Przeczytasz w 9 min.
Ulga na start
To przywilej dla rozpoczynających biznes. Polega on na tym, że przez pierwsze 6 miesięcy taki przedsiębiorca w ogóle nie musi płacić składek na ubezpieczenia społeczne. Jedyny wymóg dotyczy regulowania składki zdrowotnej. Ta jest bowiem obowiązkowa od każdej prowadzonej działalności.
W 2021 r. jest to 381,81 zł miesięcznie i nawet jeśli przedsiębiorca uruchamia biznes w połowie miesiąca, płaci ją w niepodzielonej wysokości, w stawce określonej na cały rok.
Po tym półrocznym okresie ma prawo skorzystać z kolejnego rodzaju ulgi.
Składki preferencyjne
Ta następne rozwiązanie, które gwarantuje 2 lata opłacania niższych składek. Oblicza się je od podstawy wymiaru składek w wysokości nie niższej od 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. W dalszej części artykułu wyjaśniamy, jak należy to zrobić. Dość powszechnie nazywano to wcześniej tzw. małym ZUS lub preferencyjnym ZUS albo składkami w preferencyjnej wysokości.
Wprowadzenie od lutego 2019 r. kolejnej instytucji zakłóciło nieco posługiwanie się tym pojęciem, bo wtedy wprowadzono inny rodzaj małego ZUS (o tym dalej w artykule).
W 2021 r. preferencyjne składki społeczne z obowiązkową zdrowotną wynoszą miesięcznie 647,59 zł, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą opłaca także dobrowolne ubezpieczenie chorobowe lub 627,01 zł, jeżeli ubezpieczony z niego zrezygnował.
To duży przywilej, bo po tym dwuletnim okresie standardowe składki ZUS rosną w 2021 r. miesięcznie do 1457,49 zł - w wariancie z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym lub do 1380,18 zł – bez niego. Opłaca się je od podstawy nie niższej niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Kwota składek preferencyjnych zmienia się co roku, bo zależy od wysokości minimalnego lub przeciętnego wynagrodzenia. Inna jest także wysokość składki zdrowotnej. W kolejnym roku zależy ona od przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku kalendarzowego, włącznie z wypłatami z zysku.
Mały ZUS
Od stycznia 2019 r. wprowadzono rozwiązanie, które przedsiębiorcom z małą działalnością gospodarczą miało ulżyć w daninach na rzecz ZUS. Dotyczyło to jednak tylko składek na ubezpieczenia społeczne ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe).
Polegało to na tym, że proporcjonalne składki od przychodu mogły płacić osoby, u których przychód ten nie przekroczył w poprzednim roku kwoty odpowiadającej 30-krotności minimalnego wynagrodzenia.
Ale nie mogli się do tego zgłosić przedsiębiorcy, którzy:
- prowadzili w poprzednim roku działalność gospodarczą krócej niż 60 dni,
- korzystali z preferencji w składkach (np. przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia biznesu),
- wykonywali pracę na rzecz byłego pracodawcy,
- byli opodatkowani w formie karty podatkowej i jednocześnie zwolnieni z VAT.
Mały ZUS 2019
Tzw. mały ZUS pozwalał więc ustalić obniżone składki społeczne, proporcjonalnie do osiągniętego przychodu (z zachowaniem rocznego jego progu). Mały ZUS 2019 miał limit przychodu w wysokości 63 tys. zł (30-krotność za 2018 r.).
Mały ZUS 2020
Mały ZUS 2020 miał już inną nieprzekraczalną granicę przychodu. Wynosił 67,5 tys. zł, bo minimalne wynagrodzenie w 2019 r. wzrosło do 2250 zł brutto miesięcznie.
Mały ZUS, czyli tzw. składki od przychodu, obowiązywał do 31 stycznia 2020 r.
Mały ZUS plus
Od 1 lutego 2020 r. po nowelizacji ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązuje rozszerzona wersja tej ulgi, czyli opłacania składek od przychodu. Zmieniła ona zasady skorzystania z tej preferencji, a powszechna jej nazwa to „mały ZUS plus”.
Wtedy przy korzystaniu z tej ulgi zrezygnowano z ustalania granicy przychodu przedsiębiorcy w poprzednim roku według 30-krotności minimalnego wynagrodzenia z grudnia poprzedniego roku. Mały ZUS plus 2020 ma więc już powiększony limit przychodu do 120 tys. zł w poprzednim roku. Natomiast podstawę wymiaru składek ustala się według dochodu przedsiębiorcy. Te same roczne limity przychodu obowiązują w 2021 r. (120 tys. zł).
Czym jest mały ZUS plus?
