Czym jest upadłość konsumencka i jaki jest jej główny cel?

Pokaż więcej

Czego dowiesz się z tego artykułu?

• Jakie są warunki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
• Jak złożyć wniosek?
• Jakie są skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
• Jakie są długofalowe skutki ogłoszenia upadłości?
• Czy upadłość konsumencka to zawsze jedyne rozwiązanie na wyjście z długów?

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką?

Już na wstępie podkreślenia wymaga, że nie każdy dłużnik może skutecznie ubiegać się o ogłoszenie upadłości. Samo posiadanie zobowiązań, długów, nawet wieloletnich i nie w pełni uregulowanych, nie oznacza z góry spełnienia warunków do skorzystania z upadłości.

Dłużnik przede wszystkim musi być niewypłacalny. Pojęcie to rozumie się jako „utratę zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych”. Wymagalność zobowiązania powstaje z chwilą, gdy wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika spełnienia roszczenia (czyli np. gdy upłynął termin zapłaty wynikający z faktury lub umowy, bądź gdy nadszedł czas zapłaty raty lub kolejnej części długu).

Nie każde zaprzestanie regulowania zobowiązań to podstawa do ogłoszenia upadłości. Kluczowa jest przyczyna – czyli to, z czego wynika brak możliwości płacenia. Konieczne zatem staje się zbadanie czy kondycja finansowa dłużnika wyklucza możliwość wykonania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Najczęściej analiza ta dotyczy tego, czy stan bierny majątku (pasywa – zobowiązania, długi) przewyższa stan czynny (aktywa – np. pieniądze, rzeczy i nieruchomości) i czy w określonej perspektywie czasowej jest on trwale niezdolny do wykonania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W tym zakresie pod uwagę bierze się rzeczywistą sytuację ekonomiczną i faktyczną danego dłużnika.

W sprawach upadłości konsumenckiej nie istnieje zatem żaden szablon lub „widełki”, wedle których sąd upadłościowy od razu ogłasza upadłość i umarza zobowiązania. Decydujące będą tu okoliczności konkretnej sprawy i indywidualna sytuacja danego dłużnika. W przeciwieństwie do upadłości przedsiębiorcy, postępowanie upadłościowe w sprawach konsumenckich prowadzi się także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela (np. jeden bank z zaciągniętym bardzo wysokim i nieuregulowanym kredytem).

Sprawdź częste mity na temat upadłości konsumenckiej. Przeczytaj albo obejrzyj wideo TUTAJ

Jak wygląda rozpoczęcie upadłości konsumenckiej?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może zgłosić dłużnik. Może to zrobić na urzędowym formularzu lub w specjalnym systemie informatycznym (Portal Rejestrów Sądowych – KRZ – Krajowy Rejestr Zadłużonych). Niekiedy, zwłaszcza z uwagi na skomplikowane stany faktyczne i wielość dokumentów, może być to procedura długotrwała.

Wniosek o ogłoszenie upadłości - co powinien zawierać

• imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, adres oraz numer PESEL dłużnika, a jeżeli dłużnik nie posiada numeru PESEL - inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację,
• wskazanie miejsc, w których znajduje się jego majątek,
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie,
• aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,
• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty,
• informację o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku,
• informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były między innymi nieruchomości,
• informację o czynnościach prawnych dokonanych w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł.

Wniosek musi także zawierać oświadczenie o prawdziwości zawartych w nim danych. Jeżeli okaże się, że nie jest ono zgodne z prawdą, dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek podania nieprawdziwych danych.

Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym między innymi wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wszystkich wierzytelności syndykowi. Sąd może jednak oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie. Chodzi tu o te sytuacje, w których opóźnienie w regulowaniu długów ma charakter przejściowy i istnieje perspektywa, że niedługim czasie dłużnik zacznie jednak samodzielnie spłacać swoje zobowiązania. Stąd też bardzo istotne staje się skonstruowanie dobrego uzasadnienia wniosku, tak aby sąd należycie mógł ocenić sytuację danej osoby.

Jakie są skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?

Wielu dłużników wychodzi z błędnego założenia, że z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej ich wszystkie długi ulegają automatycznemu umorzeniu, a oni wracają „z czystą kartą” do normalnego funkcjonowania. Upadłość wywołuje istotne skutki w sferze majątkowej upadłego.

Przede wszystkim:

a) z dniem ogłoszenia upadłości majątek dłużnika staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli,

b) w skład masy upadłości wchodzi co do zasady cały majątek należący do dłużnika w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez niego w toku postępowania upadłościowego,

c) z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości,

d) czynności prawne dłużnika dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości są nieważne.

