Faktoring – co to jest?

Pokaż więcej

Na czym polega faktoring?

Faktoring dla firm to jedna z form finansowania bieżącej ich działalności. Jego definicja wyjaśnia: faktoring polega na tym, że instytucja faktoringowa (czyli np. bank lub inny wyspecjalizowany podmiot finansowy) wykupuje nieprzeterminowane należności od faktoranta. To przedsiębiorca, który wystawia fakturę swojemu kontrahentowi. Faktorem zaś jest firma lub bank, które świadczą usługi faktoringowe. 

Zatem co to jest faktoring? Najprościej opisać go tak, że bank szybko zamienia fakturę przedsiębiorcy na gotówkę. Dlatego faktoring dla małych firm to szansa na finansowanie bieżącej działalność i szybką poprawę ich płynności.

Jak działa faktoring?

To operacja, która składa się zazwyczaj z 3-4 prostych czynności i modelowo od przekazania faktury faktorowi do przelewu za nią pieniędzy może minąć najwyżej kilkanaście minut. 

Przedsiębiorstwo wystawia kontrahentowi fakturę z odroczonym terminem płatności. Dotyczy to przede wszystkim płatności od 90 do 180 dni. Jednocześnie kopię tej faktury przekazuje firmie faktoringowej. 

Faktor, czyli np. bank oferujący usługi faktoringowe, od razu wypłaca faktorantowi pierwszą transzę pieniędzy (tzw. zaliczkę). Zazwyczaj jest to 80-90 proc. wartości faktury. Kiedy kontrahent spłaca należność, do przedsiębiorcy trafia pozostała część środków z faktury. 

Uczestnicy faktoringu

Umowa faktoringu obejmuje trzy podmioty. Są nimi:

• przedsiębiorca, czyli faktorant - to on przekazuje firmie faktoringowej swoje należności wobec kontrahentów. Potwierdzają to wystawione faktury z odroczonym terminem płatności.

• instytucja finansowa, czyli faktor - to ona finansuje działalność firm i oferuje usługi faktoringowe.

• kontrahent, czyli dłużnik faktoringowy - to jemu przedsiębiorca wystawił fakturę za określoną usługę lub dostarczony towar, a ten musi ją zapłacić w określonym czasie.

Rodzaje faktoringu

Na rynku występuje kilkanaście rodzajów faktoringu. Każdy zawiera swoje cechy charakterystyczne. Ten rodzaj usługi można podzielić w następujący sposób.

Faktoring pełny 

Znany też jako faktoring właściwy lub faktoring bez regresu.
Faktor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Jest to droższa forma faktoringu, gdyż trzeba wykupić przy nim dodatkowe ubezpieczenie. Faktorant otrzymuje pieniądze z faktury niezależnie od tego, czy odbiorca faktury spłaci należność w terminie.

Faktoring niepełny 

Jego inna nazwa to faktoring niewłaściwy lub faktoring z regresem.
Firma faktoringowa nie bierze na siebie ryzyka niewypłacalności kontrahenta. Jeżeli odbiorca faktury nie ureguluje jej w terminie, faktorant zwraca faktorowi wypłacone wcześniej pieniądze.

Faktoring mieszany

W tym rodzaju faktoringu strony dzielą między sobą ryzyko niewypłacalności kontrahenta.

Faktoring cichy

Odbiorcy faktury nie informuje się o tym, że jej wystawca korzysta z usługi faktoringowej. Faktorant zmienia jedynie numer rachunku bankowego na fakturze na ten, który należy do faktora.

Faktoring jawny

Odbiorca faktury wie o tym, że przedsiębiorca korzysta z faktoringu, a należność ma spłacić faktorowi.

Faktoring odwrotny 

Zwany inaczej faktoringiem zakupowym.

Faktor finansuje zakup klienta udokumentowaną fakturą z odroczoną płatnością. Sprzedawca otrzymuje pieniądze na konto, a faktorant spłaca zadłużenie – jednorazowo lub w ratach.

Faktoring pojedynczy

Przedsiębiorca przekazuje faktorowi dowolnie wybrane faktury i nie musi informować klientów o tym, że korzysta z faktoringu.

