Przeczytasz w 10 min.
Czym jest kapitał obrotowy?
Gdy więc przyszły przedsiębiorca rozpoczyna działalność gospodarczą, inwestuje w maszyny, urządzenia, budynki, angażuje ludzi. Na początku musi mieć środki, które pozwolą sfinansować takie wydatki, jeszcze zanim pojawią się wpływy za sprzedane towary lub usługi. Późniejsze dobre funkcjonowanie firmy jest możliwe wtedy, gdy utrzyma ona właściwe tempo rozwoju, sprzedaży oraz zachowa płynność finansową.
Ze wszystkim tym nierozerwalnie wiąże się kapitał obrotowy. Jeśli firma ma go w wystarczającej wysokości, to nawet gdy klienci zalegają ze spłatą, może nadal funkcjonować bez obaw. Odpowiedni poziom tego kapitału jest także istotny dla firmy, która stara się o kredyt lub pożyczkę. To też najczęstszy powód zmartwień przedsiębiorców – skąd pozyskać środki na kapitał obrotowy dla firmy.
Kapitał obrotowy co to jest?
Kapitał obrotowy, to taki, którym firma może na bieżąco obracać. Inaczej to nadwyżka aktywów obrotowych nad zobowiązaniami firmy. W szerszym znaczeniu w skład kapitału obrotowego wchodzą aktywa, które są w majątku firmy krócej niż 12 miesięcy - m.in.: zapasy (materiały, towary), należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe.
Ekonomiści wyróżniają dwa podtypy kapitału obrotowego: netto i brutto.
Kapitał obrotowy netto
Kapitał obrotowy netto zwany jest także kapitałem pracującym. To nadwyżka aktywów obrotowych przedsiębiorstwa po odjęciu zobowiązań bieżących (krótkoterminowych).
Od poziomu tego kapitału zależy, w jakim stopniu firma jest odporna na nieprzewidziane wydatki. Jeśli np. nie ma płynności finansowej, to prawdopodobnie ma problemy z terminowym regulowaniem bieżących zobowiązań.
Kapitał obrotowy netto i brutto - wzór na obliczenie
Kapitał obrotowy netto, czyli pracujący można zapisać tak (kapitał obrotowy netto wzór):
KON = AKTYWA OBROTOWE – ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE
Kapitał obrotowy brutto oznacza zaś bieżące aktywa firmy, czyli całokształt majątku obrotowego. Tego pojęcie używa się zamiennie ze „środkami obrotowymi”.
KOB = MAJĄTEK OBROTOWY
Czym jest ujemny kapitał obrotowy?
Kapitał obrotowy netto może mieć różną wartość, zależną od sytuacji finansowej firmy. Dlatego:
- dodatni kapitał obrotowy – występuje wtedy, gdy długoterminowy kapitał przewyższa poziom trwałych aktywów. To oznacza, że firma ma płynność finansową i jest wypłacalna.
- zerowy kapitał obrotowy – oznacza, że poziom aktywów i zobowiązań bieżących jest równy i prawdopodobnie firma jest na granicy płynności finansowej.
- ujemny kapitał obrotowy – to sytuacja, gdy zobowiązań krótkoterminowych jest więcej niż aktywów. Ten stan w mniejszych firmach zazwyczaj oznacza problemy z regulowaniem bieżących płatności. Natomiast większe firmy są w stanie to przetrwać.
Kapitał obrotowy: dodatni, zerowy i ujemny - praktycznie
Posługując się przykładem z początku artykułu o serwisowaniu sprzętu komputerowego, taka firma na starcie - mimo niezbędnych inwestycji - może mieć jeszcze dodatni kapitał obrotowy. Załóżmy, że jej kapitał długoterminowy wynosi 1000 zł, a aktywa trwałe liczą 400 zł, czyli ta pierwsza wartość przewyższa tę drugą. To oznacza, że firma ma dodatni kapitał obrotowy i jest wypłacalna.
