Ile wynosi dodatek mieszkaniowy i komu przysługuje?

Pokaż więcej

Dodatek mieszkaniowy – kryteria 

Kwestie związane z dodatkiem do opłat za mieszkanie reguluje ustawa o dodatku mieszkaniowym.

Aby zakwalifikować się do otrzymania dodatku mieszkaniowego, wymagane jest spełnienie trzech kryteriów. Pierwsze z nich dotyczy poziomu dochodów w gospodarstwie domowym, drugie związane jest z powierzchnią zajmowanego mieszkania, a trzecie odnosi się do posiadania odpowiedniego tytułu prawnego do tego lokalu. Tylko komplet wymienionych warunków daje prawo, by starać się o dodatek mieszkaniowy.

Kryterium dochodowe

Pierwsze kryterium brane pod uwagę, jeśli chodzi o dodatek mieszkaniowy odnosi się do dochodów gospodarstwa domowego. Zasiłek mieszkaniowy przysługuje, gdy średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego nie przekracza określonego ustawą limitu. Liczy się go w odniesieniu do aktualnego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (w tym artykule opisywanego także jako średniej krajowej).

Kryterium dochodowe przyznania dodatku mieszkaniowego w roku 2023

Obowiązujące przepisy wskazują, że jednym z warunków do uzyskania zasiłku mieszkaniowego jest posiadanie dochodu na osobę nie wyższego niż

• 40 procent średniej krajowej, czyli 2.538,46 zł – dla gospodarstwa 1-osobowego
• 30 procent średniej krajowej, czyli 1.903,85 zł – gdy w gospodarstwo liczy więcej niż jednego członka

Powyższe wartości zostały obliczone w odniesieniu do ogłoszonego przez GUS poziomu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku 2022, które wyniosło 6346,15 zł. Link do stron GUS

Warto uściślić, że jako gospodarstwo domowe definiuje się gospodarstwo prowadzone przez osobę ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy, która zajmuje lokal samodzielnie albo gospodarstwo prowadzone przez tę osobę wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi, które swoje prawa do zamieszkiwania w lokalu wywodzą z prawa tej osoby. Wynika tak z art. 4 ustawy o dodatkach mieszkaniowych.

Jak obliczyć dochód? 

Ustawa o dodatkach mieszkaniowych odsyła w tym zakresie do ustawy o świadczeniach rodzinnych, która mówi, że za dochód uważa się wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania, uiszczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych, składek na ubezpieczenie społeczne (chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Do dochodu wliczy się też „inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych”, takie jak: alimenty na rzecz dzieci, stypendia doktoranckie, sportowe i inne o charakterze socjalnym przyznane uczniom albo studentom, stypendia dla bezrobotnych, dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego, świadczenie rodzicielskie. Szczegółowy wykaz innych dochodów można znaleźć w art. 3, pkt. 1c ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Dochód z gospodarstwa rolnego, w przypadku posiadania tytułu prawnego do niego, ustala się na podstawie powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego, ogłaszanego przez GUS.

Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej ustala się na podstawie oświadczenia wnioskodawcy lub zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego.

Wysokość dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu ryczałtem ewidencjonowanym osiąganego w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego ustala się, przyjmując dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia ministra właściwego do spraw rodziny, o którym mowa w art. 5 ust. 7a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Roczną wysokość tego przychodu przyjmuje się jako czterokrotność przychodu osiągniętego przez wnioskodawcę w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku.

Jednocześnie za dochód nie zostaną uznane świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, dodatków dla sierot zupełnych, jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia się dziecka, dodatku z tytułu urodzenia dziecka, pomocy w zakresie dożywiania, zasiłków pielęgnacyjnych, zasiłków okresowych z pomocy społecznej, jednorazowych świadczeń pieniężnych i świadczeń w naturze z pomocy społecznej, dodatku mieszkaniowego, dodatku energetycznego, zapomogi pieniężnej, o której mowa w przepisach o zapomodze pieniężnej dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny w 2007 r., świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. poz. 693 i 1220), świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195), oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697).

Kryterium powierzchniowe 

Drugie z trzech obowiązkowych kryteriów ma związek z wielkością mieszkania czy domu, z którego korzysta wnioskodawca o dodatek mieszkaniowy. To tzw. powierzchnia normatywna lokalu. Jej metraż jest uzależniony od liczby zamieszkujących w gospodarstwie domowym i wynosi odpowiednio  

• 35 m2 – dla 1 osoby
• 40 m2 – dla 2 osób
• 45 m2 – dla 3 osób
• 55 m2 – dla 4 osób
• 65 m2 – dla 5 osób
• 70 m2 – dla 6 osób

Jeśli w lokalu, którego dotyczy wniosek o dodatek mieszkaniowy przebywa więcej osób, dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię tego lokalu o 5 m2.

