Podatek cukrowy - najważniejsze informacje

Pokaż więcej

Co to jest podatek cukrowy?

Opłata cukrowa to rodzaj podatku akcyzowego, który nakłada się na sprzedaż napojów słodzonych cukrem lub inne towary z dużą zawartością tej substancji. Ma to ograniczyć ich produkcję i zmniejszyć konsumpcję. Nadmierne bowiem spożycie napojów i jedzenia z wszechobecnym cukrem lub substancjami słodzącymi powoduje groźne skutki dla zdrowia, np. powoduje groźne choroby, zwiększa masę ciała. Przez to m.in. w społeczeństwie szybko przybywa osób otyłych. 

Podatek cukrowy w Polsce 

Nową opłatę od 2021 roku muszą uiszczać producenci i wprowadzający do obrotu na krajowym rynku słodkie napoje. Ma to ich zmobilizować do tego, aby w tych produktach ograniczyli zawartość cukru, kofeiny i tauryny. Dodatkowa opłata powoduje podwyżkę cen tych artykułów, a przez to zmniejsza popyt klientów na niezdrową żywność. 

Podatek cukrowy najbardziej dotknął popularnych producentów słodkich napojów i syropów. Nie dziwi więc, że przy tym zagadnieniu najczęściej wyszukiwane hasła w internecie są różną kombinacją kilku wyrazów: podatek cukrowy coca cola, coca cola podatek cukrowy, podatek cukrowy cola.

Ustawa dotycząca podatku cukrowego

Podatek cukrowy określa ustawa z 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 183) i jej nowelizacja z 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów. To ją potocznie nazywa się ustawą cukrową.

Nowelizacja dodała do ustawy o zdrowiu publicznym nowy rozdział 3a o opłacie od środków spożywczych. Te przepisy wprowadziły więc m.in. zasady ustalania i pobierania opłaty od napojów z dodatkiem substancji słodzących oraz kofeiny lub tauryny w produkcie gotowym do spożycia.

Podatek cukrowy - od kiedy obowiązuje?

Podatek cukrowy obowiązuje od 1 stycznia 2021 r., choć początkowo planowano go wprowadzić od 1 lipca 2020 r. Pandemia koronawirusa przesunęła jednak datę wejścia w życie tej dodatkowej opłaty o sześć miesięcy.

Ile wynosi i kto płaci za podatek cukrowy?

Zgodnie z art. 12f ustawy o zdrowiu publicznym na podatek cukrowy 2021 składają się dwie części:

• 0,50 zł opłaty stałej - za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość w jakiejkolwiek ilości co najmniej jednej substancji słodzącej z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 16 ze zm.), czyli np. ksylitolu, sorbitolu, aspartamu,

• 0,05 zł opłaty zmiennej - za każdy gram cukrów powyżej 5 g w 100 ml napoju.

Te opłaty przelicza się łącznie na litr napoju. Przy ich ustalaniu zawartość cukrów w 100 ml napoju zaokrągla się w górę do pełnego grama.

Przy napojach, które zawierają kofeinę lub taurynę, opłata wynosi 0,10 zł w przeliczeniu na litr napoju. Maksymalna opłata to 1,2 zł na litr. 

Natomiast niższy podatek obejmuje napoje z powyżej 5 g cukrów w 100 ml, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20 proc. składu, lub napoje, które przepisy unijne kwalifikują jako roztwory węglowodanowo-elektrolitowe. Wtedy płaci się tylko drugą część opłaty (zmienną) 0,05 zł za każdy gram cukru powyżej 5 g w 100 ml napoju.

Przykładowo dla napoju coca-cola original podatek cukrowy za 1 litr wynosi 90 groszy. Dla coca-cola zero jest to 60 gr za litr. Do tego należy doliczyć jeszcze VAT.

Kto musi płacić podatek cukrowy?

Choć to producenci i sprzedawcy słodkich napoje płacą tę cukrową daninę, to jej skutki przerzucają na klientów, którzy w efekcie końcowym płacą więcej za te produkty.

Zgodnie z art. 12d ustawy o promocji zdrowia obowiązek uiszczania podatku cukrowego ciąży na osobie fizycznej, osobie prawnej oraz jednostce organizacyjnej bez osobowości prawnej będącej:

• podmiotem sprzedającym napoje do punktów sprzedaży detalicznej albo prowadzącym sprzedaż detaliczną napojów, gdy chodzi o: producenta, importera napoju lub podmiot nabywający napoje w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów,

• zamawiającym, gdy skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej przez producenta o jego produkcji dla zamawiającego.

Produkty, które obejmuje podatek cukrowy

Podatek cukrowy dotyczy wprowadzania na rynek napojów z dodatkiem: 

• cukrów będących monosacharydami lub disacharydami oraz środków spożywczych z tymi substancjami,
• substancji słodzących wymienionych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008, zwanych popularnie słodzikami (ksylitol, sorbitol, aspartam),
• kofeiny lub tauryny, m.in. napoje energetyczne.

Kto nie płaci podatku cukrowego?

Ustawa o promocji zdrowia przewiduje także wyłączenia od podatku cukrowego. Z tej opłaty zwalnia się napoje będące:

• wyrobami medycznymi,

• suplementami diety (zarejestrowanymi),

• żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego,

• preparatami do początkowego i dalszego żywienia niemowląt (mleko modyfikowane),

• wyrobami akcyzowymi,

• napojami z co najmniej 20 proc. soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego,

• roztworami węglowodanowo-elektrolitowymi, tzw. izotoniki,

• wyrobami, w których na pierwszym miejscu w wykazie składników znajduje się mleko albo jego przetwory, np. jogurty, maślanki, kefiry, zsiadłe mleko. 

Podatek cukrowy deklaracja

Podatek cukrowy trzeba zapłacić z dniem wprowadzenia napojów na rynek krajowy. Dlatego ich sprzedawcy do punktów detalicznych albo prowadzący sprzedaż detaliczną (producent czy importer) muszą co miesiąc przekazać urzędowi skarbowemu dane o opłacie od środków spożywczych. Taką informację składają w postaci elektronicznej do urzędu właściwego dla siedziby firmy lub miejsca swojego zamieszkania. 

Deklaracja ta zawiera m.in. dane zobowiązanego do podatku, adres jego siedziby (miejsce zamieszkania), numer NIP, imię i nazwisko, numer telefonu lub adres mailowy osoby wskazanej do kontaktu. Są tam także szczegółowe wyliczenia opłaty z podaniem składu napojów i zawartości cukru lub substancji słodzących.

Zobowiązani muszą samodzielnie obliczyć ten podatek i wpłacić go do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja. Robią to na rachunek właściwego urzędu skarbowego. 

Od rozliczenia podatku cukrowego za maj 2021 r. obowiązuje formularz CUK-2, wcześniejszą wersję CUK-1 trzeba było stosować od stycznia do kwietnia 2021 r. 

Co grozi za brak podatku cukrowego?

Jeśli zobowiązany nie wpłaci podatku cukrowego w terminie, naczelnik urzędu skarbowego ustala (w drodze decyzji) dodatkową opłatę (sankcyjną). Jest to 50 proc. kwoty należnej daniny i przelewa się ją na rachunek właściwego urzędu skarbowego. 

Opłata cukrowa oraz sankcja finansowa są przychodem Narodowego Funduszu Zdrowia (96,5 proc.) oraz dochodem budżetu państwa (3,5 proc.). 

Prezes NFZ do dnia 15 kwietnia następnego roku przedstawia ministrowi zdrowia informację o sposobie wykorzystania tych środków w poprzednim roku kalendarzowym.