Gdyby jednak te wartości wynosiły po 500 zł, to mamy do czynienia z zerowym kapitałem obrotowym i ryzykiem utraty płynności finansowej przez tego usługodawcę. Jeśli zaś klienci lub kontrahenci/dostawcy zalegają mu z zapłatą lub nie reguluje on publiczno-prawnych należności (ZUS, podatki, wynagrodzenia), a zobowiązania krótkoterminowe firmy liczą np. 700 zł i przewyższają kapitał, który wynosi 300 zł, to może mieć już kłopoty. Jej kapitał obrotowy jest wówczas ujemny. Powinna więc jak najszybciej ściągnąć zaległe pieniądze od klientów lub kontrahentów, zwiększyć obroty lub podwyższyć ceny usług.
Jak zarządzać kapitałem obrotowym?
Prosta recepta, jak prowadzić firmę i panować nad jej majątkiem, polega na tym, aby utrzymać równowagę między jej płynnością finansową a zyskownością. Tyle teoria, ale żeby to w praktyce osiągnąć, najlepiej czuwać nad najważniejszymi elementami kapitału obrotowego. Chodzi o:
- pieniądze - powinno być ich tyle, aby firma w terminie regulowała zobowiązania,
- zapasy - zapewniają płynną produkcję z małymi kosztami magazynowania, transportu,
- należności – stale sprawdza się zakupy przez klientów i kontroluje się wydłużanie terminów płatności,
- krótkoterminowe zadłużenie – pozyskuje się takie źródła finansowania, aby wiązały się najmniejszymi kosztami obsługi długu.
Firma może przy tym posługiwać się kilkoma strategiami zarządzania kapitałem pracującym: agresywną, konserwatywną, umiarkowaną.
Posłużmy się wcześniej przywołanym przykładem. Co to w praktyce oznacza u serwisanta sprzętu komputerowego? Jego zapasy są zapewne nieznaczne, przez co ma niskie koszty magazynowania lub nie ma ich wcale. Na bieżąco może zamawiać potrzebny sprzęt czy części do komputerów, np. w internecie. Musi jednak pilnować zadłużenia i bieżącej zapłaty za usługi. Ponieważ na ogół rozlicza się za nie z klientami po ich wykonaniu, od razu otrzymuje należność. Inaczej jest zapewne z dostawcami, którym może zapłacić za dostarczane części, produkty nawet po 60-90 dniach.
Gdy zaś decyduje się np. na kredyt czy pożyczkę bankową, sprawdza kilka ofert, aby wybrać najkorzystniejszy wariant z najniższym oprocentowaniem.
Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy
Aby obliczyć zapotrzebowanie firmy na kapitał obrotowy, czyli, ile np. firma musi mieć pieniędzy na zapewnienie cyklu produkcyjnego, należy od wartości kapitału obrotowego odjąć saldo netto środków pieniężnych i zobowiązań krótkoterminowych.
Można to zobrazować takim wzorem:
zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto = kapitał obrotowy netto – saldo środków pieniężnych netto + zobowiązania przeterminowane.
Kiedy firma może mieć większe zapotrzebowanie na kapitał obrotowy? Stanie się tak, gdy wydłużą się terminy płatności klientów lub skrócą terminy regulowania zobowiązań albo wzrośnie jej sprzedaż.
Jak najszybciej zwiększyć kapitał obrotowy firmy? Należy:
- zmniejszyć stan jej majątku trwałego i upłynnić zbędne środki, zlikwidować zużyte środki lub ograniczyć inwestycje,
- zwiększyć kapitały stałe, przeznaczając sporą część zysku na rozwój,
- zwiększyć kapitały własne, np. emitując akcje,
- zwiększyć poziom zobowiązań długoterminowych.
Gdzie mogę znaleźć dotacje na kapitał obrotowy?
