Przeczytasz w 5 min.
Nie ma książeczki, są badania
Książeczka sanitarno-epidemiologiczna w znanej wcześniej formie nie obowiązuje, jako dokument medyczny, już od czternastu lat. Zmieniła to ustawa z grudnia 2008 roku, o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (dalej w art.: Ustawa). Zamiast wpisu do papierowej książeczki potrzebnej do podjęcia pracy związanej z ryzykiem zakażenia, np. w gastronomii, lekarz wydaje teraz odpowiednie zaświadczenie: orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne. Zmieniła się więc forma, ale nie obowiązek wykonywania badań. Żeby pracować w zawodzie, w którym pojawia się ryzyko zakażenia trzeba wykazać się dobrym zdrowiem.
Książeczka sanitarno-epidemiologiczna, a orzeczenie lekarskie
Chociaż formalnie książeczka sanitarno-epidemiologiczna już nie istnieje zdarza się, że pracodawcy skrótowo żądają od przyszłych pracowników właśnie takiego dokumentu. W efekcie przyszli zatrudnieni również mówią o książeczce. W praktyce chodzi o orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne.
Orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne – gdzie zrobić badania?
Droga do uzyskania sanepidowskiego orzeczenia zaczyna się od skierowania, które przekazuje przyszły pracodawca. Mając w ręku skierowanie na badania trzeba zabrać się za wyszukanie stacji sanitarno-epidemiologicznej, bo właśnie tam są wykonywane odpowiednie testy. Link do pełnej listy stacji sanepidu znajdziesz w sekcji na końcu artykułu. Pracownicy stacji bezpłatnie przekazują pojemniki na próbki kału, czyli materiału potrzebnego do wykonania badania.
Badania sanitarno-epidemiologiczne to badania wykonywane pod kątem zakażenia drogą pokarmową pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B, C oraz innymi pałeczkami Salmonella i Shigella wywołującymi stany chorobowe. Testowane są trzy próbki, pobierane ze stolca oddawanego przez trzy kolejne dni. Próbki należy przechowywać w temperaturze 0 – 10 °C. Muszą trafić do laboratorium w czasie do 72 godzin od momentu pobrania pierwszej próbki. Każda probówka powinna być oznaczona imieniem i nazwiskiem osoby badanej, datą i godziną pobrania próbki. Materiał jest przyjmowany zazwyczaj w godzinach porannych.
Badania sanitarno-epidemiologiczne – ile to kosztuje?
Zgodnie z Ustawą badania wykonywane przez “osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nieposiadające aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby” jest finansowane przez pracodawcę lub zlecającego pracę (art. 8.1.4 Ustawy). W praktyce może zdarzyć się, że pracodawca zwróci koszt poniesiony uprzednio przez kandydata do pracy. W takim wypadku trzeba zadbać o fakturę wystawioną na nazwisko kandydata lub na pracodawcę (warto ustalić to z przyszłym zatrudniającym) - która będzie podstawą zwrotu pieniędzy.
Zdarza się także, że pracodawcy poszukują osób już posiadających stosowne orzeczenie. Koszt wykonania badań może być różny w zależności od miasta, w którym się je wykonuje, ale nie powinien przekroczyć 150 zł. W miarę możliwości warto zadbać, by za badania zapłacił przyszły pracodawca.
Badania sanitarno-epidemiologiczne – jak długo trzeba czekać na wyniki?
Na wyniki badań czeka się zazwyczaj nie dłużej niż dwa tygodnie. Można odebrać je osobiście, przez wyznaczonego pełnomocnika lub przez Internet – na TEJ stronie. Z rezultatem trzeba zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. To on wystawi orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne, w którym stwierdzi zdolność kandydata do wykonywania prac lub umieści informację o czasowych lub trwałych przeciwwskazaniach.
Badania sanitarno-epidemiologiczne – jak długo ważne?
Aktualne przepisy nie wskazują stałego terminu ważności orzeczenia sanitarno-epidemiologicznego. Oznacza to, że badań na nosicielstwo nie trzeba powtarzać, chyba że lekarz orzecznik zaleci inaczej (np. jako proces weryfikacji czasowej niezdolności do pracy na stanowisku wymagającym tego rodzaju badań).
Badania sanitarno-epidemiologiczne – do jakich prac jest potrzebne?
Zgodnie z Ustawą badania sanepidowskie wykonuje się przed podjęciem prac związanych z ryzykiem zakażania innych osób. Będą więc potrzebne przed rozpoczęciem pracy m.in. w zakładach żywienia zbiorowego, hotelach, zakładach uzdatniających i dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w fermach i zakładach mleczarskich, gospodarstwach rolnych, w których produkuje się żywność, w aptekach, punktach aptecznych i sklepach zielarskich, w zakładach opieki zdrowotnej, żłobkach, przedszkolach i innych miejscach przebywania dzieci do lat 6. Badania muszą wykonać także przyszli stewardessa lub steward oraz obsługa wagonu restauracyjnego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. 2008 Nr 234 poz. 1570)
Przydatne materiały
Pełna lista stacji sanepidu - TUTAJ