Powierzchnia normatywna lokalu zostanie zwiększona, niezależnie od ilości mieszkańców gospodarstwa domowego, o 15 m2 - jeśli zamieszkuje w nim osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku inwalidzkim lub osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Tego rodzaju udogodnienie wymaga jednak okazania orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Wniosek o dodatek mieszkaniowy ma szansę na pozytywne rozpatrzenie, gdy faktyczna powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego przekracza ustawowo określoną powierzchnię normatywną o nie więcej niż 30 procent, albo nie więcej niż 50 procent - gdy udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie przekracza 60 procent powierzchni.

Dodatek mieszkaniowy niezależnie od podanych poniżej rozmiarów będzie przyznany dla powierzchni normatywnej, a nie dla faktycznej powierzchni przedmiotowego lokalu.

Kryterium powierzchniowe - tabela wymiarów powierzchni

Posiadanie tytułu prawnego do lokalu 

Trzecie kryterium dotyczy posiadania tytułu prawnego do lokalu, którego dotyczy wniosek o dodatek mieszkaniowy. Tytułem prawnym będzie akt notarialny świadczący o tym, że wnioskodawca jest właścicielem mieszkania lub domu, umowa najmu będąca potwierdzeniem wynajęcia lub podnajęcia lokalu, orzeczenie sądu o prawie do posiadania mieszkania zamiennego albo socjalnego, gdy wnioskodawca czeka na taki lokal.

Komu przysługuje dodatek mieszkaniowy? 

Ustawa o dodatkach mieszkaniowych wskazuje, że tego rodzaju zasiłek przysługuje

• najemcom albo podnajemcom lokali mieszkalnych, zamieszkującym w tych lokalach
• osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego
• osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych
• innym osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki związane z jego zajmowaniem
• osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny albo najem socjalny lokalu.

Tego rodzaju wsparcia nie mogą otrzymać przebywających w instytucjach, które zapewniają darmowe całodobowe utrzymanie. Należą do nich domy pomocy społecznej, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze i karne oraz szkoły.

Ile wynosi dodatek mieszkaniowy? 

Wysokość dodatku mieszkaniowego jest również wartością zależną od określonych kryteriów. Wyliczający ją pracownik urzędy gminy, do której wpłynie wniosek o zasiłek, zwróci uwagę na wielkość dochodów w gospodarstwie domowym i ilość mieszkających w nim osób, poziom wydatków na utrzymanie przedmiotowego mieszkania albo domu oraz stawki czynszu najmu w mieszkaniowym zasobie gminy. Podobnego obliczenia można jednak dokonać także we własnym zakresie.

Jak obliczyć dodatek mieszkaniowy? 

Zanim przystąpisz do obliczania wysokości dodatku mieszkaniowego upewnij się, że spełniasz trzy opisane wyżej kryteria uprawniające do otrzymania tego zasiłku. To warunek konieczny, by zyskać wsparcie finansowe.

Następnie oblicz wydatki, jakie ty i twoi bliscy ponosicie z tytułu użytkowania lokalu. Mowa o wydatkach ponoszonych - tylko na powierzchnię normatywną lokalu - na czynsz, energię cieplną, wodę, wywóz śmieci. Należy zsumować także opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne w spółdzielni mieszkaniowej, zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną, odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego. Uwzględnij także wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału. Zastanów się czy ponosicie jeszcze inne opłaty za używanie lokalu mieszkalnego.

Uwaga, do wydatków nie można zaliczyć ubezpieczeń, podatku od nieruchomości, opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, rocznych opłat przekształceniowych, o których mowa w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2023 r. poz. 904), opłat za gaz przewodowy, energię elektryczną, dostarczanych do lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego) na cele bytowe.

Podsumuj opisane wyżej koszty miesięczne. Podziel ją na ilość metrów mieszkania albo domu, otrzymując w ten sposób koszty w przeliczeniu na jeden metr kwadratowy lokalu. Następnie pomnóż wynik przez liczbę przysługującej tobie powierzchni normatywnej. Jeśli zamieszkane przez ciebie i bliskich mieszkanie lub dom jest mniejszy od powierzchni normatywnej dodatek mieszkaniowy oblicza się dla całych ponoszonych kosztów (bez dzielenia i mnożenia wartości).

