Wakacje kredytowe a tarcza antykryzysowa - co musisz wiedzieć?

Czym są wakacje kredytowe?

Wakacje lub ulgi kredytowe polegają na tym, że bank lub instytucja finansowa na wniosek zainteresowanego godzi się wstrzymać płatności rat jego kredytu lub pożyczki przez określony czas. W zależności od ustaleń między stronami może to obejmować raty kapitałowe, odsetkowe lub obie te należności. Bank lub instytucja finansowa oczywiście otrzymają swoje należności, ale później. Taka przerwa w spłacie zobowiązania finansowego pozwala zadłużonemu stanąć na nogi.

Jakie były zasady zawieszenia spłaty kredytu lub pożyczki przed tarczą 4.0?

Zanim pojawiły się konkretne przepisy w ustawach COVID-owych, banki i niektóre instytucje finansowe samodzielnie mogły decydować o ułatwieniach dla kredytobiorców, którym wskutek pandemii pogorszyła się sytuacja finansowa. Taką sytuację dopuszczają zarówno przepisy bankowe, konstrukcje produktów finansowych, wewnętrzne regulaminy, jak i umowy kredytowe z klientami czy aneksy do nich. Takie wakacje od zobowiązań trwają z reguły od miesiąca do sześciu miesięcy i można o nie wystąpić w dowolnym czasie.

Organizacje zrzeszające instytucje finansowe postanowiły ułatwić życie kredytobiorcom, którzy wskutek utraty dochodów znaleźli się w gorszym położeniu. Już w połowie marca 2020 r. Związek Banków Polskich rekomendował bankom, aby ujednoliciły zasady i wprowadziły mechanizmy, które klientom pozwolą szybko i prosto zawiesić spłatę całych rat kredytowych lub ich części. W tym samym czasie Fundacja Rozwoju Rynku Finansowego i Związek Przedsiębiorstw Finansowych zarekomendowały swoim firmom członkowskim wdrożenie rozwiązań wspierających klientów, którzy w związku z pandemią koronawirusa nie będą w stanie terminowo regulować swoich zobowiązań (czasowe zawieszenie spłaty rat, obniżenie ich wysokości, przesunięcie daty spłaty pożyczki oraz niepobieranie odsetek karnych za zwłokę w płatności zobowiązania).

Pod koniec maja 2020 r. Biuro Informacji Kredytowej informowało, że banki zawiesiły już zobowiązania kredytowe na łączną kwotę 76 mld zł. Z kolei Związek Banków Polskich (ZBP) na początku czerwca podał, że banki objęły wakacjami kredytowymi ok. 1 mln umów.

Wakacje kredytowe wprowadzone tarczą antykryzysową 4.0

Ułatwienia dla niektórych kredytobiorców zapewniły już wcześniejsze ustawy COVID-owe. Na podstawie tej z 31 marca 2020 r. bank mógł zmienić określone w umowie warunki lub terminy spłaty kredytu udzielonego przedsiębiorcom, organizacjom pozarządowym oraz organizacjom pożytku publicznego i wolontariatowym. Chodziło o kredyt udzielony przed 8 marca 2020 r., ale zmiana zależała od tego, jak bank oceniał sytuację finansową i gospodarczą kredytobiorcy. Przy czym ta ocena nie mogła pochodzić sprzed 30 września 2019 r.

Dopiero jednak tzw. tarcza 4.0, która weszła w życie 24 czerwca 2020 r., zapewniła konsumentom regulowane powszechnymi przepisami wakacje kredytowe na wniosek zainteresowanego. Co prawda nie są one tak nazwane, ale ustawa z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r., poz. 1086) dopuszcza zawieszenie umowy kredytowej, gdy wystąpi o to zadłużony klient.

Tarcza 4.0 znowelizowała ustawę z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374, 567, 568, 695 i 875). Chodzi o nowe art. 31fa-31fc pierwszej ustawy COVID-owej.

Kto ma prawo skorzystać z zawieszenia umowy kredytowej w związku z COVID-19?

Zgodnie z tymi przepisami klient może zgłosić wniosek o zawieszenie umowy o kredyt:

• konsumencki,
• hipoteczny,
• dla konsumenta w rozumieniu art. 22 [1] kodeksu cywilnego, czyli osoby fizycznej, która dokonuje z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

O taką ulgę ma prawo starać się ten, kto po 13 marca 2020 r. utracił pracę lub inne główne źródło dochodu. Gdy w umowie występuje kilku kredytobiorców, np. małżeństwo, wspólnicy, wystarczy, że jeden z nich utraci pracę lub inne główne źródło dochodu.

Jeżeli kredytobiorca ma więcej niż jeden kredyt w tym samym banku lub firmie pożyczkowej, wniosek o zawieszenie umowy może obejmować tylko jeden z nich. Ale ta zasada obowiązuje tylko w danej instytucji. Gdy kredytobiorca jest zadłużony w kilku bankach lub firmach pożyczkowych w każdej z nich ma prawo poprosić o ustawowe wakacje kredytowe.

