Działalność nierejestrowana - wyjaśniamy na czym polega i jakie usługi obejmuje

Pokaż więcej

Działalność nierejestrowana bywa nazywana firmą na próbę. Pozwala ona przetestować prowadzenie własnego biznesu na niewielką skalę. Takiej działalności nie trzeba rejestrować w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) nawet jeśli ma ona cechy klasycznej działalności gospodarczej, czyli jest prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły.

Działalność nierejestrowana - kto może ją prowadzić?

Aby móc prowadzić działalność nierejestrowaną należy spełniać następujące warunki:

• być osoba fizyczną
• osiągać przychody na poziomie nie większym niż 50 (a od lipca 2023 roku - 75) procent wynagrodzenia minimalnego ustalonego w danym okresie (np. półroczu lub roku)
• nie prowadzić działalności w ramach spółki cywilnej
• nie prowadzić działalności regulowanej
• nie prowadzić działalności gospodarczej przez ostatnie 60 miesięcy, czyli 5 lat (liczy się również jej zawieszenie)

Przy spełnieniu określonych warunków działalność nierejestrowaną może prowadzić także osoba nieletnia, osoba bezrobotna, będąca na emeryturze lub rencie, urzędnicy, a także - w niektórych przypadkach - rolnicy.

Niezależnie od powodów decyzji o prowadzeniu działalności nierejestrowanej, należy pamiętać, że jeśli osiągany z niej dochód przekroczy określony ustawą limit, działalność trzeba będzie zarejestrować, i to szybko! Urzędy dają jedynie 7 dni na zgłoszenie.

Działalność nierejestrowaną można prowadzić świadcząc jednocześnie pracę na podstawie różnych rodzajów umowy.

Działalność nierejestrowana a limit przychodów w 2023 roku

Jak wspomnieliśmy tzw. działalność na próbę, czyli bez rejestracji można prowadzić do górnej granicy osiąganych przychodów. Jest ona zmienna i zależna od minimalnego wynagrodzenia brutto w danym roku (lub półroczu). Mając na uwadze aktualne minimalne wynagrodzenie, miesięczny limit przychodów dla działalności nierejestrowanej wynosi 1745 zł w pierwszym półroczu 2023 roku.

Od 1 lipca 2023 roku zmianie ulega zarówno wysokość minimalnego wynagrodzenia, jak też procent progu przychodowego. Zatem od połowy bieżącego roku osoby prowadzące działalność nierejestrowaną będą mogły osiągać przychody do granicy 75 procent minimalnego wynagrodzenia. Limit przychodów w drugiej połowie 2023 roku wynosi więc 2700 zł miesięcznie.

Sumując oba progi (6*1745 zł + 6*2700 zł) można obliczyć, że roczny limit przychodów z działalności nierejestrowanej wynosi 26.670 zł.  

Działalność nierejestrowana a podatek dochodowy

Prowadząc działalność nierejestrowaną należy rozliczać generowane w jej ramach przychody. Rozliczenie z fiskusem odbywa się na zasadach ogólnych. Podatnik składa PIT-36 i uiszcza opłaty według obowiązujących stawek. Należy mieć na uwadze kwotę wolną od podatku, która aktualnie wynosi 30 tysięcy złotych. Oznacza to, że podatnicy zarabiający mniej nie muszą od swoich dochodów odprowadzać podatków. Jednak brak należności skarbowych do uregulowania nie zwalnia nas ze złożenia rocznego zeznania podatkowego.

Działalność nierejestrowaną można rozliczać - na takich samym zasadach - również, gdy jednocześnie generujemy zarobki z umowy o pracę lub innych typów umów.

Działalność nierejestrowana a ZUS

Co do zasady, Zakład Ubezpieczeń Społecznych pobiera od przedsiębiorców składki ubezpieczeniowe. Można je podzielić na cztery podstawowe grupy - ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe oraz ubezpieczenie wypadkowe. W ramach obowiązujących przepisów osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie ma obowiązku odprowadzania składek na ZUS w ramach żadnej z wymienionych powyżej grup składek.

Osoby, które prowadzą działalność nierejestrowaną, a jednocześnie świadczą usługi w ramach umowy o świadczenie usług albo umowy zlecenia, podlegają ubezpieczeniom jako zleceniobiorca. Rolę płatnika składek pełni wtedy zleceniodawca, który ma obowiązek w ciągu 7 dni dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składki ZUS.