Wartość otrzymaną z powyższych obliczeń zmniejsz o 10, 12 lub 15 procent – zależnie od ilości osób w gospodarstwie domowym. Otrzymany wynik to kwotą stanowiąca twój dodatek mieszkaniowy. Docelowe wyliczenie przeprowadzi urzędnik rozpatrujący twój wniosek o zasiłek.

Dodatek mieszkaniowy jak obliczyć - przykład

Państwo Kapitalni wraz z córką i synem mieszkają w lokalu własnościowym o powierzchni 70m2. Mogą ubiegać się o dodatek mieszkaniowy, bo powierzchnia ich mieszkania nie przekracza maksymalnej powierzchni (71,5m2 dla lokalu zajmowanego przez 4 osoby) pozwalającej na przyznanie zasiłku. Przysługujący im zasiłek będzie obliczony dla limitu powierzchni normatywnej, czyli dla 55 m2.

Państwo Kapitalni ponoszą miesięczne koszty utrzymania tego mieszkania w wysokości 1500 zł.

W przeliczeniu na jeden metr kwadratowy mieszkania kosztuje ich to 21,43 zł (bo 1500 zł/70 m2).

W przeliczeniu na powierzchnię normatywną koszty wynoszą 1 178,65 zł (bo 21,43 zł razy 55 m2 powierzchni normatywnej właściwej dla ich przypadku.

Od otrzymanej kwoty należy odjąć jeszcze 12 procent zgłoszonych dochodów gospodarstwa domowego (to wskaźnik właściwy dla gospodarstw od 2 do 4 osób). Wynik to dodatek mieszkaniowy, który będzie wypłacany co miesiąc państwu Kapitalnym.

Co można zaliczyć do wydatków mieszkaniowych? 

Do wydatków na utrzymanie mieszkania wlicza się na przykład: czynsz, wydatki związane z kosztami eksploatacji, zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną, opłaty za energię cieplną, wodę, odbiór śmieci.

Jeśli w mieszkaniu albo domu nie masz centralnego ogrzewania, ciepłej wody albo gazu przewodowego z zewnętrznego źródła – dodatkowo możesz dostać ryczałt na zakup opału. Są jednak wydatki, których nie należy brać pod uwagę. Opisujemy je powyżej, w tym artykule.

Wniosek o zasiłek mieszkaniowy

Warunkiem koniecznym, by otrzymać dodatek mieszkaniowy jest poprawnie i kompletnie wypełniony wniosek. W dalszej części tego tekstu wyjaśniamy skąd pobrać, jak wypełnić oraz gdzie złożyć właściwe dokumenty.

Poprawnie wypełniony wniosek o dodatek mieszkaniowy musi zawierać m.in. imię i nazwisko dane osobowe wnioskodawcy: imię, nazwisko, PESEL lub w przypadku jego braku nr dokumentu tożsamości, adres zamieszkania. Istotne jest wskazanie nazwy i adresu zarządcy budynku albo innej osoby uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny, określenie tytułu prawnego do mieszkania lub domu, informacje o powierzchni użytkowej lokalu, informacje o liczbie osób mieszkających w gospodarstwie domowym, w tym osób niepełnosprawnych. Szczegółowy zestaw informacji znajduje się we wzorze wniosku o dodatek mieszkaniowy.

Jakie dokumenty musisz przygotować, aby ubiegać się o dodatek mieszkaniowy? 

Przed przystąpieniem do wypełniania wniosku o dodatek mieszkaniowy należy skompletować dokumenty. Niezbędne są

• wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego – jego wzór można znaleźć w urzędzie miasta, gminy albo w ośrodku pomocy społecznej właściwych dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Warto sprawdzić także internetowe strony tych placówek.  
• pisemne potwierdzenie wniosku o dodatek mieszkaniowy przez zarządcę budynku (warunek dotyczy tylko mieszkań)
• deklaracje o dochodach wszystkich osób mieszkających w gospodarstwie domowym. Stosownych druków należy szukać w tych samych miejscach, w których znajdują się wnioski o dodatek mieszkaniowy  
• dokumenty, które potwierdzają powierzchnię użytkową (w tym łączną powierzchnię pokoi i kuchni) albo oświadczenie o wielkości powierzchni użytkowej domu zawierające także informacje o wyposażeniu technicznym domu
• w sytuacji, gdy przedmiotowy lokal nie ma centralnego ogrzewania, centralnie ciepłej wody lub gazu - rachunek za energię elektryczną za ostatni okres rozliczeniowy (jeden lub dwa, zależnie od tego czy obowiązuje umowa kompleksowa, czy oddzielne umowy na dystrybucję i na sprzedaż
• dokumenty potwierdzające wydatki poniesione z tytułu użytkowania mieszkania lub domu w miesiącu poprzedzającym dzień złożenia wniosku

Gdzie złożyć wniosek o dodatek mieszkaniowy? 

