Rachunek rodzinny pomoże zabezpieczyć alimenty, świadczenia rodzinne i wychowawcze przed zajęciem komorniczym

500+ a rachunki rodzinne   

Ustawa wprowadziła do systemu prawnego nowe świadczenie pieniężne – świadczenie wychowawcze (tzw. 500+), pozwalające rodzinom zmniejszyć obciążenia finansowe związane z wychowywaniem dzieci. Świadczenie to kierowane jest do rodzin mających na utrzymaniu dzieci, a jego celem jest przede wszystkim częściowe pokrycie wydatków związanych z zaspokojeniem potrzeb życiowych i wychowywaniem dzieci. Świadczenie wychowawcze oraz będący jego odpowiednikiem dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego (mieszczący się w kategorii świadczeń i innych środków pieniężnych przysługujących na dzieci umieszczone w pieczy zastępczej, choć pełnią funkcję alimentacyjną), nie wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego.

Rachunek rodzinny - czym jest i jak działa?

Rachunki rodzinne są szczególnym rodzajem rachunków oszczędnościowych, czyli rachunków prowadzonych dla osób fizycznych, które są objęte szczególną (to znaczy jeszcze większą niż pozostałe typy rachunków oszczędnościowych) ochroną. Na rachunek rodzinny mogą być wpłacane wyłącznie środki pieniężne pochodzące ze świadczeń niepodlegających egzekucji w rozumieniu ustawy Prawo bankowe, w tym świadczenia wychowawcze (500+).

Dla kogo są prowadzone rachunki rodzinne?

Rachunki rodzinne mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych – posiadaczy rachunków bankowych, jak i członków spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych, którym przyznano niepodlegające egzekucji świadczenia, dodatki, zasiłki oraz inne kwoty, o których mowa w art. 833 § 6 i 7 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, z wyjątkiem świadczeń alimentacyjnych, czyli tzw. świadczenia niepodlegające egzekucji.

Gdzie założyć rachunek rodzinny, czyli kto może prowadzić rachunki rodzinne?

Rachunki rodzinne, zgodnie z ustawą Prawo bankowe i Ustawą o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych, mogą prowadzić banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe.

Jakie środki mogą być wpłacane na rachunek rodzinny?

Wpłaty na rachunek rodzinny mogą być dokonywane wyłącznie z rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji (o których mowa w art. 833 § 6 i 7 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, z wyjątkiem świadczeń alimentacyjnych).

Chodzi tu o następujące kategorie świadczeń :

1. Świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia integracyjne, świadczenie wychowawcze oraz jednorazowe świadczenie z tytułu urodzenia się żywego dziecka w wysokości 4000 zł., które przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka bez względu na dochód, o którym mowa w art. 10 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" (Dz. U. poz. 1860).

2. Świadczenia, dodatki i inne kwoty, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, oraz środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnym, w części przysługującej na umieszczone w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka dzieci i osoby, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, takie jak: świadczenia przyznane rodzinie wspierającej na podstawie umowy zawartej przez wójta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania rodziny wspieranej, z rodziną wspierającą na pokrycie kosztów związanych z udzielaniem pomocy rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, w opiece i wychowaniu dziecka, prowadzeniu gospodarstwa domowego, kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych.

3. Świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka przyznane rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:

• 660 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej,
• 1000 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

4. Dodatek wychowawczy przyznany rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka do świadczenia na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

5. Dodatek na dziecko niepełnosprawne, przyznany rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie niższy niż 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.

6. Dodatkowe dofinansowania i świadczenia przyznane rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przez starostę na:

a) dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka,
b) świadczenie na pokrycie:

• niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - jednorazowo,
• kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.

7. Świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego przyznane przez starostę rodzinie zastępczej zawodowej raz do roku.

8. Środki finansowe dla prowadzącego rodzinny dom dziecka na :

a) pokrycie niezbędnych kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka

b) pokrycie innych niezbędnych i nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka lub funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka

9. Formy pomocy dla osób usamodzielnianych, czyli dla osób opuszczających po osiągnięciu pełnoletności, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną, w przypadku gdy umieszczenie w pieczy zastępczej nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu, przyznaje się pomoc na:

• kontynuowanie nauki,
• usamodzielnienie,
• zagospodarowanie.

oraz udziela pomocy w uzyskaniu:

• odpowiednich warunków mieszkaniowych,
• zatrudnienia,
• zapewnia się pomoc prawną i psychologiczną.

