Umowa o pracę na czas określony - informacje praktyczne

Pokaż więcej

Szczegółowe ustalenia dotyczące zasad zawierania, prowadzenia i wypowiadania umów o pracę na czas określony zostały opublikowane w ustawie Kodeks pracy z 1974 roku, wielokrotnie nowelizowanej (dalej w tym art.: Ustawa)

Umowa o pracę na czas określony a ciąża

Bardzo istotnym zagadnieniem związanym z angażem na podstawie umowy o pracę na czas określony jest ochrona ciężarnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca nie ma prawa zwolnić kobiety oczekującej potomstwa. Podobna zasada ma miejsce również, gdy matka przebywa na urlopie macierzyńskim. Szef nie może wówczas prowadzić nawet przygotowań do rozwiązania umowy.  Ustawa przewiduje jednak wyjątek od powyższej reguły. Ma on miejsce, gdy zaistnieją przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i reprezentująca ją organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Uwaga! Powyższa reguła nie występuje, gdy umowa o pracę na czas określony została zawarta w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 177 Ustawy).

Umowa o pracę na czas określony a okres wypowiedzenia

Czas jaki upływa do zakończenia umowy o pracę na czas określony od momentu wręczenia wypowiedzenia przez jedną ze stron zależy od stażu zatrudnienia u danego pracodawcy. Jeśli pracownik świadczył pracę:

• krócej niż przez pół roku – okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie,
• przynajmniej przez pół roku – okres wypowiedzenia to 1 miesiąc,
• przynajmniej 3 lata – okres wypowiedzenia to 3 miesiące.

Warto tu wspomnieć, że zgodnie z Kodeksem pracy maksymalny czas, przez który może obowiązywać umowa o pracę na czas określony to 33 miesiące. W tym przedziale pracodawca i zatrudniany mogą podpisać maksymalnie trzy umowy czasowe. Jeśli dojdzie do podpisania kolejnej umowy na czas określony uważa się ją za umowę zawartą na czas nieokreślony.

Uwaga! Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas określony wynika z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracownika, pracodawca może skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. Pracownikowi na wypowiedzeniu przysługuje wtedy odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 36(1) Kodeksu pracy).

Co więcej, o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę na czas określony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie angażu. Związki zawodowe mogą przedstawić swoje stanowisko w sprawie, a pracodawca – po zapoznaniu się z nim – podejmuje decyzję w kwestii wypowiedzenia umowy na czas określony.

Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony zostanie uznane za bezpodstawne albo naruszające przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy może orzec o bezskuteczności wręczonego wypowiedzenia, o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o obowiązku wypłaty odszkodowania na rzecz pracownika (art. 45 Kodeksu pracy).

Odszkodowanie może być równe wynagrodzeniu pracownika za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, jednak nie niższe niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia (art. 47(1) Ustawy). Warto pamiętać, że pracownik może domagać się zadośćuczynienia również wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec osoby zatrudnionej (art. 55 Ustawy)

Umowa o pracę na czas określony - co musi zawierać

Przez nawiązanie stosunku pracy zatrudniany zobowiązuje się wykonywać pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca - wypłacić za tę pracę adekwatne wynagrodzenie. Może to robić na podstawie różnych umów o pracę. Jedną z form jest umowa o pracę na czas określony.

Każdy angaż pracowniczy musi zawierać określone elementy, czyli wskazywać strony i rodzaj umowy, datę̨ jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy. Szczegółowo wymienia je art. 29, par.1 Kodeksu pracy. Gdy zawierana jest umowa o pracę na czas określony są to:

• rodzaj pracy,
• miejsce jej wykonywania,
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
• wymiar czasu pracy,
• termin rozpoczęcia pracy
• czas trwania umowy na czas określony lub dzień jej zakończenia

Umowa o pracę na czas określony wygasa automatycznie

Przy umowie o pracę na czas określony strony określają do kiedy ma ona trwać. To oznacza, że jeśli wcześniej – przed upływem definitywnego terminu - pracodawca jej nie przedłuży lub nie zaproponuje umowy na czas nieokreślony, współpraca stron kończy się. W takiej sytuacji umowy zawartej na czas określony nie ma potrzeby wypowiadać, gdyż zgodnie z art. 30, par. 1, pkt 4 Kodeksu pracy umowa o pracę na czas określony rozwiązuje się z upływem czasu, na który była zawarta.