Faktoring globalny 

Przedsiębiorca przesyła firmie faktoringowej wszystkie faktury, które wystawia dla klientów określonych w umowie faktoringowej. Ci zaś wiedzą, że przedsiębiorca korzysta z faktoringu.

Faktoring zaliczkowy (awansowy)

Dzięki niemu przedsiębiorca ma stały dostęp do pieniędzy na bieżące wydatki lub gdy potrzebuje ich na rozpoczęcie prac przy realizacji kontraktu.

Faktoring półotwarty

Dłużnik dowiaduje się o podpisaniu umowy faktoringowej dopiero wtedy, gdy dostaje wezwanie do zapłaty na rachunek nowego wierzyciela, czyli faktora.

Faktoring restrukturyzacyjny

Przedsiębiorca otrzymuje zarówno szybkie finansowanie faktur, jak i wsparcie przy działaniach naprawczych lub windykacyjnych.

Faktoring krajowy

Jego odbiorcami są wyłącznie firmy zarejestrowane na terenie Polski. Zazwyczaj występuje tu faktoring niepełny, który jest mniej sformalizowany, tańszy i zapewnia mniejsze ryzyko niewypłacalności.

Faktoring międzynarodowy 

Jego inna nazwa to faktoring eksportowy. Pozwala finansować faktury z zagranicznymi kontrahentami.

Faktoring – zalety i wady

Faktoring to rozwiązanie dla firm, które nie mają zdolności kredytowej i nie mogą korzystać z kredytów bankowych. Taki przedsiębiorca musi mieć jednak nienaganną sytuację finansową. Zanim faktor udostępni swoje usługi, bada faktoranta i sprawdza jego kondycję finansową. Działa to podobnie jak analiza zdolności kredytowej, gdy o kredyt w banku stara się osoba fizyczna. 

Dzięki faktoringowi firma zyskuje stały dostęp do kapitału i może kontrahentom wydłużyć terminy płatności (w ten sposób poprawia relacje handlowe). 

Pieniądze pozyskane z faktoringu przeznaczy się na niemal dowolny cel. Pozwala to regulować stałe wydatki, np. pensje pracowników, zobowiązania wobec ZUS, podatki. Dzięki pieniądzom z faktoringu można sfinansować także zakup towarów, zakupy firmowe (sprzęt do biura, oprogramowanie), działania marketingowe, najem czy inwestycje. Firma opłaci też nimi inne wydatki - paliwo, podwykonawców. 

Faktoring ma też skutek psychologiczny. Jeśli partnerzy biznesowi przedsiębiorcy wiedzą o tym, że korzysta on z faktoringu, są bardziej zdyscyplinowani w terminowym opłacaniu faktur.

Faktoring nie jest jednak pozbawiony wad. Przede wszystkim wiąże się z dodatkowymi kosztami. Za usługę faktoringu faktor pobiera prowizję. Jeżeli firma korzysta z faktoringu pełnego, dodatkowe koszty dotyczą ubezpieczenia tej transakcji. Gdy zaś przedsiębiorca decyduje się na faktoring niepełny, może pojawić się ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Wtedy faktorant, czyli przedsiębiorca, musi zwrócić faktorowi pobraną zaliczkę. 

Faktoringiem nie można finansować sprzedaży detalicznej, gotówkowej i komisowej.

Faktoring zgodnie z prawem

W polskim systemie prawnym umowa faktoringowa jest tzw. umową nienazwaną. Można jednak stosować tu przepisy ogólne z kodeksu cywilnego o zobowiązaniach i zasadę swobody umów (art. 353 [1] k.c.). 

Prawo nie określa także, czy faktoring jest czynnością bankową. Dlatego na taką działalność nie trzeba mieć zezwolenie prezesa NBP czy Komisji Nadzoru Finansowego. Brak takich wymagań sprzyja rozwojowi tego obszaru rynku i dlatego przybywa firm faktoringowych.