Z tarczy 4.0 wynika, że z zawieszenia spłaty skorzystają teraz ci, którzy mają np. popularne kredyty konsumenckie na zakup sprzętu AGD czy RTV. Muszą jednak być zachowane dwa warunki - kredyt zaciągnęli przed 13 marca 2020 r., a umowa ma trwać dłużej niż sześć miesięcy od tej daty.

Wniosek o ustawowe wakacje kredytowe – co powinien zawierać?

To kredytobiorca musi samodzielnie wystąpić o przerwę w spłacie kredytu. Najłatwiej zrobić to zdalnie – mailowo lub przez logowanie do systemu swojego banku lub firmy pożyczkowej. Niektóre instytucje proszą o kontakt w tej sprawie z infolinią lub kontakt mailowy.

Na stronie internetowej instytucji finansowej trzeba znaleźć odpowiedni formularz - wniosek z oświadczeniami o wakacje kredytowe, który wypełnia się i przesyła w sposób tam określony, albo poprosić o przysłanie formularza mailem.

W tym dokumencie klient podaje dane, które dotyczą:

• kredytobiorcy,
• kredytodawcy,
• umowy o kredyt,
• wnioskowanego okresu zawieszenia umowy (od jednego do trzech miesięcy),
• oświadczenia kredytobiorcy, że po 13 marca 2020 r. utracił pracę lub inne główne źródło dochodu,
• deklaracji kredytobiorcy z klauzulą: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.

Ustawa nie określa, do kiedy klient ma prawo wystąpić o takie zawieszenie wykonywania umowy, czyli ustawową przerwę w spłacie zadłużenia.

Procedura zawieszenia kredytu lub pożyczki

Bank lub instytucja finansowa są zobowiązani zawiesić umowę kredytową z dniem, kiedy klient doręczy wniosek, ale nie na dłużej niż trzy miesiące. To sam zadłużony decyduje o tym, na ile czasu potrzebuje takiej ulgi. W tym okresie zainteresowany nie płaci rat z umowy, obowiązują go tylko opłaty za ubezpieczenie kredytu. Kredytodawca nie powinien także naliczać w tym okresie odsetek ani pobierać żadnych opłat.

W ciągu 14 dni od doręczenia wniosku kredytodawca powinien potwierdzić klientowi na trwałym nośniku, że otrzymał wniosek o takie wakacje. W tym dokumencie powinien wskazać okres, na jaki zawiesił wykonywanie umowy oraz wysokość opłat za ubezpieczenie pożyczki lub kredytu. Okres kredytowania oraz wszystkie terminy z umowy przedłużają się automatycznie o czas zawieszenia umowy.

Bankowe a ustawowe wakacje kredytowe

Jeśli wcześniej klient wystąpił o wakacje kredytowe na podstawie regulacji bankowych lub firm pożyczkowych, skracają się one z mocy prawa z dniem doręczenia kredytodawcy wniosku o zawieszenie umowy z regulacji ustawowej. To oznacza, że jeśli bank/firma pożyczkowa np. w maju zgodziła się na wniosek o wakacje w spłacie zadłużenia na trzy miesiące, to gdy klient wystąpi o nie w lipcu na podstawie tarczy 4.0, poprzednie (bankowe) zawieszenie spłaty kredytu lub pożyczki ustaje z mocy prawa (art. 31fc ustawy). Będzie działało tylko to ustawowe. W powiadomieniu bank lub instytucja finansowa powinny wskazać kredytobiorcy sposób w jaki rozliczą zawieszenie spłaty umowy, która została automatycznie skrócona.

Ustawa nie precyzuje czy chodzi o miesiące kalendarzowe, czy o termin liczony w miesiącach na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Prawnicy radzą, aby przyjąć, że zawieszenie należy liczyć tak: wniosek doręczony 10 lipca 2020 r. – spłata zawieszona do 10 października 2020 r.

Kto nie skorzysta z ustawowych wakacji kredytowych?

Z ustawowego zawieszenia płatności na rzecz banku lub innej instytucji finansowej nie skorzystają ci, którzy zaciągnęli kredyt już po 13 marca 2020 r. Nie mają do tego również prawa te osoby, którym wskutek koronawirusa nie pogorszyła się sytuacja finansowa lub nie utracili głównego źródła dochodu.

Kto nie skorzysta z bankowych wakacji kredytowych?

Bankowych ulg z ustawowych tarcz nie dostaną także ci, którzy mają:

• niespłacone i przeterminowane zadłużenie,
• kredyt studencki z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce,
• kredyty preferencyjne z programu „Rodzina na Swoim” w czasie obowiązywania dopłat,
• kredyty mieszkaniowe na usuwanie skutków powodzi oraz osuwisk ziemnych i huraganów z dopłatami Banku Gospodarstwa Krajowego.