Przeczytasz w 7 min.
Na czym polega leasing?
W ostatnich latach leasing cieszy się coraz większą popularnością nie tylko wśród przedsiębiorców, ale także wśród zwykłych konsumentów. Leasing polega na udostępnieniu do użytkowania przez leasingodawcę określonego przedmiotu leasingobiorcy, w zamian za określone w umowie raty. Przedmiotem leasingu najczęściej są samochody i maszyny, ale może on dotyczyć także innych rzeczy, np. wyposażenia biura czy nawet nieruchomości.
Leasing – podstawa prawna
Kwestie związane z leasingiem reguluje ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. w art. 709[1]- 709[18]. Zgodnie z art.709[2]umowa leasingowa powinna zostać zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Z kolei sam leasing jest definiowany przez kodeks cywilny w następujący sposób:
„Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywającego na warunkach określonych w tej umowie, i oddać tę rzecz korzystającemu do używania, albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu, w uzgodnionych ratach, wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie, lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.”
Leasing stanowi najczęściej alternatywę dla kredytu bankowego. Leasingobiorca w zamian za określone w umowie raty otrzymuje przedmiot, z którego może korzystać na co dzień przy prowadzeniu działalności gospodarczej lub prywatnie (w zależności od formy leasingu). Podobnie jak w przypadku kredytu, leasingobiorca nie musi więc ponosić jednorazowo wydatku związanego z udostępnieniem do użytkowania określonego sprzętu. Po zakończeniu umowy leasingowej, leasingobiorca może odkupić użytkowany towar za określoną w umowę wartość (np. 1 proc.), lub zwrócić przedmiot leasingodawcy.
Rodzaje leasingu
Literatura fachowa dzieli leasing na cztery główne kategorie, choć w samym kodeksie cywilnym nie jest stosowany tego typu podział. Różnice wynikają przede wszystkim ze sposobu rozliczania rat leasingowych przez przedsiębiorcę. Możemy zatem wyróżnić leasing operacyjny i finansowy, a także zwrotny i konsumencki.
Leasing operacyjny
W leasingu operacyjnym przedmiot leasingu zaliczany jest do majątku leasingodawcy. Oznacza to, że leasingodawca dokonuje na nim odpisów amortyzacyjnych. Z kolei dla leasingobiorcy raty leasingowe oraz opłata wstępna zaliczane są jako koszt uzyskania przychodu, a podatek VAT obliczany jest od raty leasingowej i podlega odliczeniu przez leasingobiorcę będącego czynnym podatnikiem VAT. Podatek VAT odliczany jest w całości, jeżeli np. pojazd służy przedsiębiorcy wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej. W sytuacji, gdy przedsiębiorca korzysta z samochodu także prywatnie, może odliczyć 50 proc. stawki VAT. Leasing operacyjny przypomina więc nieco wynajem. Kwota rat płaconych za użytkowanie przedmiotu umowy nie pokrywa jego wartości, dlatego najczęściej strony umowy ustalają opłatę wstępną oraz opłatę za wykup przedmiotu.
Leasing finansowy
Inaczej jest w leasingu finansowym. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje w tym przypadku leasingobiorca, a te - razem z częścią odsetkową rat leasingowych - zalicza się do kosztów uzyskania przychodu. Dodatkowo podatek VAT naliczany jest w momencie wydania przedmiotu umowy i podlega odliczeniu przez leasingobiorcę będącego czynnym podatnikiem VAT. W związku z tym leasingobiorca wpisuje przedmiot umowy do swoich środków trwałych. Po zakończeniu leasingu finansowego przedmiot umowy przechodzi na własność leasingobiorcy.
Leasing zwrotny
Wyróżniamy też leasing zwrotny. W tym przypadku przedsiębiorstwo odsprzedaje firmie leasingowej swoje środki trwałe, a następnie bierze je w leasing. Dzięki takiemu rozwiązaniu leasingobiorca otrzymuje jednorazowy zastrzyk gotówki i nadal może korzystać z dotychczasowych maszyn. W praktyce dotyczy to przeniesienia prawa własności na inny podmiot, a dane urządzenia najczęściej nawet nie opuszcza budynku leasingobiorcy.
Leasing konsumencki
Leasing konsumencki kierowany jest z kolei do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Także i w tym przypadku stanowi on alternatywę dla kredytu bankowego. Z taką różnicą, że konsument nie staje się w tym przypadku właścicielem przedmiotu leasingu do momentu wykupu jego od firmy leasingowej. Charakteryzują go ponadto znacznie bardziej uproszczone procedury niż w przypadku kredytu, korzystniejsze warunki finansowe, oraz w większości przypadków brak wpisu do BIK.