Wniosek o dodatek mieszkaniowy składa się z reguły w miejscu, z którego można pobrać odpowiednie dokumenty, tj. w urzędzie miasta, gminy lub ośrodku pomocy społecznej wybranych według miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Zazwyczaj wnioski mogą być dostarczane osobiście, pocztą lub za pośrednictwem pełnomocnika. W przypadku wątpliwości warto skontaktować się z pracownikami wskazanych wyżej instytucji i sprawdzić najbardziej aktualne zasady składania wniosków, które mogą różnić się zależnie od placówki.

Decyzja o tym czy dodatek mieszkaniowy został przyznany i na jakich zasadach będzie wypłacany nadejdzie do jednego miesiąca od daty złożenia dokumentów. W tym czasie urząd może zrealizować wywiad środowiskowy. Tego rodzaju spotkanie daje możliwość potwierdzenia z wnioskodawcą informacji zawartych we wniosku.

Na jaki okres jest przyznawany dodatek mieszkaniowy? 

Pozytywnie zaopiniowany wniosek od dodatek mieszkaniowy uruchamia proces wypłat tego zasiłku. Dodatek jest wypłacany przez 6 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku w terminie do 10 dnia każdego miesiąca. Właściciele lokali mogą otrzymać go w gotówce lub przelewem na konto, z kolei dodatek mieszkaniowy dla najemców trafia bezpośrednio do zarządcy wynajmowanego lokalu.

Dodatek mieszkaniowy a zadłużenie 

Wnioskodawca, któremu przyznano dodatek mieszkaniowy ma obowiązek terminowego regulowania płatności za zajmowany lokal. Jeśli nie opłaca na bieżąco tych zobowiązań, drogą decyzji administracyjnej wypłatę dodatku mieszkaniowego wstrzymuje się do czasu uregulowania zaległości. Jeśli nie zostaną one uregulowane w ciągu 3 miesięcy od dnia wydania decyzji o wstrzymaniu dodatku, dodatek mieszkaniowy zostaje zlikwidowany. Jednak, gdy zadłużenie będzie zapłacone suma dodatku mieszkaniowego za miesiące, gdy był on wstrzymany zostanie wypłacona.

Dodatek mieszkaniowy może być wypłacany właścicielowi nieruchomości lub zarządcy budynku, gdy wnioskodawcami są najemcy. Ustawa o dodatkach mieszkaniowych nakłada na zarządców obowiązek zgłoszenia zadłużenia obejmującego dwa pełne miesiące. Jeśli tego nie zrobią, grozi im kara w wysokości 500 złotych.

Dodatek mieszkaniowy a kontrole z urzędu 

Już po przyznaniu zasiłku, na mocy ustawy o dodatkach mieszkaniowych, urzędnicy mają prawo przeprowadzić wywiad środowiskowy. Jeżeli w jego zakresie ustalą, że występuje rażąca dysproporcja między wskazanymi dochodami, a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy lub w mieszkaniu zamieszkuje mniej osób niż wskazano we wniosku, mają prawo odmówić przyznania dodatku. Ponadto warto wiedzieć, że składanie wniosku o dodatek mieszkaniowy jest tożsame ze złożeniem deklaracji, w której wnioskodawca stwierdza świadomość odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Oznacza to, że wniosek o dodatek mieszkaniowy, w tym deklaracja o dochodach gospodarstwa domowego jest składany pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Dodatek mieszkaniowy - informacje uzupełniające

Dodatku mieszkaniowego nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 0.5 procenta kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji. 

Osoba korzystająca z dodatku mieszkaniowego jest obowiązana przechowywać dokumenty związane z wnioskiem przez 3 lata od dnia wydania decyzji o przyznaniu tego dodatku (art. 7, pkt. 14 ustawy o dodatkach mieszkaniowych)

Dodatek mieszkaniowy – podstawa prawna

• Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. 2001 Nr 71 poz. 734) link
• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (opracowano na podstawie: tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658, 852) link