Czy rachunek rodzinny może być rachunkiem wspólnym?

Rachunek rodzinny nie może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, a więc nie może być rachunkiem wspólnym.

Co musi określać umowa rachunku rodzinnego?

Umowa bankowego rachunku rodzinnego, jak i członka SKOK, oprócz elementów typowych dla umowy rachunku bankowego, określa również numery rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji, z których dokonywane są wpłaty na rachunek rodzinny. Zaświadczenia o numerach tych rachunków, wydane przez jednostki wypłacające świadczenia niepodlegające egzekucji, stanowią załączniki do umowy rachunku rodzinnego.

Czy rachunek rodzinny jest odpłatny?

Otwarcie i prowadzenie rachunku rodzinnego, zarówno w banku, jak i w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, oraz wypłaty z tego rachunku w banku i SKOK-u, w którym rachunek jest prowadzony, są wolne od jakichkolwiek opłat i prowizji. Nie pobiera się także opłat i prowizji za wydanie instrumentu płatniczego do rachunku rodzinnego (karty), jego miesięczne utrzymanie oraz wypłaty z wykorzystaniem tego instrumentu przy użyciu bankomatów tego banku lub SKOK-u.

Czy środki pieniężne zgromadzone na rachunkach rodzinnych wolne są od zajęcia egzekucyjnego?

Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach rodzinnych zarówno w banku, jak i SKOK-u są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego.

W ustawie Prawo bankowe i Ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych dokonano wyłączenia kwot nie podlegających egzekucji na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, w tym świadczenia wychowawczego oraz dodatku w wysokości świadczenia wychowawczego, z egzekucji komorniczej prowadzonej z rachunku bankowego.

Chodziło mianowicie o to, by środki wpływające na rachunek bankowy, nawet gdy były chronione na podstawie przepisów szczególnych, nie traciły przymiotu źródła swojego pochodzenia („swojej tożsamości”), stając się środkami zgromadzonymi na rachunku. Dotychczas, w obowiązującym stanie prawnym dłużnicy, którym przyznano świadczenie wychowawcze albo dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego, chcąc uniknąć ich przekazania na poczet egzekwowanych należności, powinni byli wystąpić z wnioskiem o ograniczenie egzekucji z rachunku bankowego o kwotę pochodzącą ze świadczenia bądź dodatku, co wiązało się z obowiązkiem wykazania źródła pochodzenia przedmiotowych kwot. Ze względu na charakterystyczną wysokość świadczenia oraz tytuł przelewu, nie było to trudne, ale wymagało dopełnienia dodatkowych formalności (problem ten występuje także obecnie na gruncie alimentów oraz innych świadczeń, dodatków i zasiłków zwolnionych spod egzekucji na mocy art. 833 § 6 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego).

Które świadczenia nie podlegają zajęciu komorniczemu z rachunku rodzinnego?

Zajęcie wierzytelności z rachunku rodzinnego (zgodnie z art. 833 § 6 i 7 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego) nie będzie obejmowało: świadczeń alimentacyjnych, świadczeń pieniężnych wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczeń rodzinnych, dodatków rodzinnych, pielęgnacyjnych, porodowych, dla sierot zupełnych, zasiłków dla opiekunów, świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń integracyjnych, jak również świadczeń wychowawczych.

Takie rozwiązanie stanowi skuteczną ochronę przed realizacją wierzytelności objętych tytułem wykonawczym ze świadczeń zwolnionych spod egzekucji, które znajdowały się na rachunku bankowym w chwili dokonania zajęcia lub wpłynęły na ten rachunek już po dokonaniu zajęcia. Celem tego rozwiązania jest uniemożliwienie bankowi wykonanie zajęcia komorniczego świadczeń zwolnionych spod egzekucji, ze względu na ich wyłączenie spod tego zajęcia (środki nie będą przekazywane na pokrycie egzekwowanej należności). Zadaniem banku lub SKOK-u jest powiadomienie komornika o niemożności przekazania części kwoty znajdującej się na rachunku bankowym lub rachunku członka SKOK-u ze względu na okoliczność, iż pochodzi ona ze świadczeń niepodlegających zajęciu. Poczynienie przez bank i SKOK ustaleń co do źródła pochodzenia środków znajdujących się na rachunku klienta, nie wiąże się z trudnościami, gdyż posiadając pełny dostęp do rachunku klienta, bez problemu powinien ustalić tytuły, w oparciu o które klient otrzymał określone środki pieniężne).