Przedsiębiorca może więc rozważyć, czy zamiast płacić wysokie pełne składki, nie bardziej opłaca mu się przejść na tzw. mały ZUS plus. Z tego rozwiązanie skorzystają ci, których przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, czyli 2020 r., nie przekroczył 120 tys. zł, jeśli prowadzili ją przez cały rok.
Dzięki temu mogą płacić niższe składki. Często będą one na tym samym poziomie co te preferencyjne, czyli dla tych, którzy są w pierwszych dwóch latach prowadzenia biznesu. Przedsiębiorca ma prawo regulować obniżone składki, czyli mały ZUS plus, maksymalnie przez 36 miesięcy (3 lata) w ciągu kolejnych 60 miesięcy (5 lat) prowadzenia działalności.
Mały ZUS plus - warunki jakie należy spełniać
Mały ZUS plus nie jest jednak dostępny dla każdego przedsiębiorcy. Jakie są wymagania? Warto zajrzeć do ustawy systemowej, ale zainteresowany znajdzie to także w wyszukiwarce internetowej, gdy wpisze nawet proste hasło: mały ZUS plus warunki.
Aby więc opłacać mały ZUS plus w 2021 r., przedsiębiorca musi:
- prowadzić działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub innych przepisów szczególnych,
- przychód z jego działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym 2020 nie może przekroczyć 120 tys. zł - jeśli prowadził działalność przez cały rok, a jeśli prowadził ją tylko przez część roku, ten limit jest niższy – trzeba go wtedy ustalić samodzielnie (jak to zrobić, wyjaśniamy poniżej),
- prowadzić działalność przez co najmniej 60 dni w poprzednim roku kalendarzowym,
- nie spełniać warunków, aby opłacać preferencyjne składki na ubezpieczenia społeczne (od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia),
- rozliczać się na karcie podatkowej w poprzednim roku i nie być zwolnionym z VAT,
- nie wykonywać w zakresie swojej działalności gospodarczej tego, co robił jako pracownik dla byłego bądź obecnego pracodawcy, w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym,
- nie podlegać w poprzednim roku ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z innej pozarolniczej działalności (czyli jako twórca i artysta, wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej, jednoosobowej spółki z o.o., prowadzący działalność w tzw. wolnym zawodzie czy prowadzący szkoły lub inne placówki oświatowe).
Składki obowiązujące za mały ZUS
Nie było stałych składek na mały ZUS i nie ma ich także na mały ZUS plus. Przedsiębiorca musi je ustalić samodzielnie, bo każdy osiąga inne wskaźniki ekonomiczne (przychód roczny, dochód miesięczny).
Jeśli przedsiębiorca chce zapewnić sobie mały ZUS plus 2021, a w 2020 r. prowadził działalność gospodarczą tylko przez część roku, oblicza przychód, jaki wtedy osiągnął. Jak to zrobić? Najprościej podzielić kwotę przychodu 120 000 zł przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku (np. 366 dni w 2020 r. i pomnożyć ten wynik przez liczbę dni kalendarzowych, w których prowadził działalność w poprzednim roku kalendarzowym).
Mały ZUS - kwota możliwa do uzyskania
To nie wszystkie rachunki. Poza przychodem z poprzedniego roku, który jest limitem, aby ustalić czy zaliczyć przedsiębiorcę do tzw. małej działalności gospodarczej, ważny jest także inny wskaźnik - dochód. Dzięki niemu określi się kwotę możliwą do uzyskania.
Dlatego osoba prowadząca biznes oblicza też najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W związku z tym na podstawie art. 18c ust. 3 i 4 ustawy systemowej:
- ustala przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym według takiego wzoru:
- zaokrągla otrzymany wynik do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr lub w dół, jeśli jest niższa,
- mnoży przeciętny miesięczny dochód z prowadzenia pozarolniczej działalności w poprzednim roku kalendarzowym przez współczynnik 0,5,
- porównuje otrzymany wynik do kwoty 30 proc. minimalnego wynagrodzenia i 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Tak ustalona podstawa wymiaru składek nie może być niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę w konkretnym roku ani przekraczać 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ustalonej na dany rok.
Kalkulator mały ZUS plus 2021
Jeśli jednak przedsiębiorca nie chce lub nie potrafi przeprowadzić tych rachunków samodzielnie, może skorzystać z gotowych automatów do obliczeń, które znajdzie na wielu stronach internetowych. Taki kalkulator mały ZUS plus 2020 czy 2021 oferuje m.in. ZUS na swojej stronie pod nazwą kalkulator MDG (czyli mała działalność gospodarcza):