O kapitał obrotowy firmy mogą starać się w każdym województwie. Są one wtedy dostosowane do specyfiki regionu. Najczęściej takich dotacji udzielają regionalne programy operacyjne, pozyskując na to fundusze państwowe i unijne. Trzeba więc śledzić bieżące informacje.
Poza odwiedzaniem strony PARP chętni na pozyskanie wsparcia na kapitał obrotowy powinni zaglądać na stronę funduszy europejskich - link. Tam można uzyskać szczegółowe informacje o różnych dotacjach i na różne cele w całej Polsce.
Pomocne będą także strony internetowe poszczególnych województw czy regionalnych lub wojewódzkich fundacji rozwoju, np. Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego.
Można też sprawdzać dane o dofinansowaniu na stronie dotacje24.eu
PARP - dotacje na kapitał obrotowy
Małe i średnie firmy (MŚP) zainteresowane pozyskaniem funduszy na kapitał obrotowy najczęściej odwiedzają stronę PARP. Tam w sekcji dofinansowanie czy na start znajdą odpowiadające im programy i dotacje na kapitał obrotowy.
PARP oferuje także różne konkursy z dofinansowaniem. Przykładowo w październiku 2021 r. skończył się nabór wniosków o maksymalne wsparcie w wysokości 255 tys. zł i z 15-proc. wkładem własnym. Konkurs miał na celu wdrożyć w MŚP technologie cyfrowe, aby zmienić procesy w firmie, sposób jej funkcjonowania w warunkach epidemii, w szczególności pandemii Covid-19, lub wzmocnić odporność, gdyby pojawiły się podobne kryzysy wywołane epidemią.
Dotacje na kapitał obrotowy dla samozatrudnionych
Dotacja na kapitał obrotowy dla samozatrudnionych to forma bezzwrotnej pomocy, którą osoby pracujące na własny rachunek mogą przeznaczyć na utrzymanie działalności, finansowanie kapitału obrotowego oraz kosztów bieżącej działalności.
Ostatnio najpopularniejszą dotację na kapitał obrotowy dla samozatrudnionych stanowiła pomoc w czasie pandemii koronawirusa przy pierwszym i drugim lockdownie. Firmy mogły się o nią ubiegać na podstawie rozporządzenia ministra funduszy i polityki regionalnej z 28 kwietnia 2020 r. w sprawie udzielania pomocy w formie dotacji lub pomocy zwrotnej w ramach programów operacyjnych na lata 2014-2020 w celu wspierania polskiej gospodarki w związku z wystąpieniem pandemii Covid-19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 773).
Granty na kapitał obrotowy
Granty na kapitał obrotowy dla mikro i małych przedsiębiorstw to oferta dla małych firm, które potrzebują kapitału obrotowego. W minionych miesiącach najczęściej chodzi o utrzymanie działalności tych mikroprzedsiębiorstw, którym warunki funkcjonowania pogorszyły się w wyniku pandemii koronawirusa.
Przykładowo nabór wniosków z lutego 2021 r. na grant na kapitał obrotowy dla mikro- i małych firm dotyczył firm z województwa podlaskiego. Mogły z niego skorzystać również te przedsiębiorstwa, które zanotowały spadek obrotów (przychodów ze sprzedaży) o co najmniej 40 proc. w okresie kwiecień-grudzień lub październik-grudzień (IV kwartał) 2020 r. w porównaniu z analogicznym okresem w 2019 r. wskutek zakłóceń gospodarki związany z Covid-19.
Także w województwie kujawsko-pomorskim latem 2020 r. dotacje na kapitał obrotowy dla małych firm zaproponowano takim przedsiębiorstwom. Dotacja na kapitał obrotowy dla mikrofirm objęła też osoby fizyczne, które prowadziły działalność na własny rachunek. Przy tym grancie nie był potrzebny wkład własny, a dofinansowanie na kapitał obrotowy w jednym wniosku sięgało nawet 50 tys. zł. W sumie na wsparcie dla przedsiębiorców w tym regionie miało trafić ponad 47 mln zł.