Cena usług faktoringowych

Za swoją usługę faktor pobiera prowizję ustaloną z faktorantem w umowie o faktoring oraz odsetki. Zależą one od ilości dni, o które została przyspieszona płatność.

Przykład z rynku z Listopada 2021 roku. Bank oferuje faktoring m.in. małym firmom. Przy kwocie faktury brutto 100 tys. zł i 40 dniach pozostałych do terminu jej płatności przedsiębiorca może liczyć na blisko 96,8 tys. zł. Koszt faktoringu po odliczeniu podatku wyniesie 2630 zł, z VAT 3234,90 zł.

Dla kogo faktoring?

Z faktoringu mogą korzystać zarówno duże firmy, jak i małe czy średnie. To także usługa dostępna dla tych, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą. Nie ma też ograniczeń branżowych.

Faktoring zapewnia niemal błyskawiczny dostęp do pieniędzy. Koszty ich pozyskania są niższe niż przy kredycie, procedura krótsza, a formalności minimalne. To przekona przedsiębiorcę do takiej usługi, jeśli zależy mu na płynności finansowej firmy, a nie ma tyle czasu i takiej zdolności kredytowej, aby wystąpić do banku o kredyt.

Faktoring pomocą dla firm (również tych nowych na rynku)

Usługa faktoringu jest dostępna dla firm, które prowadzą pełną księgowość, mają trwałe relacje biznesowe z kontrahentami i udokumentowane należności. 

Łatwiej ją pozyskać przedsiębiorstwom, które za swoje usługi lub sprzedawane towary rozliczają się bezgotówkowo, na podstawie faktur z odroczonym terminem płatności. W wielu branżach to zjawisko zupełnie normalne, że płatność za realizację usługi następuje w ciągu 30, 60, a nawet 90 dni. Tak długie oczekiwanie na pieniądze może jednak zachwiać płynnością finansową firmy, a wtedy pomoże faktoring. Pozwala on także zdobyć nowych kontrahentów czy negocjować rabaty w zamian za wydłużone terminy płatności. One też mogą przyczyniać się do wzrostu składanych w tej firmie zamówień.

Z faktoringu skorzystają również przedsiębiorstwa, które funkcjonują na rynku stosunkowo krótko i nie zbudowały jeszcze zdolności kredytowej. Podstawowym zabezpieczeniem faktora są same faktury faktoranta.

Faktoring według branż

Faktoring nie jest ograniczony do konkretnej branży. Praktycznie każda, która chce zapobiegać powstawaniu zatorów płatniczych, może zdecydować się na tę usługę. 

W codziennej pracy faktoring wykorzystują zwłaszcza firmy transportowe, budowlane, produkcyjne i usługowe. Ponoszą one duże koszty, zanim jeszcze podejmą się zlecenia. Kupują paliwo, materiały budowlane, naprawiają maszyny, współpracują z kontrahentami, płacą zaliczki. Potem na zarobione pieniądze muszą jednak dość długo czekać. 

Faktoring ranking

Popularność usług faktoringu stale rośnie. Analizą tego rynku zajmuje się m.in. Polski Związek Faktorów (PZF), czyli organizacja samorządu branżowego. Obecnie skupia 29 członków, m.in. 5 banków komercyjnych i 19 samodzielnych firm faktoringowych. 

Po pierwszym półroczu 2021 r. faktorzy zrzeszeni w PZF odnotowali wzrost obrotów o blisko 20 proc. w stosunku do analogicznego okresu 2020 r.

Firmy faktoringowe objęły wierzytelności o wartości 167,4 mld zł, podczas gdy rok temu było to 135,1 mld zł. Po dwóch kwartałach 2021 r. największy wzrost w stosunku do podobnego okresu 2020 r. odnotował faktoring międzynarodowy (o 40 proc.) oraz faktoring pełny (o 29 proc.). 

W pierwszym półroczu 2021 r. z faktoringu firm zrzeszonych w PZF korzystało 20,6 tys. klientów, a w analogicznym okresie ubiegłego roku było ich 15,9 tys. 

W ujęciu sektorowym o usługi faktoringowe najczęściej występują firmy produkcyjne i dystrybucyjne.