Przeczytasz w 8 min.
Umowa zlecenia – na czym polega
Umowa zlecenia to umowa cywilnoprawna - starannego działania, a nie rezultatu. Nie stosuje się do niej kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 734 § 1 kodeksu cywilnego zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać określoną czynność prawną. Umowa ta stosowana jest dla zastąpienia umowy o pracę, często więc polega na wykonywaniu czynności faktycznych, a nie prawnych. Wtedy taka umowa nie jest umową zlecenia, tylko tą o świadczenie usług. Umową zlecenia jest jedynie z nazwy i do niej stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Zgodnie z art. 735 § 1 k.c. zlecenie co do zasady jest odpłatne. Jednak w odróżnieniu od umowy o pracę przyjmujący zlecenie ma prawo zrezygnować z wynagrodzenia. Oświadczenie takie musi być wówczas elementem umowy zlecenia.
Kodeks cywilny, a nie kodeks pracy
Czynności objęte zleceniem mogą wykonać osoby trzecie – zleceniobiorcy wolno więc wskazać inną osobę, aby wykonywała umówione czynności. Jest to możliwe, gdy wynika z umowy, zwyczaju (np. radca prawny lub adwokat wyznacza innego radcę lub adwokata, aby zastąpił go w sprawie, w której reprezentuje swojego klienta), bądź powodują to okoliczności np., choroba, nagły wyjazd.
Odmienności między zleceniem a angażem pracowniczym dotyczą także samego przebiegu zatrudnienia i obowiązków stron:
- zleceniobiorca – o ile umowa nie stanowi inaczej – nie jest podporządkowany poleceniom zleceniodawcy co do ustalenia czasu, miejsca i sposobu jego wykonania, czyli ma swobodę w określeniu, jak zrealizuje umowę,
- wykonawcę można zobowiązać, aby z własnego majątku ponosił określone nakłady i wydatki,
- zawarcia umowy nie trzeba potwierdzać na piśmie, ale taka forma będzie istotna ze względów dowodowych, np. gdy strony spierają się o wzajemne zobowiązania.
Rozwiązanie umowy zlecenia
Co do zasady taka umowa kończy się, gdy zleceniobiorca wykona zadania objęte kontraktem. Strony mogą więc przewidzieć to np., gdy zrealizuje on określone czynności księgowe w kwartale.
Zleceniodawca ze zleceniobiorcą mogą też porozumieć się, aby np. umowę zakończyć wcześniej. Wówczas jej finał nastąpi w wyniku porozumienia stron. Ustalenia te obejmują także np. niezbędne dokończenie czynności, rozliczenia finansowe czy wzajemne rekompensaty.
Jeśli strony zawierały zlecenie na piśmie, to mogą ją wypowiedzieć co najmniej w formie dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa przewiduje inną formę (art. 77 § 2 k.c.). Przy wypowiedzeniu oświadczenie przekazane drugiej stronie jest złożone dopiero z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
Jakie powody wypowiedzenia?
Artykuł 746 § 1 kodeksu cywilnego zezwala także dającemu zlecenie wypowiedzieć taką umowę w każdym czasie. Może to nastąpić z ważnych powodów lub bez podania przyczyny.
W takiej sytuacji zleceniodawca powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił, aby należycie wykonać zadanie. Jeśli zlecenie jest odpłatne, zleceniobiorcy należy się część wynagrodzenia, która odpowiada jego dotychczasowym czynnościom.
Jakie mogą być ważne powody, aby nagle wypowiedzieć zlecenie? Najczęściej są to: utrata zaufania do przyjmującego zlecenie, jego działalność konkurencyjna wobec kontrahenta, choroba czy niespodziewany wyjazd. Wystąpienie ważnego może stanowić usprawiedliwienie przedwczesnego zakończenia stosunku zlecenia i w konsekwencji może pozwolić uniknąć wypłaty odszkodowania.. Gdyby zaś wypowiadał umowę bez takiej ważnej podstawy, może okazać się, że zleceniobiorca wystąpi z roszczeniem o naprawienie szkody, ponieważ kontrakt kończy się wcześniej, niż strony przewidywały.
