Przeczytasz w 5 min.
Kiedy emeryt zdecyduje się na podjęcie dodatkowej pracy, musi powiadomić o tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wówczas ZUS sprawdza, czy dochody osiągane na emeryturze nie są zbyt wysokie. Jeśli tak jest, zakład może zmniejszyć lub zawiesić emeryturę. Zmniejszeniu lub zawieszeniu podlegają emerytury, emerytury pomostowe, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne oraz renty (z tytułu niezdolności do pracy, inwalidy wojskowego, renta rodzinna i po inwalidzie wojskowym). Emeryt może powiadomić ZUS o podjęciu pracy za pomocą formularza ZUS EROP.
Jaki rodzaj umowy może obniżyć lub zawiesić emeryturę?
Wpływ na to, czy emerytura zostanie zawieszona ma rodzaj przychodu z działalności, od której są odprowadzane obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne. Liczy się więc dochód m.in. z umowy o pracę, zlecenia, umowy agencyjnej, z działalności gospodarczej oraz pozarolniczej działalności). Dodatkowo ZUS ma prawo zawiesić lub zmniejszyć świadczenie gdy emeryt osiąga przychód z dodatkowej pracy i jest wyłączony z obowiązku ubezpieczeń społecznych, ponieważ pobiera emeryturę lub rentę. Przy uwzględnianiu dochodu liczy się też praca, od której emeryt nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne, bo opłaca już składki na te ubezpieczenia z innego tytułu.
ZUS nie zmniejszy i nie zawiesi emerytury bez względu na wysokość dochodu, jeśli osoba, która dorabia osiągnęła już prawo do emerytury i ukończyła powszechny wiek emerytalny, czyli 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Wyjątek stanowią także osoby posiadające prawo do emerytury częściowej, prawo do renty inwalidy wojennego i wojskowego. Jeśli jednak emeryt nie rozwiąże umowy o pracę i nadal pracuje w zakładzie, w którym pracował, ZUS zawiesi mu emeryturę bez względu na wysokość zarobków. Zostanie ona odwieszona dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy.
Kiedy może dojść do zmniejszenia lub zawieszenia emerytury?
Zasady określające kiedy może dojść do zmniejszenia lub zawieszenia emerytury są proste. Jeśli zarobki emeryta przekroczą 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce, ale nie będą wyższe niż 130 proc. tej kwoty, to emerytura zostanie zmniejszona. W przypadku, gdy dochód przekroczy 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ZUS zawiesi świadczenie. Zawieszenie będzie obowiązywało tak długo, dopóki dochód nie spadnie poniżej poziomu 130 proc.
W przypadku zmniejszenia emerytury najpierw ZUS odejmie od przychodu tzw. „niższą kwotę graniczną przychodu”. Jest to kwota, która stanowi 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce. Różnica jaka zostanie po odjęciu od przychodu niższej kwoty granicznej przychodu będzie kwotą, o jaką zostanie obniżona emerytura. Jeśli okaże się, że kwota ta jest wyższa niż tzw. „kwota maksymalnego zmniejszenia” (czyli 599,04 zł) to ZUS pomniejszy emeryturę tylko o 599 zł. Czyli w sytuacji, gdy po odjęciu od przychodu niższej kwoty granicznej zostanie np. 1000 zł, to ZUS pomniejszy emeryturę jedynie o 599,04 zł.
Zawieszone emerytury pomostowe i nauczycielskie świadczenia kompensacyjne
W przypadku emerytur pomostowych stosuje się takie same zasady. Jest jednak jeden wyjątek. Emerytura zostanie zawieszona, jeśli osoba do niej uprawniona zdecyduje się na podjęcie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. To także prace wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi. Zalicza się do nich na m.in. prace pod ziemią, w powietrzu czy w warunkach gorącego lub zimnego mikroklimatu (np. prace przy odwiertach, na statkach żeglugi morskiej, jako nurek czy nawet tancerz zawodowy).
Z kolei prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej. Ustawa o emeryturach pomostowych wylicza tu m.in. maszynistów, pilotów, kierowców pojazdów uprzywilejowanych czy ratowników medycznych.
Wyjątki są wskazane w ustawie o emeryturach pomostowych
Nauczyciele także mają prawo dorobić do emerytury. W tym przypadku należy mieć jednak na uwadze także przepisy z ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Ogólne zasady zmniejszania i zawieszania emerytur nauczycielskich są analogiczne jak w przypadku pozostałych emerytur. Prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ulega jednak zawieszeniu w przypadku, gdy emeryt podejmie pracę w przedszkolu oraz szkołach publicznych i niepublicznych (podmiotach wskazanych w art. 1 Karty Nauczyciela). Nawet jeśli jest to praca inna niż nauczycielska.
