Umowa zlecenie w 2020 roku - wady i zalety

Pokaż więcej

Umowa zlecenie 2020 a umowa o pracę

Zgodnie z najnowszymi danymi, ponad 1,5 mln Polaków jest zatrudnionych na umowy - zlecenie. Oznacza to, że jest to najpopularniejszy rodzaj zatrudnienia zaraz po umowie o pracę. Wiele wskazuje na to, że umowa zlecenie w 2020 roku nadal będzie zyskiwać na popularności, z uwagi na rosnące koszty po stronach pracodawców.

Choć te najpopularniejsze umowy cywilne mogą być podobne w treści i formie do umów o pracę, to nimi nie są. Zasadnicza różnica polega na tym, że podstawą nawiązania umów cywilnych jest kodeks cywilny, a nie kodeks pracy. Osoba w ten sposób zaangażowana nie jest więc pracownikiem i nie korzysta z pełni praw i gwarancji zapewnionych etatowcom w kodeksie pracy (patrz tabela).

Aplikujący może też związać się z firmą, gdy poprzez własną działalność gospodarczą świadczy dla niej usługi. Wówczas oba podmioty – przynajmniej teoretycznie – mają równorzędną pozycję, bo działają w układzie biznes-biznes.

Zatrudniający muszą jednak uważać, gdy na umowach cywilnych proponują te same obowiązki co pracownikom, na dodatek w podporządkowaniu, a zatrudniony wykonuje je za wynagrodzeniem w wyznaczonym czasie i miejscu. Sąd pracy może uznać taką umowę cywilną za umowę o pracę (art. 22 § 1 [1] kodeksu pracy).

Przy zachowaniu tych samych warunków nie można także zmienić dotychczasowej umowy etatowej na umowę cywilną. Wyklucza to art. 22 § 1 [2] kodeksu pracy. Ewentualny zapał zatrudniającego, aby zastąpić umowy etatowe kontraktami cywilnoprawnymi, ostudzi inspektor pracy. Ma on prawo wnieść sprawę do sądu o ustalenie, czy istniał stosunek pracy na podstawie kodeksu pracy.

Umowa zlecenie – definicja

Na czym dokładnie polega umowa zlecenie? Wykonywanie umów zlecenia określa art. 734 § 1 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim przyjmujący zlecenie zobowiązuje się wykonać określoną czynność prawną na rzecz zleceniodawcy. Przepis ten odnosi się także do czynności faktycznych, czyli w tym wypadku – do wykonania określonej pracy na rzecz dającego zlecenie. Te regulacje stosuje się także do świadczenia usług (art. 750 k.c.), co jest najbardziej rozpowszechnioną na tej podstawie formą pracy pozaetatowej.

Umowa – zlecenie - liczy się staranność, a nie efekt

Zlecenie to typowa umowa starannego działania. O tym, czy zleceniobiorca prawidłowo ją realizuje, decyduje tylko odpowiednie wykonywanie działań (staranność), a nie efekt - jak ma to miejsce przy umowie o dzieło.

Zleceniobiorca powinien jednak kierować się dużą starannością przy realizacji tej umowy. I zleceniodawca może oceniać to jak ją wykonuje. Nie może natomiast rozliczać wykonawcy z efektu, bo nawet gdyby ten nie osiągnął zamierzonego skutku, choć dołożył należytej staranności przy wykonywaniu zlecenia, nie można uznać, że go nie wykonał. Tak m.in. uznał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku w z 11 marca 2014 r. (III AUa 1305/13).

Umowa zlecenie - charakterystyka

Umową zlecenia powinny być objęte wszelkie powtarzalne czynności, usługi, które mimo, że mogą doprowadzić do określonego rezultatu opierają się na starannym, zazwyczaj rutynowym działaniu. Chodzi np. o sprzątanie, usługi marketingowe, zarządzanie. Zleceniem będzie też np. przygotowywanie fabryki do rozruchu czy wdrażanie w niej systemu jakości, organizowanie sieci dostawców, wprowadzanie towaru na rynek, układanie ściętych drzew w równe stosy.

Do zleceń i świadczenia usług zalicza się też większość szkoleń, wykładów, wielokrotnie prowadzonych i powtarzanych przez wykładowców, jeśli opierają się na niezmienionym programie i tych samych materiałach szkoleniowych.

Tu granica między zleceniem a umową o dzieło bywa płynna. Jednak przy wykładach, kursach, które nie mają cechy indywidualnej, twórczej, stworzonej przez prowadzących, lepiej nie ryzykować. Za zlecenia sądy i ZUS uważają także nauczanie języków obcych przez lektorów czy szkolenia BHP prowadzone przez specjalistów z tej dziedziny.

Czym różni się umowa zlecenia od umowy o pracę?

W przeciwieństwie do etatowego zatrudnienia zleceniobiorca nie jest podporządkowany temu, kto daje mu to zajęcie, czyli umownie - pracodawcy. Zazwyczaj to zleceniobiorca samodzielnie decyduje o tym, gdzie, w jakim czasie i w jaki sposób wykona zlecone działania. On ponosi za nie ryzyko. Nawet gdyby były takie wskazówki zlecającego, to zgodnie z art. 737 kodeksu cywilnego zleceniobiorcy wolno - bez uprzedniej zgody dającego zlecenie - odstąpić od określonego sposobu wykonania zlecenia, pod warunkiem że nie może uzyskać jego zgody, a ma uzasadniony powód przypuszczać, że zleceniodawca zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy.

