Każde przedsiębiorstwo prowadzące księgowość według zasad pełnej rachunkowości zobowiązane jest do sporządzania sprawozdania finansowego. Jednym z jego elementów jest bilans. Jest to zestawienie pokazujące stan aktywów i pasywów danej jednostki sporządzane na początek (bilans otwarcia) i koniec (bilans zamknięcia) okresu sprawozdawczego. Bilans sporządzany jest na konkretny dzień, co oznacza że jest zestawieniem o charakterze statycznym.
Zamknięcie ksiąg obrotowych
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, księgi rachunkowe zamyka się:
- na dzień kończący rok obrotowy,
- na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży,
- zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego, o ile nie nastąpiło jego umorzenie,
- na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej,
- w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, to jest na dzień wpisu do rejestru tego połączenia,
- na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku podziału lub połączenia powstaje nowa jednostka, to jest na dzień poprzedzający dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału,
- na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości.
Składniki bilansu
Bilans jest zestawieniem aktywów i pasywów firmy. Aktywa są to zasoby majątkowe firmy, natomiast pasywa to źródła ich finansowania. W prawidłowo sporządzonym bilansie aktywa powinny być równe pasywom, ponieważ każde aktywo powinno mieć wskazane źródła finansowania. Aktywa dzielą się ze względu na stopień ich płynności – wyróżniamy aktywa trwałe i obrotowe. Pierwsza grupa to aktywa, których okres przydatności jest dłuższy niż 12 miesięcy (np. budynki, sprzęt), z kolei druga grupa ma termin zużycia krótszy niż rok (np. zapasy towarów). Z kolei pasywa dzielimy na kapitały własne i obce. Do pierwszej grupy zaliczamy m.in. fundusze własne firmy, do drugiej wszelkie zobowiązania, np. kredyty i pożyczki.
Szczegółowy wzór sporządzenia bilansu znajdziemy w załączniku nr 1 ustawy o rachunkowości. Bilans może być sporządzony w układzie jednostronnym lub dwustronnym. W wersji jednostronnej aktywa są prezentowane naprzemiennie ze źródłami finansowania. W dwustronnej – aktywa są wykazywane oddzielnie od pasywów.
Prawidłowo sporządzony bilans musi zawierać:
- oznaczenie podmiotu, czyli jego nazwę
- datę, czyli moment bilansowy, na który sporządzone jest zestawienie
- wyszczególnione aktywa i pasywa oraz ich sumę
- wyraz „bilans”
- podpis osoby prowadzącej księgi i kierownika jednostki
Bilans - wzór
|
Aktywa |
Pasywa |
||
|
A. |
Aktywa trwałe |
A. |
Kapitał (fundusz ) własny |
|
I. |
Wartości niematerialne i prawne |
I. |
Kapitał (fundusz) podstawowy |
|
II. |
Rzeczowe aktywa trwałe- środki trwałe- środki trwałe w budowie- zaliczki na środki trwałe w budowie |
II. |
Kapitał (fundusz) zapasowy, w tym:– nadwyżka wartości sprzedaży (wartości emisyjnej) nad wartością nominalną udziałów(akcji) |
|
III. |
Należności długoterminowe- od jednostek powiązanych- od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale- od pozostałych jednostek |
III. |
Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, w tym:– z tytułu aktualizacji wartości godziwej |
|
IV. |
Inwestycje długoterminowe- nieruchomości- wartości niematerialne i prawne- długoterminowe aktywa finansowe- inne inwestycje długoterminowe |
IV. |
Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe, w tym:– tworzone zgodnie z umową (statutem) spółki– na udziały (akcje) własne |
|
V. |
Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe- aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego- inne rozliczenia międzyokresowe |
V. |
Zysk (strata) z lat ubiegłych |
|
VI. |
Zysk (strata) netto |
||
|
VII |
Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) |
||
|
B. |
Aktywa obrotowe |
B. |
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania |
|
I. |
Zapasy- materiały- półprodukty i produkty w toku- produkty gotowe- towary- zaliczki na dostawy i usługi |
I. |
Rezerwy na zobowiązania- rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego- rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne- pozostałe rezerwy |
|
II. |
Należności krótkoterminowe- należności od jednostek powiązanych- należności od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowaniew kapitale- należności od pozostałych jednostek |
II. |
Zobowiązania długoterminowe- wobec jednostek powiązanych- wobec pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale- wobec pozostałych jednostek |
|
III. |
Inwestycje krótkoterminowe- krótkoterminowe aktywa finansowe- inne inwestycje krótkoterminowe |
III. |
Zobowiązania krótkoterminowe- zobowiązania wobec jednostek powiązanych- zobowiązania wobec pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale- zobowiązania wobec pozostałych jednostek |
|
IV. |
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
IV. |
Rozliczenia międzyokresowe- ujemna wartość firmy- inne rozliczenia międzyokresowe |
|
C. |
Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy |
||
|
D. |
Udziały (akcje) własne |
||
|
|
Aktywa razem |
|
Pasywa razem |
Literatura fachowa określa cechy, jakimi powinien charakteryzować się bilans oraz jego dwie podstawowe reguły – złotą i srebrną.
Cechy bilansu
- zupełność – obejmuje on dane dotyczące zdarzeń gospodarczych, które wystąpiły w danym okresie
- rzetelność – prezentacja obejmuje składniki zgodnie z ich stanem rzeczywistym
- sprawdzalność – możliwość porównania pozycji bilansu ze źródłami z których pochodzą
- ciągłość – bilans zamknięcia jednego okresu jest automatycznie bilansem otwarcia następnego
- przejrzystość – odpowiednia forma prezentacji bilansu
Reguły bilansowe
- złota reguła bilansowa – mówi nam o tym, że aktywa stałe powinny być w całości pokryte kapitałem własnym. Ta część majątku jest bowiem długoterminowo związana z przedsiębiorstwem (np. budynki) i charakteryzuje się niskim stopniem upłynnienia w gotówkę. Dlatego powinna być finansowana stabilnymi kapitałami.
- srebrna reguła bilansowa – mówi nam z kolei o tym, że poziom kapitałów stałych powinien być równy lub wyższy niż aktywa stałe. Gwarantuje to wówczas przedsiębiorstwu niezależność finansową.
