Przeczytasz w 13 min.
Co to jest ryczałt ewidencjonowany?
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest nieskomplikowaną metodą opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej. Należności wobec fiskusa są obliczane na podstawie osiągniętych przychodów, a nie są pomniejszane o koszty działalności.
Ryczałt a ryczałt ewidencjonowany
Mianem ryczałtu zwykło się określać sposób rozliczania w oparciu o z góry określone zasady. Od strony podatkowej ryczałt jest jednym z czterech sposobów rozliczania należności przedsiębiorcy wobec urzędu skarbowego. Reguluje go ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej w tym tekście: ustawa). Omawiane w tym artykule zagadnienie jest w niej opisane jako ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Potoczenie o takim sposobie rozliczenia mówi się: ryczałt.
Kto może stosować rozliczenie na zasadach ryczałtu?
Rozliczenie na zasadach ryczałtu jest dostępne dla podmiotów spełniających określone kryteria. Z tego rodzaju preferencji podatkowej skorzystają:
- osoby fizyczne osiągające przychody z działalności gospodarczej,
- przedsiębiorstwa w spadku,
- spółki cywilne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
- spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku,
- spółki jawne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
- rolnicy dokonujący sprzedaży w ramach rolniczego handlu detalicznego.
Drugim warunkiem, który umożliwia ryczał ewidencjonowany jest limit przychodów w skali roku. Piszemy o nim w dalszej części artykułu.
Kto nie może stosować ryczałtu?
Ryczałt ewidencjonowany nie jest dostępny dla przedsiębiorców, którzy dokonali reorganizacji prawnej swojej działalności oraz dla przedsiębiorców świadczących usługi na rzecz byłego pracodawcy.
Z ryczałtu nie skorzystają podmioty, które:
- opłacają w tym samym roku podatek w formie karty podatkowej,
- korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
- osiągają w całości bądź części przychody z prowadzenia apteki,
- osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
- osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
- wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym – z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,
- z działalności wykonywanej samodzielnie przeszły na działalność wykonywaną w formie spółki z małżonkiem
- z działalności wykonywanej w formie spółki małżonków przeszły na działalność wykonywaną przez jednego lub każdego z małżonków
- z działalności prowadzonej samodzielnie przez jednego małżonka przeszły na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
Jeśli przed zmianą którykolwiek z małżonków opłacał z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na zasadach ogólnych, ryczałt ewidencjonowany będzie można wybrać jako opcję rozliczenia dopiero w kolejnym roku podatkowym.
Stawki ryczałtu ewidencjonowanego
Gdy przedsiębiorca staje przed wyborem czy opłaca się skorzystać z ryczałtu ewidencjonowanego musi mieć świadomość, że obowiązująca go stawka będzie znacząco różnić w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Różnice są istotne, gdyż stawki ryczałtu mieszczą się w widełkach od 2 do 17 procent. W tabeli poniżej przedstawiamy wybrane rodzaje działalności, które można rozliczać ryczałtem ewidencjonowanym.
|
Stawki ryczałtu ewidencjonowanego (w procentach) |
Kryteria dla stawek z przychodów osiąganych: |
|
17 |
w zakresie wykonywania wolnych zawodów wskazanych w ustawie |
|
15 |
przez przedstawicieli wolnego zawodu, którzy świadczą osobiście swoje usługi w ramach pomocy społecznej bez zakwaterowania z pośrednictwa w sprzedaży hurtowej z pośrednictwa w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich ze sprzedaży miejsca reklamowego w wykazach i listach (np. adresowych czy telefonicznych) przez organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostałych usług rezerwacji i usług z nią związanych ze świadczenia usług detektywistycznych i ochroniarskich (poza wyjątkami) ze świadczenia usług związanych ze sportem, rozrywką i rekreacją |
|
14 |
ze świadczenia usług w zakresie opieki zdrowotnej, architektonicznych i inżynierskich, usług badań i analiz technicznych oraz w zakresie specjalistycznego projektowania |
|
12.5 |
z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze od nadwyżki ponad 100 000 zł dla przychodów usługi pomocy społecznej z zakwaterowaniem do kwoty 100 000 zł |
|
12 |
w związku ze świadczeniem niektórych usług w obszarze IT (dotychczas objętych stawką 15 proc.), które są związane głównie z wydawaniem oprogramowania komputerowego (z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie on-line) oraz z doradztwem w płaszczyźnie informatycznej |
|
10 |
ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek |
|
8.5 |
m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1.5 proc., a także od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze do kwoty 100 000 zł ze świadczenia usług edukacyjnych przez przedstawicieli wolnego zawodu |
|
5.5 |
m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych |
|
3 |
m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1.5 proc. alkoholu, ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą dla niektórych przychodów osiąganych m.in. z handlu, działalności rybackiej, gastronomicznej (o ile nie dotyczy sprzedaży napojów alkoholowych powyżej 1,5%), produkcji zwierzęcej (poza działalnością weterynaryjną), odpłatne zbycie ruchomości związanych z działalnością gospodarczą |
|
2 |
ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu (z wyjątkami wskazanymi w art. 20 ust. 1c ustawy) |
Wszystkie obowiązujące stawki ryczałtu ewidencjonowanego są wymienione w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Gdy przedsiębiorca decydujący się na rozliczenie ryczałtem ewidencjonowanym prowadzi działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności, pod warunkiem, że ewidencja przychodów jest prowadzona w sposób umożliwiający określenie przychodów z każdego rodzaju działalności.