Umowa o pracę na czas określony - jak forma będzie odpowiednia?

Umowa o pracę na czas określony powinna zostać zawarta w formie pisemnej.̨ Jeżeli nie ma ona takiej formy, to zanim pracodawca dopuści pracownika do pracy, potwierdza mu na piśmie ustalenia co do stron i rodzaju umowy oraz jej warunków. Zgodnie z art. 29, par. 3 Kodeksu pracy pisemnie informuje go też o:

• obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
• częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,
• wymiarze przysługującego urlopu wypoczynkowego,
• obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty, a jeżeli pracodawca nie musi ustalać regulaminu pracy – dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Pracodawca musi przekazać te informacje nie później niż̇ w ciągu 7 dni od zawarcia etatowego angażu.

Umowa na czas określony - limit czasowy i ilościowy

Jak wspomnieliśmy powyżej umowa zawarta na czas określony podlega ustawowym limitom. Okres zatrudnienia na podstawie tej umowy, a także łączny okres zatrudnienia na umowach o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać́ 33 miesięcy. W sumie takich angaży nie może być więcej niż trzy. Tak stanowi art. 25(1) Kodeksu pracy.

Takie obostrzenia w terminowym zatrudnianiu wprowadziła nowelizacja kodeksu pracy - ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1220). Weszła ona w życie 22 lutego 2016 r. Wcześniej wielu pracodawców zatrudniało niektórych pracowników nawet na 10-letnich umowach terminowych.

Umowa o pracę na czas określony a jej przedłużenie

Nawet jeśli te same strony ustaliłyby w trakcie umowy o pracę na czas określony, że ma ona trwać dłużej i podpisały aneks, to od następnego dnia po jego zawarciu uznaje się go za kolejną umowę okresową. Jeśli aneksowana umowa mieści się w limicie 33 miesięcy lub nie jest to czwarta umowa terminowa, nadal będzie to zatrudnienie na czas określony.

Gdyby jednak w ten sposób pracodawca chciał przedłużyć kontrakt trwający już wiele lat lub kolejny po trzeciej umowie terminowej, taka decyzja nie wywoła żadnego skutku prawnego. Od następnego dnia po 33-miesięcznym okresie pracy lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony pracownik będzie zatrudniony na podstawie umowy bezterminowej. Gwarantuje mu to art. 25(1), par. 3 Ustawy.

Umowa o pracę na czas określony - wyjątki w przedłużaniu

Powyższych reguł nie stosuje się we wszystkich okolicznościach. Art. 25 (1), par. 4 Ustawy dopuszcza, aby ograniczenia o czasie trwania i liczbie umów terminowych pominąć, gdy firma zatrudnia pracownika na zastępstwo w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy innej osoby, przy pracach dorywczych lub sezonowych albo przez okres kadencji.

Ustawowych obostrzeń w zakresie umów o pracę na czas określony nie musi też stosować pracodawca, który wskaże po swojej stronie obiektywne przyczyny, które świadczą o tym, że zawarcie umowy bez stosowania limitów w konkretnym przypadku zaspokaja rzeczywiste okresowe zapotrzebowanie i jest niezbędne w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

W umowie o pracę na czas określony powinna znaleźć się informacja o tym, że wystąpiły takie okoliczności. Dodatkowo pracodawca powiadamia pisemnie lub elektronicznie właściwego okręgowego inspektora pracy o tym, że zawarł taką umowę o pracę z odstępstwami. Wskazuje także przyczyny jej zawarcia. Na przesłanie takiej informacji ma 5 dni roboczych od podpisania angażu.

Koniec umowy o pracę na czas określony a wolne na szukanie nowej pracy

Kiedy pracodawca inicjuje rozstanie, a pracownik ma przynajmniej dwutygodniowe wypowiedzenie, przysługują mu dni wolne od pracy na poszukiwanie nowego zajęcia. Będą to 2 dni robocze - w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia albo 3 dni robocze - w czasie trzymiesięcznego wypowiedzenia.

Umowa o pracę na czas określony ustawa, czyli podstawa prawna

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141) - link