Przepis ten ma charakter dyspozytywny – wynika np. z wyroków: Sądu Najwyższego z 11 września 2002 r. (V CKN 1152/00) czy Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 31 maja 2016 r. (I ACa 235/16). Strony mogą więc samodzielnie określić w umowie przesłanki oraz termin jej wypowiedzenia, ale nie może to prowadzić do zrzeczenia się uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów (art. 746 § 3 k.c.). Jeżeli w umowie nie określono przesłanek wypowiedzenia, dla skuteczności oświadczenia dającego zlecenie nie jest konieczne wskazanie w nim przyczyny wypowiedzenia ani jej rzeczywiste istnienie (wyrok SN z 9 lutego 2001 r., III CKN 304/00). Udowodnienie istnienia ważnej przyczyny wypowiedzenia zlecenia odpłatnego nie decyduje o skuteczności jego dokonania. Jest natomiast istotne przy rozstrzygnięciu, czy dający zlecenie powinien naprawić szkodę powstałą u przyjmującego zlecenie w związku z przedwczesnym zakończeniem umowy.
Prawo wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie ma także przyjmujący zlecenie (art. 746 § 2 k.c.). Gdy jednak jest to umowa odpłatna, a wypowiedział ją bez ważnego powodu, odpowiada za szkodę. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 marca 2019 r. (I AGa 159/18) art. 746 k.c. przyznaje przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia, odpowiadającą dotychczasowym czynnościom, ale pod warunkiem, że przyjmujący zlecenie wypowiedział umowę z ważnych powodów lub gdy przewidywała to umowa stron.
Artykuł 746 § 3 k.c. zabrania zrzeczenia się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Wypowiedzenie umowy zlecenia z zachowanie okresu wypowiedzenia
Strony mogą także ustalić, że zlecenie rozwiążą z okresem wypowiedzenia, podobnie jak przy umowach o pracę. Wówczas określają to w umowie i dla komfortu zleceniobiorcy gwarantuje się np. dłuższy okres wypowiedzenia przy długoletnim wcześniejszym zgodnym związaniu.
Te okresy wypowiedzenia nie mają jednak nic wspólnego z tymi, które określa kodeks pracy. Przy ich liczeniu obowiązują reguły kodeksu cywilnego. Zgodnie zaś z jego art. 110-116 termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.
To oznacza, że jeśli strony określiły np. miesięczny okres na ostateczne zakończenie współpracy i druga strona otrzymała oświadczenie o wypowiedzeniu 30 września 2020 r., to umowa skończy się 30 października 2020 r.
Jakie są różnice między umową zlecenia a umową o pracę
|
UMOWA ZLECENIA |
UMOWA O PRACĘ |
|
umowa nazwana uregulowana w kodeksie cywilnym |
umowa uregulowana w kodeksie pracy |
|
może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny |
pracę świadczy się za wynagrodzeniem |
|
zlecenia nie trzeba wykonywać osobiście |
obowiązek osobistego świadczenia pracy |
|
zleceniobiorca nie jest podporządkowany zleceniodawcy |
pracownik jest organizacyjnie podporządkowany pracodawcy |
|
zleceniobiorcy nie obowiązuje regulamin pracy i uregulowany w kodeksie pracy wymiar czasu pracy |
pracownika obowiązuje regulamin pracy i uregulowany w k.p. wymiar czasu pracy |
|
umowa może się skończyć w każdym czasie i prawo wypowiedzenia mają obie strony; obowiązują zasady liczenia terminów z k.c. |
umowę mogą wypowiedzieć lub rozwiązać obie strony zgodnie z zasadami k.p. i według terminów w nim ustalonych |
Wzór wypowiedzenia umowy zlecenia
Warszawa, 30 września 2020 r.
Zygmunt Iksiński
ul. Brązowa 3
01-111 Kolorowanki
WYPOWIEDZENIE UMOWY ZLECENIA
Na podstawie art. 746 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r., poz. 1145) wypowiadam umowę zlecenia zawartą 1 maja 2020 r. z panem Zygmuntem Iksińskim na przewóz mebli i sprzętu AGD z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia.
Przyczyną wypowiedzenia umowy jest zmniejszenie zamówień klientów na przewóz mebli i sprzętu AGD.
..............................................
(podpis zleceniodawcy)
Potwierdzam otrzymanie wypowiedzenia
……………………………………………
(podpis zleceniobiorcy, data)
