Przeczytasz w 5 min.
Co to lichwa - pytają internauci
Lichwa to proceder umyślnego udzielania pożyczek na niekorzystnych warunkach. Są one oferowane zwłaszcza osobom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej i często niemającym wiedzy potrzebnej do podejmowania racjonalnych decyzji ekonomicznych. Problem lichwy na polskim rynku finansowym reguluje tzw. ustawa antylichwiarska, która wprowadza zmiany w innych przepisach prawnych.
Czy ustawa antylichwiarska działa wstecz
Zgodnie z brzmieniem ustawy antylichwiarskiej ustanowione w niej przepisy wchodzą w życie nie wcześniej niż miesiąc od jej ogłoszenia. Oznacza to, że ustawa o przeciwdziałaniu lichwie nie działa wstecz.
Ustawa antylichwiarska a inne ustawy
Tzw. Ustawa o przeciwdziałaniu lichwie to w pełnej nazwie ustawa z dnia 6 października 2022 roku o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. Opisano w niej zmiany dotyczące innych dokumentów regulujących porządek prawny: kodeksu cywilnego, kodeksu postępowania cywilnego, kodeksu karnego, prawa bankowego, ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy o kredycie konsumenckim, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym. W tym artykule wyjaśniamy wpływ ustawy o przeciwdziałaniu lichwie na pożyczki prywatne.
Ustawa antylichwiarska – jakie zmiany w przepisach i kiedy
Jako pierwsze, bo od 18 grudnia 2022 roku obowiązują zmiany mające na celu określenie limitów opłat za udzielenie pożyczki lub kredytu. Jeśli chodzi o pożyczki prywatne, ustawa antylichwiarska precyzuje je w art. 720(1) - 720(5) kodeksu cywilnego.
Zgodnie z ich brzmieniem: za udzielenie pożyczki pożyczkodawca może żądać zarówno odsetek (to oprocentowanie), jak i pozaodsetkowych kosztów. Obie wartości mogą być różne, bo firmy pożyczkowe mogą konkurować ze sobą o klienta. Jednak maksymalne oprocentowanie pożyczki może być tak wysokie jak dwukrotność obowiązujących odsetek ustawowych (art. 359 kodeksu cywilnego). Wartość ta również jest zmienna w czasie i zależy od aktualnej stopy referencyjnej NBP (poniżej znajdziesz aktualne stawki).
Warto pamiętać, że niezależnie od odsetek pożyczkodawca może domagać się do klienta odsetek ustawowych za opóźnienie. One również są uregulowane przepisami kodeksu cywilnego (art. 481), jednak nie obejmuje ich ustawa o przeciwdziałaniu lichwie. Zagadnienie opisujemy szczegółowo TUTAJ
Ustawa antylichwiarska klaruje też maksymalne koszty pozaodsetkowe pożyczki. Wylicza się je ze wzoru uwzględniającego całkowitą kwotę pożyczki, okres spłaty i liczbę dni w roku. Te pozaodsetkowe koszty także mogą być różne (bo zależą od kwoty i czasu, w jakim należy ją zwrócić), ale muszą zmieścić się w limicie 25 proc. całkowitej kwoty pożyczki (art. 720(2) kodeksu cywilnego).
Ustawa antylichwiarska zabezpiecza osoby biorące pożyczki prywatne również w taki sposób, że na pożyczkodawcę nakłada obowiązki
- poinformowania kontrahenta o całkowitych kosztach pożyczki
- zwrotu ewentualnych poniesionych kosztów pożyczki, których nie trzeba płacić ze względu na wcześniejszą spłatę zobowiązania. Przypadek wcześniejszej spłaty ustawa antylichwiarska uzupełnia zakazem pobierania opłat za czas pozostały do pierwotnie ustalonego momentu zakończenia umowy pożyczki.
Ustawa antylichwiarska 2023 – aktualne odsetki ustawowe przy pożyczce prywatnej
Aktualne odsetki ustawowe mające pośredni związek z tzw. ustawą antylichwiarską wynoszą 9,50 proc. Oznacza to, że maksymalne oprocentowanie kredytu w skali roku nie może być obecnie wyższe niż 19 proc.
Ustawa antylichwiarska 2023 – zmiany od maja
Od 18 maja 2023 roku obowiązuje kolejna grupa przepisów ustawy o przeciwdziałaniu lichwie. Chodzi o obowiązek badania zdolności kredytowej kontrahentów. Regulacja ta dotyczy jednak instytucji udzielających kredyty konsumenckie, nie zaś pożyczki prywatne.
Więcej o pożyczkach prywatnych piszemy TUTAJ
Ustawa antylichwiarska – zmiany od stycznia 2024
Trzecia grupa regulacji, jak na razie ostatnia, wchodzi w życie z początkiem 2024 roku. Podobnie jak powyższa dotyczy ona firm udzielających kredyty konsumenckie, a będzie polegać na objęciu ich działaniem Komisji Nadzoru Finansowego.