Leasing bezpośredni a leasing pośredni
Ponadto można spotkać się z określeniem leasingu pośredniego i bezpośredniego. W leasingu bezpośrednim to producent danego urządzenia udostępnia w leasing przedmiot umowy, stając się jednocześnie jego finansującym. Z kolei w leasingu pośrednim firma leasingowa nabywa dany przedmiot od producenta i udostępnia go dalej leasingobiorcy. Możemy więc wyróżnić w tym przypadku trzy podmioty: producenta, finansującego (leasingodawcę) i odbiorcę (leasingobiorcę). W Polsce najczęściej stosowany jest właśnie leasing pośredni. Bezpośredni ma zastosowanie głównie przy dużych przedmiotach umowy, najczęściej na rynku korporacyjnym.
Zalety i wady leasingu
Podstawową zaletą leasingu jest możliwość użytkowania danego przedmiotu (np. samochodu, czy maszyny) bez konieczności poniesienia wysokich wydatków związanych z jego zakupem. Posiadane środki przedsiębiorca może więc przeznaczyć na dalszy rozwój firmy lub inwestycje. Leasing charakteryzuje się też znacznie prostszymi procedurami uzyskania finansowania niż standardowy kredyt bankowy oraz niższymi kosztami. Dzięki ratom leasingowym przedsiębiorca może też obniżyć podstawę naliczania podatku dochodowego, poprzez „wrzucenie” przedmiotu leasingu w koszty. Po zakończeniu przedmiotu leasingu przedsiębiorca nie musi się też martwić co zrobić ze sprzętem, jeśli nie chce go dalej używać – odbiera go firma będąca leasingodawcą. Dodatkowo leasingobiorca najczęściej może korzystać z pakietu usług okołofinansowych oferowanych przez leasingodawcę na korzystnych warunkach (np. ubezpieczenia, serwisowanie itp.).
Leasing nie jest jednak pozbawiony wad. Przede wszystkim w trakcie trwania umowy leasingowej, przedsiębiorca lub konsument nie jest właścicielem przedmiotu leasingu. W skrajnie negatywnym scenariuszu oznacza to, że przedmiot umowy leasingowej może mu zostać odebrany. Dzieje się tak na przykład w sytuacji, gdy firma będąca leasingodawcą ogłasza bankructwo. Wówczas przedmiot leasingu może zostać odebrany w celu spłacenia zobowiązań leasingodawcy. Przedmiot leasingu może też zostać odebrany w sytuacji, gdy leasingobiorca nie reguluje na czas rat leasingowych. Ponadto w sytuacji gdy przedmiot umowy leasingu się zepsuje, lub zostanie utracony, przedsiębiorca ma nadal obowiązek regulować raty leasingowe względem leasingodawcy. Dodatkowo najczęściej leasingobiorca musi wykupić pełny pakiet ubezpieczeń, nie może przekazywać przedmiotu leasingu osobom trzecim, modyfikować przedmiotu leasingu oraz musi naprawiać go tylko w wyznaczonych przez leasingodawcę punktach serwisowych.
Statystyki leasingowe
Choć w ostatnich latach leasing konsumencki zyskuje coraz większą popularność, to jednak z leasingu korzystają w głównej mierze przedsiębiorcy. Z danych Polskiego Związku Leasingu wynika, że w 2019 roku stanowili oni 99,4 proc. proc. wszystkich klientów polskiej branży leasingowej. Najwięcej jest wśród nich firm mikro i małych (71,5 proc.), a przedsiębiorstwa o obrotach powyżej 20 mln zł mają 27,9 proc. udział wśród klientów branży leasingowej.
Klienci firm leasingowych, w ostatnim roku, najczęściej finansowali pojazdy osobowe i dostawcze do 3,5 tony (45,3 proc. udział w strukturze rynku). Na drugim miejscu znalazły się maszyny i inne urządzenia w tym IT (29 proc. udział), a na trzecim - środki transportu ciężkiego (23,9 proc. udział). Pozostałe transakcje dotyczyły nieruchomości (1,1 proc.) i finasowania innych aktywów (0,7 proc.). Co ciekawe, w 2019 roku przedsiębiorcy zarejestrowali 6 930 elektrycznych samochodów osobowych, z czego 50 proc. pojazdów zarejestrowały firmy leasingowe.
