Przeczytasz w 10 min.
Sejm 19 czerwca 2020 r. uchwalił ustawę o dodatku solidarnościowym przyznawanym w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 1068; dalej: ustawa).
Dla kogo dodatek solidarnościowy?
Z dodatku solidarnościowego mogą skorzystać te osoby, które po 15 marca 2020 r., w następstwie pandemii, straciły pracę. Chodzi o sytuację, gdy to pracodawca rozwiązał etatowy angaż za wypowiedzeniem (czyli on był inicjatorem rozstania) lub umowa o pracę na czas określony wygasła po tym terminie.
O to świadczenie mogą ubiegać się osoby, które mieszkają w Polsce, jeżeli są:
- obywatelami Polski lub
- mają prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Polski i są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.
Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy obejmuje to także m.in. cudzoziemców przebywających w Polsce i mających np. status uchodźcy czy zezwolenie na pobyt stały lub czasowy u nas udzielony na podstawie ustawy o cudzoziemcach.
Warunki uzyskania dodatku solidarnościowego
Aby ubiegać się o dodatek solidarnościowy, trzeba podlegać ubezpieczeniom społecznym z umowy o pracę przez łączny okres co najmniej 60 dni w 2020 r. Nie można też mieć innego tytułu do ubezpieczeń społecznych lub zdrowotnego (w ZUS lub KRUS). Ale to obostrzenie nie dotyczy osoby zgłoszonej do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny. Ta może ubiegać się o dodatek solidarnościowy.
Świadczenie to otrzymają także osoby bezrobotne, również te, które po utracie zatrudnienia zarejestrowały się w urzędzie pracy. Jednak w okresie, gdy otrzymują dodatek solidarnościowy, nie mogą równocześnie dostawać zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium z urzędu pracy. W takiej sytuacji urząd pracy zawiesi dotychczas wypłacany zasiłek dla bezrobotnych lub stypendium na czas szkolenia oraz podnoszenia kwalifikacji. Jeśli urząd pracy wypłaci zasiłek dla bezrobotnych w miesiącu, od którego uprawnionemu przysługuje dodatek solidarnościowy, zostanie on pomniejszony o wypłacony już zasiłek (patrz dalej).
Ponadto za okres wypłaty dodatku solidarnościowego nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego. Dlatego osoba, która jest niezdolna do pracy z powodów zdrowotnych, powinna wystąpić o to świadczenie, które jest dla niej finansowo korzystniejsze. Na przykład u kogoś, kto przed chorobą zarabiał 4 000 zł miesięcznie, zasiłek chorobowy będzie wyższy, bo stanowi 80 proc. jej wynagrodzenia.
Ile wynosi zasiłek solidarnościowy?
Dodatek solidarnościowy wynosi 1 400 zł miesięcznie. Maksymalnie można go było otrzymywać przez trzy miesiące – od czerwca do końca sierpnia. (art. 4 ustawy). I to pod warunkiem, że wniosek o to złożyło się w konkretnym miesiącu. Jest to kwota wolna od potrąceń i egzekucji. Komornik więc nic z niej nie zabierze uprawnionemu.
Ponadto w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidziano zwolnienie z podatku dochodowego od kwoty dodatku solidarnościowego (art. 14 ustawy). To oznacza, że w rocznym zeznaniu PIT nie trzeba wykazywać tego przychodu. Jest on natomiast dochodem w rozumieniu ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 111) i uwzględnia się przy ustalaniu prawa do świadczeń rodzinnych na okresy zasiłkowe od 1 listopada 2019 r. do 31 października 2021 r.
Ten, kto pobiera dodatek solidarnościowy, podlega ubezpieczeniom - emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Płatnikiem składek na te ubezpieczenia jest ZUS. Nalicza je od kwoty dodatku solidarnościowego.