Działalność nierejestrowana a uproszczona ewidencja sprzedaży

Każda osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek prowadzenia dokumentacji sprzedaży. Bardzo ważne jest, by dokumentacja była sporządzona starannie i dokładnie, ponieważ jeśli będzie zawierać braki, lub będzie możliwa do zakwestionowania, Urząd Skarbowy może sam określić szacowaną wartość sprzedaży, a na osobę prowadzącą działalność, może nałożyć wyższy, bo 22 procentowy podatek.

Nie ma jednej, określonej formy prowadzenia ewidencji sprzedaży, natomiast ważne, aby każdorazowo określić w niej datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu oraz całkowitą wartość sprzedaży (kwota narastająco od początku roku). Wpisy muszą być ponumerowane, a także mieć - jeśli istnieje - przyporządkowany dokument tę sprzedaż potwierdzający.

Działalność nierejestrowana a rachunki i faktury

Jeszcze jedno udogodnienie przy prowadzeniu działalności nierejestrowanej zwalnia z obowiązku domyślnego wystawiania rachunków i faktur. Trzeba to jednak zrobić na żądanie kupującego. Każdy klient może zrobić to nawet do trzech miesięcy po otrzymaniu towaru lub zrealizowaniu usługi. Faktura musi zawierać datę wystawienia, numer porządkowy, dane - imię i nazwisko podatnika oraz kupującego, ich adresy, a także nazwę oraz cenę towaru lub usługi, której dotyczy. Przy sprzedaży nierejestrowanej nie trzeba zaś podawać numeru PESEL, czy adresu zamieszkania.

Dokumentację związaną ze sprzedażą należy przechowywać przez pięć lat.

Działalność nierejestrowana a prawa konsumenta

Prowadzenie firmy na próbę daje przedsiębiorcom sporo ułatwień, jednak nie zwalnia z odpowiedzialności. Jedną z podstawowych kwestii jest odpowiedzialność przed konsumentem. Osoby prowadzące biznes bez rejestracji są traktowane jako “przedsiębiorcy” w świetle prawa cywilnego. W praktyce oznacza to, że realizować wynikające z tego obowiązki związane z reklamacją, zwrotem czy naprawą. Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość. 

Działalność nierejestrowana a ustawa o VAT - zwolnienie podmiotowe

Istotą działalności nierejestrowanej jest to, że jest ona wykonywana na niewielką skalę. Często oznacza to możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego z podatku VAT. Mówi o tym artykuł 113 ustawy o VAT. Zgodnie z tym artykułem, ze zwolnienia z podatku VAT może skorzystać każdy podmiot, którego łączna sprzedaż nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 200.000 zł. Przy czym do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Biorąc zatem pod uwagę, że warunkiem prowadzenia działalności nierejestrowanej jest uzyskanie przychodów nie wyższych niż 50 lub 75 procent wynagrodzenia minimalnego, przy tym rodzaju działalności nie ma ryzyka przekroczenia tej kwoty.

Działalność nierejestrowana a wyłączenia ze zwolnienia podmiotowego z podatku VAT

Zgodnie z artykułem 113 ustawy o VAT istnieją pewne rodzaje działalności, które bez względu na poziom osiąganych przychodów obligują przedsiębiorców do zarejestrowania się jako płatnicy VAT. Wobec tych wyłączeń nie działa więc zwolnienie podmiotowe z podatku VAT. W gronie tym znajdują się:

• sprzedający
  • towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (metale szlachetne i złom z nich, wyroby jubilerskie)
  • towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji
  • w niektórych przypadkach: budynki, budowle lub ich części
  • tereny budowlane
  • nowe środki transportu
  • przez Internet takie towary jak:
  • preparaty kosmetyczne i toaletowe
  • komputery, wyroby elektroniczne i optyczne
  • urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego
  • maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane
  • hurtowo i detalicznie części do:
  • pojazdów samochodowych
  • motocykli
• świadczący usługi:
  • prawnicze
  • w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego)
  • jubilerskie
  • ściągania długów, w tym factoringu

Zwolnienie z VAT nie przysługuje też prowadzącym działalność gospodarczą z siedzibą poza Polską.

Działalność nierejestrowana - podstawa prawna

Ustawa z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2018 poz. 646)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926)

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350)

Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535)

Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 roku (Dz.U. 2022 poz. 1952)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 roku w sprawie wystawiania faktur (Dz.U. 2013 poz. 1485)