Przeczytasz w 6 min.
Mechanizm podzielonej płatności dotyczy wyłącznie przedsiębiorców, którzy są płatnikami VAT. Nie mogą z niego korzystać firmy, które prowadzą działalność gospodarczą w innej formie i nie są podatnikami VAT oraz osoby fizyczne. Podzielona płatność działa w Polsce od lipca 2018 r. Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, do której dodano rozdział 1a dotyczący split payment.
Na obecnym etapie stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. Nie ma zatem obowiązku dzielenia płatności na dwie części, choć prowadzone są prace nad tym, by split payment stał się obowiązkowy przynajmniej dla niektórych branż. Nowe przepisy mogą wejść w życie od 2020 roku. Stroną decydującą o stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności jest nabywca.
Na czym polega mechanizm podzielonej płatności?
Podzielona płatność polega na rozdzieleniu kwoty należnej za fakturę na dwie części – kwotę netto i podatek VAT. Przedsiębiorca korzystający z mechanizmu podzielonej płatności posiada w banku dwa rachunki – standardowe konto bankowe do rozliczeń i rachunek przeznaczony na VAT. Należność za fakturę jest automatycznie dzielona przez bank na dwie kwoty – kwota netto wpływa na rachunek rozliczeniowy, natomiast VAT na rachunek podatkowy. Jeśli przedsiębiorca posiada kilka rachunków bankowych, to do rozliczeń VAT będzie miał i tak jedno konto.
Przedsiębiorca zlecający przelew nie musi wykonywać dwóch osobnych zleceń. Aby opłacić fakturę, wykonuje jeden standardowy przelew na konto bankowe kontrahenta, korzystającego z mechanizmu podzielonej płatności. Dopiero bank dokonuje podziału na dwie kwoty. Numer rachunku VAT nie jest zatem znany przedsiębiorcy wykonującemu przelew za fakturę. Przedsiębiorca zlecający przelew ma możliwość wyboru, czy zlecenie będzie wykonane w standardowy sposób, czy jako mechanizm podzielonej płatności.
Co istotne, wykorzystując mechanizm podzielonej płatności nie można opłacić zbiorczo kilku faktur na raz. Kiedy przedsiębiorca otrzyma 10 faktur, będzie musiał wykonać 10 osobnych przelewów. Mechanizm podzielonej płatności może być stosowany tylko do płatności w złotówkach, a kwota VAT co do zasady, zawsze powinna być przeliczona na fakturze na złotówki.
To nabywca decyduje o tym, czy faktura zostanie opłacona z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. Nie każda faktura musi być uregulowana z zastosowaniem split payment. Przedsiębiorca może wykonywać płatność raz z wykorzystaniem tego mechanizmu, a raz nie. Także w odniesieniu do tego samego kontrahenta. Sprzedawca może zastrzec w umowie, że nie chce otrzymywać płatności podzielonej, ale nawet jeśli tak zrobi, ustawa o VAT jest dokumentem nadrzędnym i podzielona płatność zostanie zaksięgowana prawidłowo. Ewentualnych roszczeń może wówczas sprzedawca dochodzić od nabywcy na drodze cywilnoprawnej.
Do czego służy rachunek VAT?
Pieniądze zgromadzone na rachunku VAT nadal są własnością przedsiębiorcy, ale nie może nimi dobrowolnie dysponować. Środki może wykorzystać jedynie do płacenia VAT za usługi lub towary i wpłacania zobowiązań podatkowych z tytułu VAT do urzędu skarbowego. Tylko w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie będzie mógł wykorzystać środków pieniężnych na rachunku VAT do zapłaty za fakturę lub do rozliczenia z urzędem skarbowym, środki te będzie można przelać na zwykły rachunek rozliczeniowy.
Przedsiębiorca nie będzie mógł przelać tych środków sam – najpierw będzie musiał złożyć wniosek do urzędu skarbowego z prośbą o uwolnienie tych środków. Na podjęcie decyzji urząd ma 60 dni. Jeśli będzie ona pozytywna, informacja trafi do banku, który wykona przelew na konto przedsiębiorcy. Urząd może jednak nie wyrazić zgody. Dzieje się tak wtedy, gdy firma ma zaległości VAT lub gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania podatkowe z tytułu VAT nie zostaną wykonane.
W jakim celu stosować podzieloną płatność?
Ministerstwo Finansów zachęca do stosowania podzielonej płatności, bo jest to mechanizm uszczelniający system podatkowy w Polsce. Dla przedsiębiorców korzystających ze split payment został przygotowany pakiet korzyści. Przede wszystkim zwrot podatku na rachunek VAT będzie odbywał się w przyspieszonym, 25-dniowym, terminie. Jeśli przedsiębiorca złoży wniosek o zwrot na rachunek VAT, urząd nie będzie mógł przedłużyć terminu zwrotu.
Dodatkowo, jeżeli zapłata zobowiązania podatkowego nastąpi w całości z rachunku VAT w terminie wcześniejszym niż termin określony dla zapłaty podatku, kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku do zapłaty można obniżyć. Stosowany jest wówczas następujący wzór:
S = Z * r * (n/360), gdzie:
S – kwota, o którą obniża się kwotę zapłaty zobowiązania podatkowego
Z – kwota zobowiązania podatkowego z tytułu podatku wynikająca z deklaracji podatkowej
r – oznacza stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego
n – oznacza liczbę dni od dnia, w którym obciążono rachunek bankowy, dla których jest prowadzony rachunek VAT.
Ponadto, środki zgromadzone na rachunku VAT są wolne od egzekucji sądowych i administracyjnych z tytułów innych niż podatek VAT, a przedsiębiorca korzystający z mechanizmu podzielonej płatności jest traktowany z zachowaniem zasady domniemanej staranności. Ma to zastosowanie w sytuacjach, gdy przedsiębiorca rozlicza się z nieuczciwym kontrahentem, a urząd kwestionuje prawo do obniżenia naliczonego podatku VAT. Ponadto, firma korzystająca z mechanizmu podzielonej płatności nie podlega odpowiedzialności solidarnej oraz karnym odsetkom za zwłokę.