Wniosek o dodatek solidarnościowy
Zainteresowany samodzielnie składa wniosek w ZUS o dodatek solidarnościowy. Ma na to czas do 31 sierpnia 2020 r. Jeśli zrobi to po tej dacie, ZUS go już nie rozpatrzy.
Ponadto dopuszczalnym sposobem złożenia wniosku jest wyłącznie droga elektroniczna, przez portal PUE ZUS, czyli Platformę Usług Elektronicznych (wniosek EDS). Wniosku o świadczenie solidarnościowe nie można przesłać tradycyjną pocztą czy osobiście złożyć w oddziale ZUS.
Aby złożyć wniosek o świadczenie solidarnościowe, trzeba więc wejść na stronę internetową ZUS i zalogować się na PUE ZUS. Takie logowanie odbywa się przez profil zaufany, certyfikat zaufany lub bankowość elektroniczną.
Na swojej stronie internetowej ZUS szczegółowo wyjaśnia, jak założyć profil na PUE ZUS oraz uzyskać podpis elektroniczny (np. przez profil na PUE ZUS, podpis zaufany lub kwalifikowany). Jak złożyć wniosek o świadczenie solidarnościowe, ilustruje także filmik ZUS na YouTube.
Jakie informacje należy podać we wniosku o dodatek solidarnościowy?
Zgodnie z art. 5 ustawy we wniosku muszą się znaleźć:
- dane osoby uprawnionej do dodatku solidarnościowego, czyli jej imię i nazwisko, numer PESEL, a gdy go nie ma - rodzaj, seria i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość,
- dane pracodawcy, u którego uprawniony był zatrudniony, czyli jego imię i nazwisko, nazwa skrócona, numer NIP, a jeżeli nie nadano tego numeru - numery PESEL i REGON,
- oświadczenie osoby uprawnionej o tym, że spełnia warunki, czyli m.in. mieszka w Polsce i utraciła etat po 15 marca 2020 r. i była z tego tytułu ubezpieczona przez co najmniej 60 dni w 2020 r.,
- oświadczenie osoby uprawnionej o kwocie wypłaconego zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium za miesiąc, w którym składa wniosek,
- numer rachunku bankowego osoby uprawnionej prowadzonego w kraju lub wydanego w kraju instrumentu płatniczego,
- inne informacje niezbędne do tego, aby ustalić prawo do dodatku solidarnościowego,
- podpis osoby uprawnionej.
Jeśli pracodawca zgłaszał zainteresowanego do ubezpieczeń, to jego dane pojawią się we wniosku automatycznie.
Potem wnioskodawca weryfikuje poprawność wypełnionego dokumentu na stronie ZUS przez przycisk „sprawdź” i podpisuje kwalifikowanym podpisem elektronicznym, profilem zaufanym, podpisem osobistym (e-dowód) lub profilem PUE.
Decyzja ZUS o przyznaniu dodatku solidarnościowego
O tym, czy ZUS przyznał prawo do dodatku solidarnościowego, poinformuje również na portalu PUE ZUS, na profilu ubezpieczonego w zakładce „Dokumenty i wiadomości” w skrzynce odbiorczej. Jeśli ZUS będzie miał wątpliwości dotyczące wniosku, skontaktuje się z zainteresowanym mailowo lub telefonicznie.
Gdy ZUS pozytywnie rozpatrzy wniosek, dodatek solidarnościowy wpłynie na rachunek bankowy, który wskazał uprawniony. ZUS wypłaci go nie później niż w ciągu 7 dni od dnia, kiedy zainteresowany wyjaśnił ostatnią okoliczność czy wątpliwość niezbędną do tego, aby przyznać świadczenie.
