GTU - czym są te kody i na jakiej zasadzie działają?

Od października 2020 roku podatnicy VAT, którzy sprzedają niektóre towary lub usługi, muszą je specjalnie oznaczać - kodami GTU. Dzięki temu oraz przesłanym dokumentom i deklaracjom VAT urząd skarbowy od razu wie, o jakie dobra chodzi, np. alkohol, tytoń, paliwa. Z obrotami tymi towarami wiążą się duże przepływy finansowe i może to prowokować malwersacje finansowe i podatkowe. Przeczytaj ten artykuł do końca i sprawdź jaka jest aktualna lista kodów GTU.

Pokaż więcej

Czym są kody GTU?

GTU jest zbiorem wyszczególnionych towarów i usług oznaczonych 13 symbolami (kodami). To skrót od słów: „grupy towarów i usług”. Są to specjalne kody sprzedaży, które obowiązkowo wykazują czynni VAT-owcy w pliku JPK_V7M i JPK_V7K.

Oznaczenia GTU obejmują grupy towarów i usług z branż, które są szczególnie narażone na nadużycia finansowe, np. alkohol, paliwa, leki, usługi transportowe.

Od kiedy obowiązują i kogo dotyczą?

Kody GTU podatnicy VAT muszą stosować od 1 października 2020 r., czyli od momentu, kiedy zaczął obowiązywać w Polsce plik JPK_V7. Zastąpił on m.in. wcześniejszą deklarację VAT-7 oraz plik JPK_VAT.

Po raz pierwszy podatnicy użyli tych oznaczeń towarów i usług w listopadzie 2020 r., w rozliczeniu za październik 2020 r. Dlatego możemy mówić o nich kody GTU 2020. Obowiązują one nadal w takim samym zestawieniu, choć od 1 lipca 2021 r. nieznacznie zmieniły się definicje dla wybranych GTU oraz kilku procedur.

GTU towarów i usług

Zgodnie z ustawą o VAT podatnicy wskazują w ewidencji sprzedaży VAT m.in. inne dane, które pozwalają zidentyfikować poszczególne transakcje. W zamyśle ustawodawcy takie precyzyjne oznaczenie w ewidencji dostawy towarów i usług kodem GTU miało uszczelnić system podatkowy i zmniejszyć lukę w VAT.

Kody GTU określa rozporządzenie ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r., poz. 1988 ze zm.; dalej rozporządzenie). Ono też wskazuje elementy nowego JPK_VAT. To właśnie w JPK_VAT i deklaracjach JPK_V7M i JPK_V7K podaje się kody GTU. Ponadto plik JPK_V7 ograniczył liczbę dokumentów, które wcześniej musieli wypełniać płacący podatek od towarów i usług.

GTU towarów i usług wraz z ich przyporządkowaniem

W GTU wyróżnia się 13 kodów. Te z numerami od 1 do 10 obejmują towary, a te od 11 do 13 oznaczają usługi. Każda z tych pozycji zawiera bardziej szczegółowe opisy, co obejmuje. Przykładowo GTU 2, który dotyczy handlu paliwami, wskazuje dostawę benzyn lotniczych, benzyn silnikowych z wyłączeniem benzyn lakowych i przemysłowych, gazu płynnego, olejów napędowych, olejów opałowych, paliw typu benzyny do silników odrzutowych, paliw typu nafty do silników odrzutowych, pozostałych olejów napędowych, paliw ciekłych.

Kody GTU lista

Zgodnie z rozporządzeniem od 1 lipca 2021 r. kody towarów i usług w ewidencji oznacza się symbolami od GTU_01 do GTU_13, ale w zwykłym opisie mogą one mieć postać np. GTU 10. Oto grupy GTU:

GTU 1 - sprzedaż alkoholu,
GTU 2 - handel paliwem,
GTU 3 - sprzedaż oleju opałowego i olejów smarowych,
GTU 4 - wyroby tytoniowe,
GTU 5 - handel odpadami, surowcami wtórnymi itp.,
GTU 6 - urządzenia elektroniczne oraz części i materiały do nich,
GTU 7 - sprzedaż pojazdów i części,
GTU 8 - wyroby z metali szlachetnych i nieszlachetnych, jubilerskie,
GTU 9 - handel lekami,
GTU 10 - budynki i budowle,
GTU 11 - usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych,
GTU 12 - usługi o charakterze niematerialnym, m.in. doradcze, księgowe, prawne, zarządcze, szkoleniowe, marketingowe, firm centralnych (head offices), reklamowe, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych,
GTU 13 - usługi transportowe i gospodarki magazynowej.

GTU w JPK

Oznaczenia GTU towaru lub usługi są obowiązkowym elementem wypełniania pliku JPK. Nie jest to jednak skomplikowane działanie. Jeżeli firma korzysta z systemu do fakturowania oraz prowadzenia księgowości, będzie on automatycznie nadawał te obowiązkowe oznaczenia GTU. Przedsiębiorca nie musi już ich wpisywać samodzielnie. Pole w JPK_V7 pozostanie puste, gdy towar lub usługa nie wystąpiły na dokumencie (nie należy wpisywać słowa „brak”).

Gdyby jednak zabrakło oznaczenia symboli GTU w JPK_V7K lub w JPK_V7M albo został błędnie określony, urząd skarbowy może wezwać zobowiązanego, aby uzupełnił plik JPK. Jeśli nie dopełni obowiązku podania kodu GTU w tych plikach, grozi mu grzywna 500 zł za każde uchybienie.

Kod GTU na fakturze

Kodów GTU nie trzeba podawać na wystawianych fakturach. To wyłącznie obowiązkowy element w JPK_V7M i JPK_V7K u sprzedawcy.

Gdyby jednak podatnik wprowadził symbol GTU na fakturze, nie popełni błędu. Nie ma nawet znaczenia, czy poda prawidłowy kod. Informacja o GTU nie podlega korekcie. Jest to tzw. inna informacja na dokumencie, której urząd skarbowy nie wymaga, aby prawidłowo rozliczyć podatek z faktury u nabywcy.

Nabywca towaru lub usługi nie określa GTU transakcji i nie musi ich raportować. To wyłącznie obowiązek sprzedawcy. Gdyby dostawca wykazał GTU na fakturze lub podał błędny kod na fakturze, nabywca nie musi żądać od dostawcy faktury korygującej. Sam też nie ma obowiązku wystawiania noty korygującej.

GTU a podatek VAT

Od 1 lipca 2021 r. zmieniły się zasady prowadzenia ewidencji VAT, oznaczania sprzedaży kodami GTU oraz stosowania oznaczeń niektórych transakcji.

Zamiast wcześniejszych oznaczeń GTU typu „01” do „13” są teraz „GTU_01” do „GTU_13”. Sprecyzowano także m.in. zapisy, odnosząc je do kodów CN według nomenklatury scalonej (CN 2020) lub klasyfikacji PKWiU 2015

Kody GTU na fakturze