Przeczytasz w 5 min.
Umowa dożywocia - po co ją zawierać?
Umowa dożywocia to rodzaj porozumienia o charakterze cywilnoprawnym. Zawierające ją strony umawiają się na przekazanie nieruchomości - mieszkania, domu czy działki w zamian za dożywotnią opiekę nad właścicielem owej nieruchomości lub wskazanymi przez niego osobami. Dożywocie jest regulowane zapisami kodeksu cywilnego (od art. 908 do art. 916).
Należy mieć świadomość, że umowa o dożywocie będzie ważna, o ile zostanie zawarta u notariusza.
Umowa dożywocia a obowiązki nabywcy
Chociaż szczegółowy zakres umowy dożywocia może (a nawet powinien) być ustalany bezpośrednio między zainteresowanymi stronami, ustawodawca przewidział formalne minimum obowiązków, jakie przejmie na siebie nabywca przedmiotowej nieruchomości. O ile strony umowy nie umówią się inaczej należy przyjąć, że nabywca w zamian za przeniesioną na niego własność domu albo mieszkania, będzie traktować zbywcę (lub wskane osoby) jak domownika. Oznacza to w szczególności, że zapewni mu wyżywienie, odzież, mieszkanie, dostęp do światła i opału. Nabywca zajmie się owym domownikiem w chorobie, zaś w przypadku jego śmierci, zorganizuje mu pogrzeb.
Jeśli dojdzie do sprzedaży nieruchomości będącej przedmiotem umowy dożywocia, nowy nabywca przejmie na siebie także zobowiązania wynikajace z umowy względem dożywotnika. Należy jednak wskazać, że w takim przypadku dożywotnik ma prawo zamiany prawa dożywocia na rentę.
Dożywotnik - kto to taki?
Dożywotnik to jedna ze stron umowy dożywocia. To osoba albo osoby, które decydują się na przeniesienie prawa własności na nabywcę nieruchomości. Na przykładzie, dożywotnikami będzie małżeństwo, które decyduje, by przenieść własność ich mieszkania na wnuczkę. W zamian za to podpisując umowę o dożywocie zapewniają sobie prawo do opieki aż do śmierci. Gdy jeden z małżonków odejdzie wcześniej, prawo dożywocia pozostaje prawem drugiego z nich, ale jest proporcjonalnie zmniejszone.
Dożytownik może wskazać w umowie dożywocia osoby jemu bliskie - na przykład partnera, który nie jest współwłaścicielem nieruchomości lub dzieci. Te osoby także będą mogły korzystać ze świadczeń dożywocia.
Uwaga: umowa dożywocia nie musi być zawierana jedynie między bliskimi. Ponadto, chociaż dożywotnikiem może być tylko osoba fizyczna, to nabywcą mieszkania albo innej nieruchomości może być osoba fizyczna lub na przykład firma czy stowarzyszenie.
Umowa dożywocia a koszty jej zawarcia
Przeniesienie praw własności nieruchomości, w zakresie których podpisywane są umowy dożywocia wymagają obecności notariusza. Oznacza to, że umowa dożywocia będzie objęta opłatą - taksą notarialną. Jej wartość będzie wynikać z wartości nieruchomości, a jest uregulowana ustawą o notariacie. Najniższy próg stawek - gdy lokal jest wyceniany poniżej 1 mln złotych wyniesie maksymalnie 1010 zł oraz 0.4 procent nadwyżki między 60 tys., a milionem złotych. Poza opłatą naliczaną od wartości mieszkania czy domu notariusz pobierze także 200 zł za wpis w księdze wieczystej oraz opłatę za każdą stronę wypisu (kilka złotych za stronę). Szukając notariusza warto porównać oferty przynajmniej dwóch biur notarialnych. Do kosztów umowy dożywocia dochodzi jeszcze 2 proc. podatek PCC.
Umowa dożywocia a alimenty
Zgodnie z przepisami. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może domagać się uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Takie prawo przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz bez względu na czas zawarcia umowy.
Umowa dożywocia - czy można ją rozwiązać?
Umowa dożywocia może ulec rozwiązaniu, gdy wystąpią konkretne okoliczności. Dzieje się tak, gdy między stronami dochodzi do sytuacji, gdy nie można od nich wymagać, żeby pozostawały w bezpośredniej styczności ze sobą. Wówczas sąd na żądanie jednej ze stron zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. Co więcej, w wyjątkowych przypadkach sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie (art. 913 pkt. 2 kc).
Umowa dożywocia - podstawa prawna
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93) – link