W tym samym miejscu na profilu ubezpieczonego ZUS zamieści decyzję odmowną. Trzeba ją podpisać podpisem zaufanym lub podpisem osobistym (e-dowód) lub kwalifikowanym certyfikatem, co potwierdza odbiór takiego dokumentu. Jeśli ZUS odmówi prawa do dodatku solidarnościowego, zainteresowany może się odwołać od takiej decyzji do właściwego sądu w terminie i na zasadach określonych przez kodeks postępowania cywilnego dla postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Termin przysługiwania świadczenia solidarnościowego
O świadczenie można się było ubiegać nawet za trzy miesiące, bo przysługiwał i przysługuje od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 r. (art. 4 ust. 2 ustawy). Jeśli jednak zainteresowany złoży wniosek dopiero w lipcu, dodatek dostanie tylko przez dwa miesiące (w lipcu i sierpniu). Ale wystarczy jeden formularz aplikującego.
ZUS tak ilustruje sposób i terminy przyznawania dodatku.
Przykład:
Pani Wanda pracowała od 7 stycznia do 20 marca 2020 r. na etacie w biurze rachunkowym. Potem pracodawca nie przedłużył jej umowy. Od 4 maja 2020 r. jest zarejestrowana w urzędzie pracy, nie otrzymuje zasiłku dla bezrobotnych. Kobieta złożyła 25 czerwca elektroniczny wniosek do ZUS o dodatek solidarnościowy za czerwiec, lipiec i sierpień.
Otrzyma go przez trzy kolejne miesiące po 1400 zł, bo:
- podlegała ubezpieczeniom społecznym z umowy o pracę przez co najmniej 60 dni w 2020 r.,
- została bez pracy po 15 marca 2020 r.,
- nie ma innego tytułu do ubezpieczenia,
- legalnie przebywa w Polsce,
- złożyła wniosek przed 31 sierpnia 2020 r.
Dodatek solidarnościowy a podjęcie pracy
Jeśli jednak zainteresowany podejmie etatową pracę, np. w połowie sierpnia, to nie będzie miał już prawa do dodatku solidarnościowego za ten miesiąc. Tak samo nie otrzyma go ten, kto do połowy miesiąca był zatrudniony na etacie, np. do 15 lipca 2020 r., bo z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W takim przypadku może o niego wystąpić wyłącznie w sierpniu.
Zasiłek dla bezrobotnych obniży dodatek solidarnościowy
Ten, kto ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych, też może starać się o dodatek solidarnościowy. Dostanie go, ale wypłata tego świadczenia w miesiącu, kiedy otrzymał zasiłek, będzie pomniejszona o kwotę zasiłku. ZUS ilustruje to tak.
Przykład:
Pan Adam pracował od 7 stycznia 2019 r. do 16 marca 2020 r. na etacie w biurze rachunkowym. Potem pracodawca nie przedłużył mu umowy. Od 30 marca 2020 r. jest zarejestrowany w urzędzie pracy i otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych. W miesiącu złożenia wniosku otrzymał zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 741,87 zł netto. 25 czerwca mężczyzna złożył wniosek do ZUS o dodatek solidarnościowy za czerwiec, lipiec i sierpień.
Otrzyma go, bo:
- podlegał ubezpieczeniom społecznym z umowy o pracę przez co najmniej 60 dni w 2020 r.,
- został bez pracy po 15 marca 2020 r.,
- nie ma innego tytułu do ubezpieczenia,
- legalnie przebywa w Polsce,
- złożył wniosek przed 31 sierpnia 2020 r.
- za lipiec i sierpień dostanie po 1400 zł, a w czerwcu: 658,13 zł, czyli różnicę między wysokością dodatku solidarnościowego a wypłaconym już zasiłkiem.
Od września wyższa kwota zasiłku dla bezrobotnego
Od 1 września 2020 r. wzrasta zasiłek dla bezrobotnych (art. 15 ustawy nowelizuje ustawę z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Od tego miesiąca będzie to:
- 1200 zł miesięcznie w pierwszych 90 dniach posiadania prawa do zasiłku (od 1 czerwca 2020 r. jest to 881,30 zł),
- 942,30 zł miesięcznie w kolejnych dniach posiadania prawa do zasiłku (teraz 692 zł).
