasie lub objazd.

Najnowsze tury modyfikacji z pakietu mobilności obowiązują już od 2 i 28 lutego 2022 roku, a następne jego etapy wchodzą w życie w końcu maja 2022 r., w sierpniu 2023 r. i lipcu 2026 r.

Pakiet mobilności. Jakie zmiany od 2 lutego 2022?

Te zmiany obejmują nie tylko kierowców, ale także firmy przewozowe. Od 2 lutego 2022 r. kierowcy pracujący na terenie Unii Europejskiej zyskali prawo do pełnego wynagrodzenia obliczanego adekwatnie do stawek przyjętych w kraju wspólnotowym.

Z kolei diety i ryczałty za noclegi nie będą mogły być wliczane do płacy minimalnej - tak było dotychczas. Wyjątkiem będzie tranzyt, rozumiany jako przejazd przez terytorium danego kraju bez załadunku lub rozładunku, a także przewóz bilateralny (dwustronny), czyli taki, gdy w drodze do lub z kraju siedziby odbywają się maksymalnie dwa dodatkowe załadunki lub rozładunki.

Prowadzącym pojazdy w transporcie międzynarodowym trzeba więc wypłacać diety i ryczałty za noclegi. Nie można ich zaliczyć do zagranicznego wynagrodzenia. Tym samym osoby te uznaje się za pracowników delegowanych, a nie za takie, które są w podróży służbowej w rozumieniu art. 77 [5] § 1 kodeksu pracy.

Podróż służbowa to odstępstwo od normalnych obowiązków zawodowych. Tymczasem u kierowcy, który stale prowadzi ciężarówkę, podróż nie jest zjawiskiem wyjątkowym, ale normalnym wykonywaniem zadań służbowych. Do niedawna, gdy uznawano, że kierowca stale był w podróży służbowej, 75 proc. jego wynagrodzenia stanowiły diety i ryczałty, czyli zwrot kosztów utrzymania, a nie należne mu wynagrodzenie za pracę. Ponadto te świadczenia nie były opodatkowane i ozusowane, czyli nie wliczało się ich do podstawy wymiaru składek ZUS na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne. Tym samym prowadzący tiry nie byli objęci świadczeniami ZUS, gdyby doszło do zdarzenia losowego.

Zmiany w ustawie o czasie pracy kierowcy i ustawie o transporcie drogowym – wprowadzone przy okazji kolejnego etapu pakietu mobilności - zmieniły więc zasady wynagradzania i opodatkowania należności kierowców w transporcie międzynarodowym.

Ponadto przysługuje im dodatek wyrównawczy między polską pensją a średnim wynagrodzeniem państwa przyjmującego, czyli kraju, w którym wykonują przewóz.

Również od 2 lutego 2022 r. zmienił się sposób zgłaszania delegowania kierowców. Odpowiednim do tego narzędziem jest międzynarodowy system IMI (skrót od: Internal Market Information System, w tłum. system wymiany informacji na rynku wewnętrznym). Te zasady stosuje się także dla przewozów kabotażowych i tzw. przerzutów.

Istotna techniczna zmiana w prowadzeniu pojazdu polega na tym, że od 2 lutego 2022 r. kierowca ciężarówki musi zatrzymywać się na granicy kraju, do którego wjeżdża, aby wprowadzić symbol państwa europejskiego w tachografie. To pozwoli przewoźnikom prawidłowo naliczać płace prowadzących pojazdy czy wykazać, że przestrzegają przepisów o obowiązkowych powrotach ciężarówek do bazy.

Pakiet mobilności. Jakie zmiany od 21 lutego 2022?

Od 21 lutego 2022 roku obowiązuje pakiet wspomagający kontrolę unijnego rynku transportowego. Przepisy nakładają na przewoźników wymóg sprowadzenia swoich pojazdów do bazy firmy nie rzadziej niż raz na 8 tygodni. Mają także zapewnić dodatkową przerwę w wymiarze 4 dni dla przejazdów kabotażowych po wykonaniu każdych trzech operacji.

Pakiet mobilności. Jakie zmiany od 21 maja 2022?

Od 21 maja 2022 roku przedsiębiorstwa zajmujące się międzynarodowym zarobkowym przewozem rzeczy autami powyżej 2,5 tony dmc będą musiały uzyskać licencję oraz spełniać warunki zawodu przewoźnika drogowego.

Ponadto przewoźnik ma dostosować bazę do wielkości floty pojazdów. Łączna liczba miejsc parkingowych musi odpowiadać 1/3 wielkości taboru.

Nowy obowiązek dotyczy także raportowania raz w roku, ilu przedsiębiorca zatrudnia pracowników i kierowców ciężarówek wykonujących operacje transportowe w ostatnim roku. W siedzibie firmy trzeba zaś mieć pełną dokumentację i księgi rachunkowe. Przedsiębiorstwa transportowe z takim taborem muszą także spełniać wymóg dobrej reputacji oraz zarejestrować swoją siedzibę.

Pakiet mobilności - jakie jeszcze zmiany przed nami?

Za kilka miesięcy pojawi się nowy wymóg tworzenia szczegółowej ewidencji czasu pracy kierowców na podstawie danych z karty kierowców i tachografów. Zaś w sierpniu 2023 r., w nowych pojazdach trzeba będzie zainstalować inteligentne tachografy, które automatycznie zarejestrują przekroczenie granic, miejsca załadunku/rozładunku oraz rodzaje przewozów (osób lub towarów). W transporcie międzynarodowym natomiast pojawi się obowiązek wymiany tachografów na egzemplarze drugiej generacji.

Uwaga na tymczasowe zmiany

Rok 2020 obfitował w przejściowe zmiany przepisów w związku z pandemią. Przykładowo od 17 kwietnia do 31 maja 2020 r. długość czasu jazdy wydłużyła się nawet do 11 godzin dziennie, a tygodniowy limit pracy wzrósł do nawet 60 godzin.

Pierwszy szok dla gospodarek, ograniczenia przejazdów i zerwane łańcuchy dostaw wymusiły takie nagłe i krótkotrwałe rozwiązania. Obecnie sytuacja jest już dużo bardziej stabilna. Jednak rozwój pandemii, a zwłaszcza niebezpieczeństwo pojawienia się kolejnych odmian koronawirusa powodują, że kierowcy muszą regularnie śledzić komunikaty administracji państwowej i drogowej dotyczące ich czasu pracy. Niewykluczone więc, że takie tymczasowe modyfikacje w sprawie dopuszczalnych godzin ich aktywności mogą jeszcze powrócić.

Taryfikator kar za przekroczenie czasu pracy kierowcy 2022

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązuje nowy taryfikator kar wymierzanych, gdy kierujący lub firmy nie zastosują się do przepisów o czasie pracy kierowców.

A kto może zostać zawodowym kierowcą?

W myśl rozporządzenia 561/2006 kierowcą jest osoba, która prowadzi pojazd nawet przez krótki okres, lub która jest przewożona w pojeździe po to, aby go w razie potrzeby prowadzić w zakresie swoich obowiązków.
Minimalny wiek pomocników kierowców wynosi 18 lat. W określonych przypadkach państwa członkowskie UE mogą jednak obniżyć ten wiek do 16 lat. Dzieje się tak np. wtedy, gdy przewóz drogowy obejmuje terytorium jednego państwa i w odległości do 50 km od głównej siedziby firmy lub obniżenie wieku służy celom szkoleniowym.