Limity ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2023 roku
Dodatkowym warunkiem, poza wymienionymi powyżej, którego spełnienie zezwala na skorzystanie z ryczałtu ewidencjonowanego jest uzyskanie przychodów nie wyższych niż 2 mln euro w skali roku podatkowego. Kwota wyrażona w walucie unijnej jest obliczana według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego.
Obliczanie limitu ryczałtu ewidencjonowanego dla płatności po terminie - przykład
Pani Kapitalna prowadzi działalność w zakresie przetwarzania danych. Nie uregulowała należności za dostarczone narzędzia w kwocie 10 tys. zł w terminie 90 dni od terminu płatności wskazanego na fakturze. To zobowiązanie zwiększy przychody pani Kapitalnej, co spowoduje obowiązek zapłaty większego podatku. Jednak pani Kapitalna, ustalając, czy przekroczy roczny limit 2 mln euro, pominie kwotę 10 tys. zł.
Ryczałt ewidencjonowany a składka zdrowotna
Dla przedsiębiorców stosujących ryczałt ewidencjonowany wysokość składki zdrowotnej to 9 procent. Dokładna kwota składki wynika z dwóch zmiennych: wysokości przychodów podatnika i wysokości przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny. Oblicza się ją stosując te kroki
Należy wybrać okno przychodów w roku podatkowym
- Do 60 tysięcy złotych - gdzie podstawą naliczenia stawki zdrowotnej jest 60 procent przeciętnego wynagrodzenia
- Do 300 tysięcy złotych - gdzie podstawą naliczenia stawki zdrowotnej jest 100 procent przeciętnego wynagrodzenia
- Powyżej 300 tysięcy złotych - gdzie podstawą naliczenia stawki zdrowotnej jest 180 procent przeciętnego wynagrodzenia
Od otrzymanej kwoty liczy się stawkę zdrowotną w wysokości 9 procent. Wartość wynika z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 79. pkt. 1).
|
Przychód w roku podatkowym |
Podstawa naliczenia składki zdrowotnej |
Wysokość składki zdrowotnej (miesięcznie) |
|
Do 60 tys. zł |
4.179,56 zł |
376,16 zł |
|
Do 300 tys. zł |
6.965,94 zł |
626,93 zł |
|
Od 300 tys. zł |
12.538,69 zł |
1.128,48 zł |
Składki nie można odliczać od podatku, za to dopuszczalne jest częściowe jej odliczenie od przychodu do opodatkowania ryczałtem.
Przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność przez cały ubiegły względem rozliczanego rok podatkowy mogą zastosować tak zwane rozliczenie uproszczone stawki zdrowotnej, które pozwala na stosowanie jednakowej stawki wyliczonej z ubiegłorocznych przychodów przez cały bieżący rok podatkowy. Jeśli na koniec bieżącego roku podatkowego okaże się, że wysokość rocznej składki ze względu na przychód osiągnięty w poprzednim roku powinien być inny niż suma składek opłaconych miesięcznie, przedsiębiorca ureguluje niedopłatę lub otrzyma zwrot nadpłaconych stawek.
Ryczałt ewidencjonowany a VAT
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest obok podatku liniowego, skali podatkowej i karty podatkowej, jednym z podatków dochodowych. Wobec tego w żaden sposób nie wyklucza podatku od towarów i usług, czyli podatku VAT. Oznacza to, że przedsiębiorca decydujący się na ryczałt ewidencjonowany musi podjąć oddzielną decyzję dotyczącą VAT. Może stać się czynnym podatnikiem VAT lub skorzystać z przysługującego mu zwolnienia ze względu na skalę obrotów. Prowadzący działalność o przychodach do 200 tysięcy złotych w skali roku nie muszą płacić tego zobowiązania. Reguluje to art. 113 ust. 1 ustawy o VAT
Prowadzenie ewidencji przychodów
Ryczałtowcy są zobligowani, by posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oraz prowadzić odrębnie dla każdego roku ewidencję przychodów. Obowiązek ten powstaje w momencie przejścia firmy na ryczałt ewidencjonowany. Ewidencji przychodów nie trzeba prowadzić dla przychodów z tytułu najmu prywatnego.
Prowadzenie ewidencji przychodów nie jest szczególnie skomplikowane. Utrzymywana dokumentacja musi zawierać: datę wpisu, numer dowodu księgowego, na podstawie którego dokonano wpisu, datę uzyskania przychodu i kwotę przychodu opodatkowanego według poszczególnych stawek.
Od roku 2025 prowadzenie ewidencji przychodów będzie dopuszczalne tylko w formie z użyciem specjalnego oprogramowania. Tak sporządzona ewidencja będzie następnie przesyłana do urzędu skarbowego.
Za brak ewidencji przychodów ryczałtowcy mogą ponieść konsekwencje finansowe. Urząd obliczy należne podatki samodzielnie. Zrobi to według klucza, gdzie oszacuje samodzielnie twój przychód i opodatkuje go według 5‑krotności należnej stawki ryczałtu, jednak nie większej niż 75 procent.
Ryczałt ewidencjonowany - jaki PIT należy rozliczyć?
Ryczał ewidencjonowany rozlicza się zasadniczo poprzez formularz PIT-28. Przedsiębiorca podaje w nim szczegółowe informacje o przychodach, w odniesieniu do których miała zastosowanie ryczałtowa forma opodatkowania. Jest jeden wyjątek. Prowadzący przedsiębiorstwa przejęte w spadku korzystają z formularza PIT-28S. Zeznanie podatkowe za ryczałt ewidencjonowany należy złożyć między 15 lutego a 30 kwietnia roku następnego po rozliczanym roku podatkowym.
Ryczał ewidencjonowany – podstawa prawna
- Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. 1998 Nr 144 poz. 930)
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2004 Nr 210 poz. 2135)
- Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535).
