Przeczytasz w 8 min.
Przedawnienie podatku – informacje ogólne
Kwestie związane z przedawnieniem zobowiązań podatkowych reguluje ustawa Ordynacja podatkowa (dalej: ustawa). W myśl art. 59 tej ustawy w określonych przypadkach istniejące zobowiązane wygasa. Dzieje się tak, między innymi, gdy podatnik dokona zapłaty należności, gdy nastąpi urzędowe zwolnienie z obowiązku uiszczenia podatku, ale też na skutek przedawnienie zobowiązania. Przedawnienie podatku jest szczegółowo opisane w Rozdziale 8 ustawy, od art. 68.
Zobowiązanie podatkowe
Rozpatrując przedawnienie podatku warto wspomnieć, że zobowiązanie podatkowe w ogóle nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 68 ustawy). Z kolei w przypadku, gdy podatnik nie złożył deklaracji podatkowej w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego albo w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, zobowiązanie podatkowe w ogóle nie powstaje, pod warunkiem, że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 68 ustawy). To jednak tylko wybrane przykłady dotyczące sytuacji, gdy obowiązek podatkowy nie powstaje. Szczegółowo zostały one opisane w Rozdziale 8 ustawy.
Przedawnienie podatku – kiedy do niego dochodzi
Zagadnienie to jest opisane w art. 70 ustawy. Przedawnienie podatku następuje z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jednocześnie należy pamiętać, że przedawnieniem nie są objęte zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym (chociaż trwa dyskusja o tym, czy zapis ten zapis ustawy jest zgodny z konstytucją). Jednak w praktyce po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.
Ustawowe 5 lat inaczej liczy się w przypadku, gdy podatkiem objęte są osoby prawne, a zobowiązanie powstało w okresie opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, o którym mowa w rozdziale 6b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Wówczas przedawnienie podatku odbywa się z upływem 5 lat, licząc od końca:
- roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności tego ryczałtu od dochodu z tytułu ukrytych zysków, od dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, od dochodu z tytułu zmiany wartości składników majątku lub od dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych
- roku kalendarzowego, w którym
a) zysk został wypłacony na rzecz udziałowców, akcjonariuszy lub wspólników albo
b) zysk został uchwałą o podziale wyniku finansowego netto przeznaczony do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom lub wspólnikom – w przypadku, gdy zysk w całości albo w części został wypłacony w formie zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy, albo
c) zysk został przeznaczony na pokrycie straty z lat ubiegłych
- roku kalendarzowego
a) w którym upłynął termin płatności tego ryczałtu od rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto albo
b) następującego po roku podatkowym, w którym podatnik zakończył opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek – w przypadku, gdy ten ryczałt od dochodu z tytułu zysku netto został zapłacony jednorazowo w sposób, o którym mowa w art. 28t ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, albo
c) następującego po roku podatkowym, w którym upłynął termin płatności tego ryczałtu – w przypadku, o którym mowa w art. 28t ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Przedawnienie podatku dochodowego
Przedawnienie podatku obejmuje wszystkie zobowiązania podatkowe za wyjątkiem tych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym. Oznacza to, że podatek dochodowy jest traktowany tak, jak pozostałe podatki i jego przedawnienie następuje w upływem 5 lat. To jednak generalna zasada. W praktyce bieg przedawnienia może być zawieszony lub przerwany i w efekcie obowiązek podatkowy będzie istnieć nawet po upływie przywołanych 5 lat. Wyjaśniamy to w dalszej części tego artykułu.
Przedawnienie podatku od spadku
Podatek od spadku nie stanowi wyjątku przewidzianego ustawą Ordynacja podatkowa (hipoteka lub zastaw skarbowy), co oznacza, że przedawnienie zobowiązania z tytułu spadku powinno nastąpić z upływem 5 lat od momentu zaistnienia obowiązku podatkowego. Jednak stwierdzenie, że przedawnienie długów spadkowych (w rozumieniu podatku do zapłąty) ma miejsce zgodnie z regułą opisaną w poprzednim zdaniu byłoby nieprawdziwe. Otóż, w ustawie o podatku od spadków i darowizn wskazano, że “W przypadku, gdy nabycie [spadku] nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt [jego] nabycia.” (art.6(4)). W praktyce spotykane są wyroki sądowe, w których przyjęte jest stanowisko wskazujące, że bieg przedawnienia będzie liczyć się na nowo od momentu powołania się na fakt nabycia spadku. Budzi to zastrzeżenia związane z interpretacją ustawy Ordynacja podatkowa. W przypadku wątpliwości warto więc zasięgnąć profesjonalnej porady w tym zakresie.
Przedawnienie podatku od darowizny
Interpretacja przedawnienia podatku od darowizny jest bliska interpretacji przedawnienia podatku od spadku opisanej w powyższym paragrafie. Oba rodzaje nabycia rodzą powstanie obowiązku podatkowego i obie są ujęte zapisami art. 6(4) ustawy o podatku od spadków i darowizn. W myśl tej regulacji bieg przedawnienia będzie biegł na nowo od momentu powołania się na fakt nabycia darowizny.
Przedawnienie podatku od nieruchomości
Omawiając przedawnienie podatku od nieruchomości odnosimy się do podatku wyliczanego przez urząd gminy względem nabytego domu lub mieszkania. Częstą praktyką jest dostarczanie przez urząd wyliczenia podatku wiele lat po zgłoszeniu przed podatnika deklaracji nabycia nieruchomości. Zaś zgodnie z ustawą Ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe w ogóle nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 68 ustawy). Jeśli podatnik nie złożył deklaracji podatkowej w ogóle albo nie ujawnił w niej wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości podatku, zobowiązanie podatkowe w ogóle nie powstaje, pod warunkiem, że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 68 ustawy).
Przedawnienie podatku może być przerwane lub zawieszone
Zasadniczo bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 kodeksu cywilnego). Jednak regulacje przepisów podatkowych dopuszczają możliwość nierozpoczęcia, zawieszenia albo przerwania tego biegu. Stanie się tak między innymi, gdy na wniosek podatnika urząd skarbowy wyda decyzję o odroczeniu terminu płatności podatku lub rozłożeniu opłaty na raty. Podobnie będzie, gdy zostanie opublikowane rozporządzenie w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Przerwanie biegu przedawnienia podatku nastąpi wraz z ogłoszeniem upadłości. Okres przedawnienia liczy się od nowa po upłynięciu terminu zapłaty podatku wynikającego z zastosowanego środka. Na przykład, gdy dochodzi do upadłości, termin przedawnienia biegnie ponownie od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.
Przedawnienie zobowiązań podatkowych przykłady
W przypadku, gdy przedmiotem analizy jest zobowiązanie podatkowe za rok 2023, przedawnienie tego podatku nastąpi z końcem roku 2028, chyba że w międzyczasie zaistnieją zdarzenia, które przerwą bieg przedawnienia.