Co updałość konsumencka oznacza długofalowo dla dłużnika?

• syndyk będzie dążył do spieniężenia masy upadłości i do podzielenia uzyskanych kwot pomiędzy wierzycieli,
• w skład masy upadłości wejdzie np. mieszkanie, samochód, a nawet telewizor, biżuteria i droższy zegarek,
• dłużnik w czasie upadłości nie będzie mógł nawet swobodnie i samodzielnie dysponować swoimi rzeczami, np. samochodem, lokalem itp.,
• upadły nie będzie mógł samodzielnie sprzedać samochodu, zaciągnąć nowego kredytu lub pożyczki, a nawet wziąć telefonu na abonament.

Co dzieje się z zadłużeniem po ogłoszeniu upadłości?

Tak, jak zostało to już wspomniane wcześniej, zarząd przejmuje syndyk, zaś sam majątek ulega przekształceniu w masę upadłości.

Ciekawostka!

Syndyk przystępuje potem do zbadania tego, co wchodzi w skład masy upadłości, oszacowania wartości poszczególnych rzeczy, a także ustalenia kręgu wierzycieli. Syndyk zweryfikuje również, czy dane podane we wniosku o ogłoszenie upadłości były zgodne z prawdą. W tym zakresie ściśle współpracuje on z dłużnikiem, często żądając wyjaśnień i dokumentów.

Ciekawostka!

Po ustaleniu katalogu wierzycieli i przeprowadzeniu likwidacji majątku dłużnika, syndyk przedkłada sądowi upadłościowemu projekt planu spłaty. Dopiero po jego zatwierdzeniu upadły tak naprawdę dowie się, jakie zobowiązania, w jakiej wysokości i w jakim czasie będzie musiał jeszcze pokryć.

W ramach takiego postępowania sąd przede wszystkim ustali czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. To z kolei wpłynie na określenie, w jakim zakresie i czasie, dłużnik będzie zobowiązany spłacać długi, oraz jaka ich część zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli. Co do zasady spłata będzie następowała w okresie nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, czyli do 3 lat.

W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące. W takim wypadku okres spłaty będzie wynosić od 3 do nawet 7 lat!

Ciekawostka!

Czy upadłość konsumencka to zawsze jedyne rozwiązanie na wyjście z długów?

Upadłość konsumencka nie zawsze jest rozwiązaniem optymalnym, a nawet korzystnym dla dłużnika. Wszystko zależy bowiem od jego konkretnej sytuacji faktycznej i tego, jakim majątkiem faktycznie dysponuje. Będąc właścicielem nieruchomości, bądź lokalu mieszkalnego, należy pamiętać, że w wypadku ogłoszenia upadłości, syndyk w pierwszej kolejności będzie dążył do sprzedaży takiej nieruchomości. Podobnie będzie z środkami pieniężnymi odłożonymi np. „na czarną godzinę” lub na emeryturę – te w pierwszej kolejności, bez jakiejkolwiek kontroli dłużnika, trafią do rąk wierzycieli.

Istotne są także okoliczności, w jakich powstały poszczególne zobowiązania. Jeżeli okaże się, że za wzięciem kredytu lub pożyczki stały względy, mające na celu tylko zwiększenie stopnia zadłużenia, albo że uzyskanie środków służyło tylko ich późniejszemu bezzasadnemu trwonieniu - to należy liczyć się, że spłata wcale nie będzie niska i może trwać nawet do 7 lat.

Sprawdź częste mity na temat upadłości konsumenckiej. Przeczytaj albo obejrzyj wideo TUTAJ

Zamiast upadłości konsumenckiej ugoda z wierzycielem?

Czasem warto więc najpierw podjąć rozmowy ugodowe z wierzycielem lub reprezentującym go pełnomocnikiem, bądź firmą windykacyjną. Znaczna część przedsiębiorstw z branży windykacyjnej pozwala na zawarcie porozumienia i spłatę zadłużenia w ratach. Wypracowanie indywidualnej ugody często pozwoli na ustalenie łatwiejszego dla osoby zadłużonej procesu spłaty zadłużenia, aniżeli wynikałoby to z długotrwałej procedury upadłości konsumenckiej. Takie rozwiązanie pozwala też na zachowanie dotychczasowego majątku i uniknięcie skrupulatnego badania przez sąd upadłościowy i syndyka stanu majątkowego dłużnika – nie każdy przecież chce, by o jego sytuacji decydowały organy władzy. Nie zawsze przecież, bez pełnego zagłębienia się w kontekst, można ocenić postawę danej osoby i przyczyny, dla których popadła w zadłużenie.

Sprawdź częste mity na temat upadłości konsumenckiej. Przeczytaj albo obejrzyj wideo TUTAJ