Świadczenie rodzicielskie - co to jest i jak funkcjonuje?

Pokaż więcej

Świadczenie rodzicielskie należy do świadczeń rodzinnych i przysługuje osobom, które nie mają uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. Do tego grona zaliczają się m.in. bezrobotni, studenci, rolnicy czy osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych, które nie stanowią tytułów do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Do polskiego porządku prawnego zostało wprowadzone w 2016 r., a kwestie przyznawania świadczenia reguluje ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Świadczenie rodzicielskie nazywane jest potocznie „kosiniakowym” od nazwiska Władysława Kosiniaka-Kamysza, byłego ministra pracy i polityki społecznej.

Wysokość świadczenia rodzicielskiego wynosi 1000 zł netto i nie jest uzależnione od kryterium dochodowego. Jest jeden wyjątek, gdy kobieta pobiera zasiłek dla bezrobotnych, wówczas: „[..]świadczenie rodzicielskie przysługuje jednemu z rodziców w wysokości różnicy między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego przez kobietę zasiłku dla bezrobotnych” art. 17c ust. 6 ww. ustawy. Świadczenie podlega waloryzacji co trzy lata. Ostatnia taka waloryzacja miała miejsce w 2018 r. Dokumentem określającym aktualną wysokość świadczenia jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2018 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna.

Komu przysługuje świadczenie rodzicielskie

Zgodnie z przepisami „kosiniakowe” przysługuje:

• matce
• ojcu - w przypadku skrócenia na wniosek matki dziecka okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia, zasiłku lub uposażenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka; śmierci matki dziecka; porzucenia dziecka przez matkę
• opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia
• rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia
• osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.

Osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego przysługuje w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci.

Na ile przyznawane jest świadczenie rodzicielskie

Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres:

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Gdy nastąpi zbieg uprawnień do różnych świadczeń

Świadczenia rodzinne nie mogą się dublować. W przypadku zbiegu uprawnień do następujących świadczeń:

• świadczenia rodzicielskiego lub
• świadczenia pielęgnacyjnego, lub
• specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub
• dodatku do zasiłku rodzinnego, lub
• zasiłku dla opiekuna

– przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną – także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami.

Kto nie może liczyć na „kosiniakowe”

Ze świadczenia rodzicielskiego nie będą mogły skorzystać osoby, które otrzymują zasiłek macierzyński (także jeśli jedno z rodziców otrzymuje takie świadczenie). Obecnie zasiłek macierzyński przyznawany jest na okres 52 tygodni w ramach urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Przysługuje nie tylko osobom pracującym na etacie, ale także przedsiębiorcom opłacającym samemu składki czy osobom zatrudnionym na postawie umowyzlecenia, jeżeli opłacają składki na ubezpieczenie chorobowe.

Ze świadczenia rodzicielskiego nie będą mogły też skorzystać osoby, które nie sprawują lub przestały sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki. Świadczenie nie przysługuje też rodzicom, jeśli dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej.

Jak złożyć wniosek o świadczenie rodzicielskie

Wniosek o świadczenie rodzinne można złożyć osobiście, pocztą lub za pośrednictwem internetu (przez serwis Emp@tia). Wnioski przyjmowane są przez gminne organy realizujące ustawę o świadczeniach rodzinnych (w praktyce najczęściej MOPS). Wniosek o wypłatę świadczenia powinno się złożyć w terminie do 3 miesięcy od dnia narodzin dziecka. W przypadku, gdy wniosek dotyczy dziecka przysposobionego – od miesiąca objęcia dziecka opieką. Jeżeli złożymy wniosek po terminie, prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.