Co więcej zleceniobiorca może kolejnej osobie powierzyć wykonywanie zlecenia. W takim wypadku musi niezwłocznie zawiadomić zleceniodawcę o tym, kto jest zastępcą i gdzie mieszka. Jeśli zawiadomi, odpowiada tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Często możliwość podzlecania jest wyłączona, bo zleceniodawca wymaga, aby np. ze względów jakościowych, umowę zrealizowała konkretna osoba i nie może ona tej pracy przekazać zastępcy.

Cechy umowy zlecenia 2020 - za pieniądze i z potwierdzeniem godzin

Umowa zlecenie 2020 jest objęta nową stawką podatku, która weszła w życie już od października 2019. W praktyce oznacza to, że została ona obniżona z 18% do 17%. To dobra wiadomość dla zatrudnionych na umowę zlecenie, gdyż “na rękę” otrzymają więcej. Zwiększeniu uległa także stawka godzinowa. Co ciekawe, z regulacji kodeksowych nie wynika, że te czynności będą wykonywane odpłatnie. Jeśli jednak zlecenie jest odpłatne, a tak jest najczęściej, to zgodnie z art. 744 kodeksu cywilnego wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub przepisów szczególnych.

Ponieważ w ostatnich latach umowy zlecenia czy o świadczenie usług bardzo się upowszechniły w stosunkach zatrudnieniowych, od 1 stycznia 2017 r. zleceniobiorcom gwarantuje się minimalną godzinową stawkę wynagrodzenia. W 2019 r. wynosiła ona 14,70 zł. Przy umowach zlecenie w 2020 roku została jednak zwiększona, do 17 zł za godzinę zleconej pracy.

Ponadto, strony muszą w umowie określić, w jaki sposób będą potwierdzały liczbę godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług. Dlatego zleceniobiorca ewidencjonuje godziny poświęcone na wykonanie zlecenia lub świadczenie usług. Taki wykaz może prowadzić w formie papierowej, elektronicznej lub w formie dokumentu. Liczbę godzin pracy potwierdzają też faktury, rachunki wystawiane do umów dokumentujące ich realizację.

Jeśli z zawartej umowy zlecenie nie wynika jak zleceniobiorca ma potwierdzić, ile godzin wykonywał zlecenie lub usługi, przedkłada taki wykaz zatrudniającemu w jednej z form: pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej.

Umowa zlecenie 2020 ze składkami ZUS

Zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek emerytalnej i rentowej w miesiącu nie osiągnie w 2020 r. kwoty minimalnej płacy (2 600 zł), podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z drugiej wykonywanej równolegle umowy zlecenia. Może jednak wybrać to drugie zlecenie za tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń za okres tzw. zbiegu, jeżeli faktyczny przychód z niej wyniesie co najmniej 2 600 zł. Przy rozstrzyganiu zbiegu decyduje osiągnięcie tzw. łącznej podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych.

Łączna podstawa wymiaru służy też do tego, aby ustalić zbieg prowadzonej działalności gospodarczej, od której opłaca się preferencyjne składki, z jednoczesnym świadczeniem zlecenia. W takiej sytuacji zleceniobiorca jest objęty obligatoryjnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z obu tytułów, chyba że faktyczny przychód ze zlecenia wyniesie co najmniej 2 600 zł. Wówczas zlecenie stanowi obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych, a początkująca działalność gospodarcza – dobrowolny.

Obowiązki BHP przy umowie zlecenia w 2020 roku

Kodeks pracy określa, że pracodawca ma zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy także osobom fizycznym pracującym na innej podstawie niż stosunek pracy (np. na zleceniu) w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez niego. Tak stanowi art. 304 kodeksu pracy.

Z kolei art. 207 § 2 kodeksu pracy zobowiązuje też zatrudniającego, aby chronił zdrowie i życie pracowników i zagwarantował im bezpieczne i higieniczne warunki pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Trzeba więc zleceniobiorców czy świadczących usługi na podstawie umów cywilnych zaznajomić z przepisami i zasadami BHP w firmie, a niekiedy zapewnić środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej.

Zatrudniający powinien ocenić, czy angażowane przez niego osoby na umowach cywilnych muszą poddać się badaniom lekarskim oraz szkoleniom BHP. Decydujące będą tu warunki oraz charakter prac, które wykonują na tych kontraktach. W taki sposób ocenia to też Państwowa Inspekcja Pracy.

Wypowiedzenie umowy zlecenia

Obie strony mają prawo wypowiedzieć umowę zlecenia w każdym czasie i tego uprawnienia nie mogą się z góry zrzec z żadnych powodów (art. 746 k.c.). W razie rozstania, zleceniodawca powinien zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poczynił, aby należycie wykonać zlecenie. Musi mu także zapłacić część wynagrodzenia za dotychczasowe czynności, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, naprawia także szkodę. Z kolei gdy przyjmujący odpłatne zlecenie je wypowiedział bez ważnego powodu, jest odpowiedzialny za szkodę.

Przedawnienie roszczeń z tytułu umowy zlecenia

Zgodnie z art. 751 kodeksu cywilnego z upływem dwóch lat przy zleceniach przedawniają się roszczenia:

• o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom,
• z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Umowa zlecenie 2020 a ciąża

Warto wiedzieć, że przyszłe matki wykonujące pracę na umowę zlecenie, nie są chronione przez prawo. Oznacza to zatem, że kobieta w ciąży w każdej chwili może zostać zwolniona i nie ma prawa ubiegać się w związku z tym o żadne odszkodowanie. Ponadto, taka umowa nie musi także zostać automatycznie przedłużona do dnia porodu.

Porównanie umowy zlecenie a umowy o pracę